بيمارى قند عبارت است از نارسائى بدن در تنظيم ميزان قند خون و دو حالت دارد: زيادى قند در خون (هايپرگلاى سميا) يا کمبود قند در خون (هيپوگلاى سيما). هر دو حالت در صورتى که به‌مدت طولانى ادامه يابند. به بيهوشى و سرانجام مرگ مصدوم منجر خواهند شد. در حالت عادى زيادى قند خون خيلى تدريجى اتفاق مى‌افتد و به اين جهت به‌ندرت پيش مى‌آيد که امدادگرى با اين نوع بدحالى روبه‌رو شود.
بيمار مبتلا بايد همراه با ايجاد توازن در غذاهاى قنددارى که مى‌خورد ميزان قند خون خود را کنترل کند اکثر افراد مبتلا و حتى کودکان با خوردن يا احتمالاً تزريق دو يا سه بار دارو در روز و خوردن غذاى مناسب از وخيم‌شدن حال خود جلوگيرى مى‌کنند.
کمبود قند خون
بيمارى که اشتباهاً مقدار زيادى انسولين تزريق کرده باشد؛ کسى که غذا خيلى کم خورده باشد يا احتمالاً يکى دو وعده غذا نخورده باشد؛ يا فردى که بر اثر ورزش مقدار زيادى از قند خون او مصرف شده باشد، ميزان قند در خون وى پائين مى‌آيد.
پائين آمدن قند خون روى مغز تأثير دارد و اگر طول بکشد يا ميزان قند خون خيلى پائين بيايد به بيهوشى و احتمالاً مرگ مصدوم منجر خواهد شد.
- عوارض و نشانه‌ها:
۱. بيمار مبتلا ممکن است دچار تيرگى شعور شود و نداند که کجا است و تقريباً مثل آدم‌هاى مست به‌نظر مى‌آيد و احتمالاً عصبى و پرخاشجو مى‌شود.
۲. پوست رنگ‌پريده مى‌شود و به فراوانى عرق مى‌کند.
۳. نبض سريع مى‌شود.
۴. تنفس سطحى و بدون بو خواهد شد.
۵. دست‌ها يا پاها شروع به لرزيدن مى‌کنند.
۶. سطح هوشيارى مصدوم ممکن است سريعاً پس‌رفت کند.
- توجه:
اگر بيمار مبتلا، به مدت طولانى انسولين مصرف کرده باشد، عوارض هشداردهندهٔ اوليه کمتر نمايان خواهد شد.
- هدف:
برقرارى هرچه سريعتر توازن قند خون. اگر مصدوم بيهوش بود او را بلافاصله به بيمارستان برسانيد.
- درمان:
۱. اگر مصدوم به هوش است و مى‌تواند چيزى بخورد و بى‌آشامد، بلافاصله به او يک تکه قند يا يک ليوان آب قند يا شکلات يا ساير خوراکى‌هاى شيرين بدهيد تا ميزان قند خون او بالا برود.
۲. اگر مصدوم بيهوش بود ولى تنفس عادى داشت او را در وضعيت بهبود قرار دهيد. و درمان عمومى براى مصدوم‌هاى بيهوش را در مورد او اجراء کنيد.
۳. مصدوم را بلافاصله به بيمارستان منتقل کنيد.