نویسنده در کتاب حاضر میکوشد, پس از طرح مقدماتی مقتضیات وجود شناسی و معرفت شناسی جامعه ;ملزومات نظریهپردازی در این باب را به اجمال بیان کرده با سیری مختصر در مکاتب غالب جامعه شناسی امروزین, نظیر مکاتب نظمگرا, تغییرگرا, ترکیبگرا و بینابینی, تصویری ایجابی از ادراک جامعه شناختی فراهم آورد .برخی مباحث کتاب عبارتاند از :وجود شناسی جامعه ;معرفت شناسی جامعه ;نظریه پردازی جامعه شناختی ;مقارنات بینشی نظریه پردازی در عرصه جامعه شناسی بنیادین ;قلمرو بینشی نظریه پردازی در عرصه جامعه شناسی بنیادین ; توحید امکانی روش معرفت یابی اجتماعی .