اثر حاضر طرح کلی فرآیندهای تاریخ را از دوره دیرینه سنگی تا به امروز پی میگیرد و برداشتی کلی و موجز از سراسر تاریخ انسان و قوانین حاکم بر آن به دست میدهد .این پژوهش, نظریه تحول اجتماعی مارکس را پایه راه جوییهای تازه خود قرار میدهد .اما دیاکونوف پنج مرحله تحولی مارکس را به هشت مرحله گسترش داده است که عبارتاند از1 :ـ نخستین, 2ـ اشتراکی نخستین, 3ـ باستانی اولیه, 4ـ باستانی امپراتوری, 5ـ قرون وسطی, 6ـ مراحل استبدادی پایدار پسا قرون وسطایی, 7ـ سرمایهداری, 8ـ پسا سرمایهداری .این کتاب به تبیین و اثبات مراحل یاد شده اختصاص دارد .دیاکونوف برخلاف مارکس, نمیپذیرد که گذارها از یک مرحله به مرحله بعدی با ستیزه و انقلاب اجتماعی مشخص میشود, بلکه این گذارها گاهی با مسالمت و آرامش انجام میپذیرد .توجه دیاکونوف تنها به ابعاد اقتصادی و اقتصادی ـ اجتماعی تحول محدود نمیماند, بلکه عوامل قومی, فرهنگی, مذهبی, نظامی و نظایر آن را نیز در نظر میگیرد . دیاکونوف همچنین این نظریه را نمیپذیرد که تحول اجتماعی حتما و الزاما نشانه پیشرفت است, زیرا گاهی 'هر پیشرفتی در عین حال یک پسرفت است .' سرانجام کتاب با طرح چشماندازی از آینده انسان پایان مییابد و نتیجهگیری در این باره را که آینده چه در بر خواهد داشت به خواننده وا میگذارد .