پزشکى از بررسى ويژگى‌هاى موجود زنده به بررسى ويژگى اندام‌ها، از اندام‌ها به ياخته‌ها و از ياخته‌ها به مولکول‌ها پيش رفته است. شناخت نقش زيست‌شناختى اسيد نوکلئيک‌ها، و نقش رمزهاى ژنتيک در تنظيم فرآيند‌هاى زندگى از کشفيات شگفت‌آور سال‌هاى اخير است. پزشکى انبوهى دانش به‌دست آورده و به شدت فنى شده، و توانائى‌هاى تازه‌اى براى دگرگون ساختن و شايد مبارزه با توانائى‌ها و فعاليت‌هاى انسان از طريق مداخله‌اى مستقيم با دست‌کارى در روح و بدن انسان به‌دست آورده است. اين توانائى‌ها عبارتند از: مشاورهٔ ژنتيک، مهندسى ژنتيک، تشخيص جنس نوزاد در دوران پيش از زايمان، تشخيص بيمارى‌هاى ژنتيک پيش از زايمان، بارورى در لولهٔ آزمايش، دورنماى کلونينگ (Cloning) ‌(توليدمثل به‌طريق غير جنسى و به ‌تعداد نامحدود افراد همانند از يکى از والدين)، پيوند اعضاء، استفاده از دستگاه‌هاى کليهٔ مصنوعي، تهيهٔ قلب مصنوعي، کارهاى جراحى روانى (Psycho-surgery) و ... داده‌هاى ارائه شده نشان مى‌دهد که پزشکى نوين به يک دوران انقلابى وارد شده که اگرچه مشکلات مربوط به بيمارى را نتواند به‌طور کل حل کند، شامل بهبود و افزايش مستمر در توانائى‌هاى پزشکى براى حفظ محيط حيات است.

شکست علم پزشکى

على‌رغم پيشرفت‌هاى تماشائى زيست‌پزشکى و هزينه‌هاى گزاف آن، ميزان مرگ در کشورهاى پيشرفته و نيز اميد زندگى آنها بدون تغيير مانده است و امروز بدبينى فلسفى پيرامون پزشکى را فرا گرفته و پزشکى هم مانند بسيارى ديگر از مراکز و مؤسسات جامعه مورد حملات سنگين قرار گرفته است و پزشکى مورد عمل کنونى کم‌کم زير سؤال رفته و از آن انتقاد مى‌شود. بعضى منتقدان پزشکى نوين را به‌عنوان خطرى براى سلامتى مى‌نگرند. مباحثه‌هاى اين گروه بر پايهٔ واقعيت‌هاى معنى است؛ از اين قرار:


الف- با افزايش هزينه‌هاى پزشکى فوايد آن را از نظر ايجاد سلامتى افزايش نمى‌يابد.


ب- على‌رغم پيشرفت‌هاى چشم‌گير پزشکى خطر ابتلاء به برخى بيمارى‌هاى عمده مانند مالاريا، تريپانوزومياز، جذام، شيستوزومياز، فيلاريوز و ليشمانيوز يا کاهش نيافته و يا در عمل افزايش يافته است.


ج- على‌رغم پيشرفت‌هاى پزشکى اميد زندگى در کشورهاى رو به پيشرفت پائين و ميزان‌هاى مرگ و مير شيرخواران و کودکان در اين کشورها بالا مانده است.


د- بررسى‌هاى اپيدميولوژى تاريخى نشان مى‌دهد که مدت‌ها پيش از ظهور داروهاى نوين و تکنولوژى پيشرفته، افزايش طول عمر از طريق بهبود وضعيت غذايى و بهسازى محيط به‌دست آمده است.


هـ- در توزيع خدمات بهداشتى نابرابرى وجود دارد و نتيجهٔ اين محدود شدن دسترسى بخش بزرگى از جمعيت جهان به خدمات بهداشتى است.


و- پزشکى نوين به‌خاطر نگرش آن به طبقهٔ مرفه - در نظام‌هاى بهداشتى که براى غلبه بر اختلاف‌هاى اجتماعى اتخاذ شده - هم مورد حمله قرار گرفته است.


به‌نظر مى‌آيد که تکنولوژى پيشرفته پزشکى را دور از دسترس قرار داده و به راه ناصواب کشانده است؛ يعنى به راهى دور از فراهم‌ آوردن ارتقاء بهداشت براى بخش عمده‌اى از مردم، و به راه درمان‌هاى پر هزينه براى گروهى اندک. مثلاً در کشورهاى رو به پيشرفت اين تمايل وجود دارد که از الگوى آموزش در پزشکى در کشورهاى غربى پيروى کنند که هزينهٔ گزاف و پوشش ناچيز و خدمات بهداشتى مرفه‌نگر دارند. نه تنها روزبه‌روز بر هزينه و تخصيص منابع بهداشتى بيشتر توجه مى‌شود بلکه کارسازى پزشکى نوين هم از ديدگاه‌هاى مختلف به‌طور اساس زير سؤال مى‌رود. توجه به اين نکته افزايش يافته است که در زمينهٔ تأثير نهائى مراقبت‌هاى پزشکى و پژوهشى محدود بوده است. اين محدوديت‌ها نارسائى موفقيت نام داده شده‌اند.