در این نوشتار, ترجمه بابهای چهار تا ششم مقدمه ابن خلدون فراهم آمده است. باب چهارم 'درباره دهکدهها و شهرهای بزرگ و کوچک و همه اجتماعات شهرنشین و کیفیات و احوالی که در آنها روی میدهد .'این باب از 22فصل تشکیل شده, گزیدهای از عناوین فصول آن بدین قرار است' :دولتها پیش از به وجود آمدن شهرهای بزرگ و کوچک تشکیل مییابند و تاسیس شهرها پس از پدید آمدن پادشاهی است', 'اموری که مراعات آنها در بنیان نهادن شهرها لازم است', 'مساجد و بیوت بزرگ جهان', 'مبادی ویرانی شهرها', 'ارزاق و کالاهای شهرها', 'بدست آوردن و تکثیر املاک و اراضی مزروعی و چگونگی سود بردن از آنها', 'شهرنشینی و حضارت نهایت عمران و پایان دوران آن است و همچنین حضارت فساد و تباهی آن را اعلام میدارد', 'در شهرها هم عصبیت وجود دارد و برخی از آنها بر دیگری غلبه مییابند .'باب پنجم' :در معاش (اقتصاد) و راههای کسب آن از قبیل پیشهها و هنرها و کیفیاتی که در این باره روی میدهد .'این باب متشکل از 33فصل است .گزیدهای از سرفصلهای آن عبارتاند از' :محصول عبارت از ارزش کارهای بشری است', 'راههای به دست آوردن معاش و شیوههای گوناگون آن', 'بازرگانی و شیوهها و اقسام آن', 'صنایع باید دارای آموزگار باشد', 'صنایع در پرتو تکامل و توسعه اجتماع شهرنشینی تکمیل میشود', 'امهات صنایع', 'صناعات کشاورزی, بنائی, درودگری, بافندگی و .'...موضوع آخرین باب 'مقدمه 'دانشها و چگونگی آموزش و شیوههای آن و احوالی است که از همه اینها عارض میشود .گزیدهای از سرفصلهای 51گانه این باب از این قرار است : 'افعال در جهان حادثات تنها به نیروی اندیشه انجام میپذیرد', 'دانشها و آموزش در عمران و اجتماع بشری از امور طبیعی است', 'انواع دانشها که تا امروز در عمران و اجتماع بشری پدید آمده است :قرآن, تفسیر, حدیث, کلام, تصوف, علوم عقلی, علوم عددی, هندسه, هیئت, منطق, طبیعیات, پزشکی و'..., 'بیشتر دانشوران اسلام از ایرانیانند'..., 'دانشهای زبان عربی', 'اشعار عربی 'و مباحث دیگر .فهرست اسامی و اماکن پایان بخش جلد دوم است .