پلو و چلو غذاهای اصیل ایرانی است که باید در طبخ آنها دقت و سلیقه کافی به‌کار برد تهیه یک پلو یا چلوی خوب هنر است و سلیقه یک کدبانوی ایرانی است پس لازم است به آنچه که ذیلاً تذکر داده می‌شود دقت بیشتری بشود.
اولین نکته، تهیه برنج خوب و درجه یک است که به این علامت شناخته می‌شود: برنج خوب بلند و باریک و قطر آن در هر دانه به یک اندازه و رنگ آن کمی زرد بدون خرده است و زیر دندان کاملاً سفت و محکم می‌باشد بدیهی است که چنین برنجی از لحاظ قیمت گران‌تر تمام می‌شود ولی باید توجه داشت برنج‌های ارزان معمولی دارای ری کمتری است و مسلم است که تفاوت قیمت را ری بیشتر برنج خوب جبران می‌نماید. پس به صرفه ما است برای مختصر تفاوت قیمت مصالح دیگر و در نتیجه مرغوبیت غذا را از بین نبریم.
نکته دیگر طرز خیس کردن برنج است که به طریق زیر انجام می‌شود: برنج را به دقت تمیز می‌کنیم با آب نیم گرم چند دفعه بدون اینکه زیاد چنگ بزنیم می‌شوئیم تا آب برنج کاملاً زلال شود بعد روی برنج مقداری آب گرم به حدی که دست را نسوزاند ولی گرمی آن کاملاً محسوس باشد می‌ریزیم آب باید ۴ انگشت تقریباً بالاتر از سطح برنج قرار بگیرد، بعد به نسبت هر یک کیلو برنج یک کیلو سنگ نمک را شسته در پارچه سفیدی می‌پیچیم روی برنج قرار می‌دهیم بهتر است برنج را روز یا شب قبل خیس کنیم یا لااقل سه تا چهار ساعت قبل از طبخ خیس نمائیم در صورتیکه برای خیس کردن برنج فرصت بیشتری باشد مقدار نمک یک کیلو و در فرصت کم یک کیلونیم خواهد بود. نکته سوم این است که ظرف طبخ باید وسیع باشد تا برنج روی هم انباشته و له نشود حرارت پخت برنج باید کاملاً یک نواخت باشد به‌طوری که زیر دیگ را بگیرد و زیاد هم تند نباشد و برای آبکش کردن برنج بهتر است از سبدهای چوبی استفاده کنیم.
ـ دستور کلی طبخ پلو:
برنج: ۴ فنجان
نمک: ۱ قاشق مربا خوری
روغن: ۲ قاشق سوپخوری
ـ طرز تهیه:
برنج بی خرده را پاک نموده پس از اینکه چند بار در آب شستید آن را در آب ولرم ریخته رویش نمک پاشیده، بگذارید چند ساعت خیس بخورد. چون برنج در دیگ کوچک خوب قد نمی‌کشد آن را در دیگی نسبتاً بزرگ بار نموده و با احتیاط و آهسته آهسته کفگیر را در چلو هم زده کف آن را بگیرید.
همین که مغز برنج پخته شد فوراً آن را از روی آتش بردارید در آبکش بریزید و قدری آب و نمک گرم روی آبکش ریخته برنج‌ها را بچشید، چنانچه نمکش زیاد باشد، باز یکی دو دفعه دیگر آب گرم بدون نمک روی آن بریزید.
سپس دیگ را روی آتش بگذارید و قدری روغن در دیگ ریخته، پس از چرب کردن ته دیگ یک ملاقه آب در آن ریخته برنج را در آن بریزید به‌طوری که اطراف دیگ قدری خالی و میانش بالا آمده باشد. در صورتیکه مایلید ته دیگ عالی به‌دست آورید اولاً ته دیگ چرب تر باشد و پس از چرب نمودن ته دیگ مقداری خمیر به ته دیگ بمالید و روغن بیشتری روی آن بریزید.
بعضی‌ها یکدانه تخم مرغ را زده و با برنج و زعفران مخلوط نموده ته دیگ می‌ریزند که ته دیگ مطبوعی به‌دست آید. سپس دیگ را روی آتش گذارده همین که بخارش خارج شد، آتش را ملایم‌تر کرده در دیگ را محکم‌تر روی دیگ گذاشته، چند گل آتش روی دیگ بگذارید و از آتش زیر دیگ بکاهید تا چلو دم کند.
اگر با اجاق گاز غذا درست می‌کنید وقتی آب برنج در حال تمام شدن بود دم کن را برروی آن می‌گذارید و زیر آن را کم کنید بعد از ۳۰ دقیقه چلو حاضر است، مواظب باشید برنج ته نگیرد.
ـ طرز دم کردن چلو ساده:
دیگ مناسبی را آب کرده می‌گذاریم جوش بیاید در صورت تهیه چلو برای این که برنج سفیدتر شود ممکن است یک قطعه کوچک زاج (به اندازه یک فندق) را کوبیده در آب برنج بریزیم و یا نصف شیشه ماست را به‌تدریج بعد از ریختن برنج داخل ظرف بریزیم، بعد نمک برنج را برداشته آب نمک را خالی می‌کنیم و برنج را در آب جوش می‌ریزیم یکی دو بار آهسته به‌هم می‌زنیم می‌گذاریم برنج جوش بیاید و مغز برنج کمی نرم شود به‌طوری که وقتی دانه برنج را در دست له کردیم مغز آن زبر و خشک نباشد در فاصله جوشیدن برنج گاهی کف آن را می‌گیریم و برای اینکه برنج شفاف‌تر شود ممکن است دو سه قاشق روغن ضمن جوشیدن داخل برنج بریزیم، بعد برنج را در آبکش که بهتر است سبد چوبی باشد می‌ریزیم مقداری آب نیم گرم روی سطل می‌دهیم که لیزی و شوری برنج گرفته شود بعد به نسبت هر یک کیلو گرم برنج دو تا سه قاشق سوپخوری روغن (در حدود ۷۵ گرم) ته دیگ می‌ریزیم نصف لیوان آب نیز اضافه می‌کنیم دیگ را می‌گذاریم روی آتش تا آب روغن داغ شود، بعد برنج را در دیگ می‌ریزیم و اطرافش را به شکل مخروط بالا می‌آوریم و در ظرف را می‌گذاریم و حرارت زیر ظرف را کمی کم می‌نمائیم تا در دیگ کمی عرق بکند، بعد سه تا چهار قاشق سوپخوری روغن (در حدود ۷۵ گرم) و نصف لیوان آب را داغ کرده روی سطح برنج می‌دهیم در صورت داشتن فر بعد از محکم کردن در دیگ ظرف را کف فر قرار می‌دهیم و حرارت را ۳۵۰ درجه می‌کنیم و بعد از نیم ساعت حرارت را ۵۰ درجه کم می کنیم نیم ساعت دیگر می‌گذاریم برنج دم بکشد.
برای دم کشیدن در صورتی که به ته دیگ احتیاج نباشد (مثل چلوکباب) یکساعت وقت کافی است و در صورتیکه بخواهیم چلو ته دیگ ببندد یکساعت و نیم وقت لازم می‌باشد. برای اینکه ته دیگ چلو به آسانی کنده شود باید دیگ را نیم ساعت قبل از کشیدن چلو از فر خارج نمود (بدون بر داشتن در آن) تا دیگ کمی سرد شده و ته دیگ به آسانی جدا شود. در صورتیکه چلو را روی آتش دم کرده باشیم حرارت زیر آن باید ملایم باشد و روی در دیگ را باید مقداری آتش بریزیم شاید بعضی‌ها موقع دم کردن چلو در آن را دم کنی بگذارند ولی چلوئی که در فر دم کنیم و یا روی آن را آتش بریزیم خیلی بهتر و قد کشیده‌تر می‌شود ممکن است نصف لیوان ماست و کمی زعفران سائیده حل شده در آبجوش را با ۷۰ گرم روغن و نصف لیوان آب جوش و دو عدد زرده تخم مرغ مخلوط کنیم و ته دیگ بریزیم در این‌صورت ته دیگ چلو بهتر می‌شود.
ـ طرز دم کردن کته ساده:
به ازای هر یک کیلو برنج دو کیلو آب و کمی نمک نرم، بار کرده زیرش را آتش می‌کنیم، همین که آب جوش آمد با احتیاط کفگیر را داخل آن هم زده اگر مغز برنج نپخته بود، کمی دیگر آب در آن می‌ریزیم برای کته آب بیشتری نیاز است تا برنج قدری نرم‌تر به‌عمل آید. پس از تمام شدن آب اطراف برنج را به شکل مخروط بالا می‌آوریم بعد به نسبت هر یک کیلو گرم برنج دو تا سه قاشق سوپخوری روغن (در حدود ۷۵ گرم) روی برنج می‌ریزیم و در ظرف را می‌گذاریم و حرارت زیر ظرف را کمی کم می‌نمائیم تا در دیگ کمی عرق بکند، در صورت داشتن فر بعد از محکم کردن در دیگ ظرف را کف فر قرار می‌دهیم و حرارت را ۳۵۰ درجه می‌کنیم و بعد از نیم ساعت حرارت را ۵۰ درجه کم می کنیم نیم ساعت دیگر می گذاریم برنج دم بکشد. برای دم کشیدن در صورتی که به ته دیگ احتیاج نباشد (مثل چلو کباب) یکساعت وقت کافی است و در صورتیکه بخواهیم پلو ته دیگ ببندد یکساعت و نیم وقت لازم می‌باشد. برای اینکه ته دیگ پلو به آسانی کنده شود باید دیگ را نیم ساعت قبل از کشیدن پلو از فر خارج نمود (بدون بر داشتن در آن) تا دیگ کمی سرد شده و ته دیگ به آسانی جدا شود. در صورتیکه پلو را روی آتش دم کرده باشیم حرارت زیر آن باید ملایم باشد و روی در دیگ را باید مقداری آتش بریزیم شاید بعضی‌ها موقع دم کردن پلو در آن را دم کنی بگذارند ولی چلوئیکه در فر دم کنیم و یا روی آن را آتش بریزیم خیلی بهتر و قد کشیده‌تر می‌شود ممکن است نصف لیوان ماست و کمی زعفران سائیده حل شده در آبجوش را با ۷۰ گرم روغن و نصف لیوان آب جوش و دو عدد زرده تخم مرغ مخلوط کنیم و ته دیگ بریزیم در این‌صورت ته دیگ پلو بهتر می‌شود.
ـ طرز دم کردن پلو دمی:
به ازای هر یک کیلو برنج دو کیلو آب و کمی نمک نرم، بار کرده زیرش را آتش می‌کنیم، همین که آب جوش آمد با احتیاط کفگیر را داخل آن هم زده اگر مغز برنج نپخته بود، کمی دیگر آب در آن می‌ریزیم. پس از تمام شدن آب اطراف برنج را به شکل مخروط بالا می‌آوریم بعد به نسبت هر یک کیلو گرم برنج دو تا سه قاشق سوپخوری روغن (در حدود ۷۵ گرم) روی برنج می‌ریزیم و در ظرف را می‌گذاریم و حرارت زیر ظرف را کمی کم می‌نمائیم تا در دیگ کمی عرق بکند، در صورت داشتن فر بعد از محکم کردن در دیگ ظرف را کف فر قرار می‌دهیم و حرارت را ۳۵۰ درجه می‌کنیم و بعد از نیم ساعت حرارت را ۵۰ درجه کم می‌کنیم نیم ساعت دیگر می‌گذاریم برنج دم بکشد. برای دم کشیدن در صورتیکه به ته دیگ احتیاج نباشد (مثل چلو کباب) یکساعت وقت کافی است و در صورتیکه بخواهیم پلو ته دیگ ببندد یکساعت و نیم وقت لازم می‌باشد. برای اینکه ته دیگ پلو به آسانی کنده شود باید دیگ را نیم ساعت قبل از کشیدن پلو از فر خارج نمود (بدون برداشتن در آن) تا دیگ کمی سرد شده و ته دیگ به آسانی جدا شود. در صورتیکه پلو را روی آتش دم کرده باشیم حرارت زیر آن باید ملایم باشد و روی در دیگ را باید مقداری آتش بریزیم شاید بعضی‌ها موقع دم کردن پلو در آن را دم کنی بگذارند ولی چلوئی که در فر دم کنیم و یا روی آن را آتش بریزیم خیلی بهتر و قد کشیده‌تر می شود ممکن است نصف لیوان ماست و کمی زعفران سائیده حل شده در آبجوش را با ۷۰ گرم روغن و نصف لیوان آب جوش و دو عدد زرده تخم مرغ مخلوط کنیم و ته دیگ بریزیم در این‌صورت ته دیگ پلو بهتر می‌شود.