روزی مردی نزد شیوانا آمد و از فقر و تنگدستی گله کرد. او گفت که در دهکدهٔ سیب‌زمینی کوچک دارد و کلبه‌ای محقرانه و متأسفانه دخل و خرجش کفاف تأمین معاش خانواده را نمی‌دهد و هر روز از روز قبل فقیرتر و تنگدست‌تر می‌شود او گفت که در دهکده برای او کاری نیست و همه اهل خانه چشم امیدشان به اوست تا کاری برای خود دست و پا کند و درآمدی کسب نماید اما چنین کاری پیدا نمی‌شود و او نمی‌داند که چه کند. شیوانا از مر...
بهاء‌الدین محمدبن عزالدین حسین‌بن عبدالصمدبن شمس‌الدین محمدبن حسن‌بن محمدبن صالح حارثی همدانی عاملی جبعی معروف به شیخ بهائی. در سال ۹۵۳ ه.ق ۱۵۴۶ میلادی در بعلبک متولد شد. او در جبل عامل در ناحیهٔ شام و سوریه در روستائی به نام ”جبغ“ یا جباع می‌زیسته و از نژاد ”حارث‌بن عبدالله اعور همدانی“ متوفی به سال ۶۵ هجری از معاریف اسلام بوده است. ناحیهٔ ”جبل عامل“ همواره یکی از مراکز شیعه در مغرب آسیا بوده...
آن مرد سه گونه خط نوشتی یکی او خواندی لا غیر یکی هم او خواندی و هم غیر یکی نه او خواندی و نه غیر و آن خط سوم منم شمس تبریز در ابتدا پرسش من این است: انسان اصیل چگونه انسانی است؟ آیا انسان اصیل یک اصطلاح بسیار عام از انسان فرهنگ مدار، هستی مدار، و یا ارزش مدار است؟ آیا هر انسانی اصالت خود را سال‌ها به دنبال نمی‌کشد؟ آیا...
۱. اساس و پایه: یکی از حالات طبیعی نوع بشر که از قدیمی‌ترین زمان‌ها وجود داشته و بعد از این هم موجود خواهد بود حس ”غریت“ و ”رشک“ است. غیرت یعنی عدم رضایت از اینکه کسی دیگر از آنچه حق ماست بدون اعتنا کردن به ما بهره‌مند گردد. رشک هم شبیه به این است و آن نوعی از حسد است، یعنی دیگری دارای چیز یا چیزهائی باشد که ممکن بود یا هست که ما دارای آن چیز باشیم. از آنجا که غالب مخاصمات و منازعات در دنیا بر س...
شرط اول: دوام طهارت شرط دوم: خلوت شرط سوم: دوام خاموشی مگر از ذکر خدای شرط چهارم: دوام روزه شرط پنجم: دوام ذکر خداوند به زبان با حضور قلب...
حمد باد ملکی را که ملک هر دو جهان در تصرف اوست. بود هرکه بود از بود او بود. و هستی هرکه هست از هستی اوست. بودن هر که باشد از بودن او باشد. هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن و هو بکل شی‌ء بصیر. و صلوات و تحیات بر فرستادگان او به خلق خصوصاً بر محمد مختار که نبوت را ختم به او کردند و بر صحابه و علمای دین، رضوان‌الله علیهم اجمعین. دوستی از دوستان عزیز مرا سؤال کرد که مرغان زبان یکدیگر دانند؟ گفتم بلی...
روزی با جماعت صوفیان در خانقاهی نشسته بودم. هر کس از مقالات شیخ خویش فصلی می‌پرداخت، چون نوبت به من رسید گفتم: وقتی در خدمت شیخ خویش نشسته بودم شیخ را گفتم که امروز میان رستهٔ حکاکان می‌گذشتم، حکاکی را دیدم چرخی در پیش گرفته بود و جوهری در دست داشت و از آن جوهر بر آن چرخ مهره‌ای می‌ساخت به شکل گوی مدور. من اندیشه کردم که اگر این چرخ از بالا به زیر می‌گردد بر روی زمین کردندی همچو آسیا سنگ، و حکاک م...
در قبظ و بسط تئوریک شریعت صحبت از بشری بودن و تاریخی بودن و زمینی بودن معرفت دینی می‌رفت و اینک در بسط تجربهٔ نبوی سخن از بشریت و تاریخیت خود دین و تجربهٔ دینی می‌رود. به عبارت دیگر این کتاب روبه‌روی بشری و تاریخی و زمینی وحی و دیانت را بدون تعرض به روبه‌روی فراتاریخی و فراطبیعی آن، بل با قبول و تصدیق آن می‌کاود و باز می‌نماید و می‌کوشد تا توضیح دهد که شاهد ماورای طبیعت وقتی جامهٔ طبیعت به تن می‌ک...
در سال‌های اخیر دیوان حافظ شیرازی چندین بار توسط دانشمندان اهل فن با دقت فراوان ویرایش شده و با چاپ‌‌های مختلف منتشر شده است. کتاب‌هائی نیز در بارهٔ تاریخ عصر خواجه و بیان ابیات و واژه‌های دشوار و واژه‌یابی در دیوان به چاپ رسیده است. خواجه اندیشه‌ای بلند و گسترده دارد و با نظری تیزبین و موشکاف و درون‌نگر رویدادهای دوران خود را نگریسته و بررسی کرده است. هرچند به خواجه لفب حکیم یا فیلسوف با معلم ند...
معنای والای تربیتی، عرفانی و کلامی در ادبیان پارسی به شعر و نثر با زبانی شیوا و دلپذیر بیان شده اغلب برگرفته از تعلیمات قرآن مجید و احادیث نبوی است. اما چون در مقام تحقیق برآئیم و ریشه‌یابی کنیم درمی‌یابیو برخی از آنها ضمن برخورد با عقاید سایر ملل و نحل، یا تحت نفود عوامل سیاسی و تعصب‌های قومی، با دریافت‌های یک‌سویه و نادرست از صورت نخستین دگرگون شده.. در بین مسائل مختلف فلسفی، موضوع مجبور بودن...
در حدود هقتصد سال پیش دیداری میان دو شخصیت صورت گرفت که یکی از آن دو، از شهرت علمی و روحانی رسمی کاملاً برخوردار بوده و دیگر تا آن روز در پردهٔ ابهام و گمنامی می‌زیسته است. شخصی که در آن موقع از شهرت چشم‌گیر برخوردار بود، مولانا جلال‌الدین محمد است که از اوایل جوانی همراه پدرش به آسیای صغیر مهاجرت نموده در قونیه اقامت گزیده بود. شخصیت دیگر شمس‌الدین تبریزی است که پس از دیدار با مولانا به‌عنوان عا...
رسالهٔ صفیر سیمرغ اثر حکیم عارف بزرگ قرن ششم شیخ شهاب‌الدین ابوالفتوح یحیی‌ابن حبش‌ابن امیرک سهروردی است. و به خط محمدبن علی‌بن علی دامغانی جاجرمی می‌باشد پیاده شده است. بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم سپاس واهب حیوهٔ را و مبدع موجودات را و درود بر خواجگان رسالت و ائمهٔ نبوت سیما بر صاحب شریعت کبری و هادی طریقت علیا محمد مصطفی علیه‌الصلواهٔ و السلبام. اما بعد. این کلمه‌ای چند است در احوال تجرید گفته آمد...
سیمرغ بیانگر فناپذیری، رستاخیز و زندگی پس از مرگ است. در اساطیر یونان و مصر باستان سیمرغ با خدای خورشید مترادف است. بنا بر عقیدهٔ یونانیان، سیمرغ در سرزمین عربستان نزدیک چشمه‌ای خنک زندگی می‌کرد. هر سپیده دمان خدایان خورسید ارابه خود را متوقف می‌کرد تا به آواز زیبای این پرنده که در چشمه‌ای مشغول شناکردن بود گوش سپارد. در آن زمان فقط یک سیمرغ بود که زندگی می‌کرد. سیمرغ وقتی احساس کرد که مرگش نزدیک...
صوفیگری همچون بسیار چیزهائی دیگر، از فلسفهٔ یونان برخاسته است. بنیادگزار آن چنانکه گفته می‌شود، پلوتینوس نامی از فیلسوفان یا رم بوده است. پلوتینوس سخنان بسیاری به زبان فلسفه گفته که کوتاه‌شده آن با زبان ساده این است: ”در جهان آنچه هست همه یک چیز است. خداست و چیزهای دیگر از او جدا شده‌اند. روان آدمی به این جهان آمده و گرفتار ماده شده و اینست همیشه باید از این جهان و از خوشی‌هایش گریزان و در آن آرز...
تقدیس بی‌نهایت حضرت قیومیت را سزاوار است لاغیر، تسبیح بی‌قصا را جناب کبریا را شایسته است بی‌شرکت. سپاس باد قدوسی را که اوئی هرکه او را خواند، حاصل از اوست و هرچه شاید که بود، از بود او بود. و درود و آفرین بر خواجه‌ای باد که پرتوی طهارت اوبر خافقین بتافت و شعاع شرع او را لمعان به مشارق و مغارب برسید، و بر اصحاب او و انصار او... مبداء التحدیث در روزگاری که من از حجره اطفال خلاص یافتم، یک شبی که غس...
هر یک از ارباب ملل و نحل را به راهی گام می‌نهند و می‌روند تا چیزی شوند یا چیزی بیابند یا به جائی رسند. صوفی راهی را می‌رود تا نباشد خود را گم کند و در دوست فنا شود. خواجه عبدالله انصاری فرمایند: ”الهی نیستی، همه را مصیبت است و مرا غنیمت“ پس آنکه در طریق عشق قدم می‌گذارد که به مقام‌هائی نائل آید اولین گام را کج نهاده است. مولوی حکایتی زیبا دارد که می‌فرماید: ”عاشقی در خانه معشوق را بزد. معشوق پ...
حکیمی که نظریات وی تا حد زیادی، مخصوصاً در ایران، جانشین فلسفه مشائی شد، شهاب‌الدین یحیی‌بن‌حبش بن امیرک سهروردی بود که گاهی او را به لقب «مقتول» می‌خوانند، ولی بیشتر و بالخاصه در نزد کسانی که مکتب او را تا امروز زنده نگاه داشته‌اند، به عنوان «شیخ اشراق» شهرت دارد. سهروردی، با وجود کمی عمر، حدود پنجاه کتاب به فارسی و عربی نوشته که بیشتر آنها به دست ما رسیده است. نوشته‌های وی سبک جذابی دارد و از...
منظور از عرفان مثبت، در این مبحث، همان عرفان حقیقی است که آغاز حرکتش بیداری انسان از خواب و رویای حیات طبیعی محض است و آگاهی ازاین که وجود او، در حال تکاپو، در مسیر خیر و کمال، در متن هدف خلقت عالم هستی قرار می گیرد. این عرفان که مسیرش[ حیات معقول] و مقصدش قرار گرفتن در جاذبه کمال مطلق است، به لقاءالله منتهی می گردد. در عرفان مثبت، نفی[ من] معنائی ندارد، بلکه آنچه که واقعیت دارد این است که[ من] آ...
نوشتار حاضر به گزارش و بررسی دیدگاه بزرگان تصوف و عرفان نسبت به شریعت و احکام عملیِ دین میپردازد. مراد از صوفیان در این نوشتار بزرگان و افراد برجسته تصوف و عرفان می‌باشد؛ افرادی که رشد و رواج تعالیم صوفیه وامدار آنان بوده است و مورد قبول صوفیان نیز میباشند. بررسی رفتار و گفتار منسوبان و پیروان این راه و رسم و کسانی که ظاهر درویشی را به ارث بردهاند تحقیقی جدا میطلبد و طبعا نتایج دیگری نیز در پی...
یکی از روشهای مهم برای شناخت ادیان و تأثیر و تأثر بین آنها مقایسه مفاهیم مطرح در آنها است که به مطالعات تطبیقی معروف است. کتاب حاضر در این سیاق به تحلیل دو مفهوم فنا و نیروانه که یکی در عرفان اسلامی و دیگری در آیین بودا غایت سلوک سالکان و رهروان است، میپردازد. در این ارتباط در ابتدا مفهوم فنا و نیروانه هر یک جداگانه بررسی می‌شود و در نهایت موارد مشابهت و اختلاف آنها مطرح می‌گردد. فهرست مطالب...
دریافت جامع از دیدگاه ارسطو در باب هنر منوط به بررسی همهٔ آثار اوست؛ زیرا بوطیقا فقط دربارهٔ یک نوع از صناعت (تخنه) ، هنر مبتنی بر بازنمایی و محاکات، است. ارسطو در بوطیقا از نقش عاطفه و احساس در آفرینش و دریافت هنری غافل نمانده است و بحثش در باب میمسیس پاسخ مستقیم به افلاطون نیست. امروزه ارسطوی واقعی، بلکه «میراث ارسطویی» حیات نظری و فعال دارد و فقط در چنین زمینه‌ای می‌توان، هم‌صدا با ریکور، از پی...
آن چه امروز عرفان سرخ پوستی نام گرفته است، ناظر به آموزشهایی است که کارلوس کاستاندا از پیر سرخ پوستی به نام (دون خوان) فرا گرفته و در یازده کتاب نگاشته و نشر داده است. تمامی این کتابها به فارسی ترجمه شده است و خواننده بسیار هم داشته و دارد، تا آن جا که گاهی از عرفان سرخ پوستی به عنوان یکی از جریانهای فرهنگی کشور یاد می شود. خواننده آثار کاستاندا، به خوبی می داند که جمع و سامان دهی آموزه های نظری...
عرفان در اغلب کتاب های لغت، به علم و شناخت معنا شده است. برخی نیز آن را به معنای سکون و آرامش می دانند. بنابراین عرفان به نوع خاصی از دانش اطلاق می شود که با آرامش روحی همراه باشد، بدین سبب در مورد شناخت خداوند عزوجل نیز به کار می رود. برخی عارفان از سخنان حضرت امیر (ع) درباره معرفت خدا چنین استنباط کرده اند که ایشان به شناخت خدا از طریق خدا اشاره کرده اند. حضرت امیر (ع) همچنین معرفت خداوند را ب...
مجموعه کتاب های سهروردی نامه گزیده ای است از مقالاتی که به بررسی زندگی، آثار و افکار فیلسوف نامدار ایرانی، سهروردی، می پردازد. در هر یک از این کتاب ها شما با زوایای مختلفی از زندگی سهروردی آشنا می شوید...
کتاب حاضر به تحقیق در باره مساله تجلی و ظهور در مکتب عرفانی ابن عربی و فروعات و قواعد آن به عنوان اساس بحث و یکی از محوری ترین نظریه‌های مکتب عرفانی او (در کنار اصل وحدت شخصی وجود) می پردازد. همچنین این کتاب اهداف زیر را مدنظر دارد: 1. ارائه سیمایی کلی از جهان بینی توحیدی و خدا محوری عرفانی در مورد حق تعالی، جهان و انسان و ارتباط مابین این سه در پرتو نظریه تجلی وظهور. 2. ارائه رهیافتی به احادی...
