نوروز

نزديک يک‌ماه به نوروز مانده مردم شهر در هر شرايطى که باشند در صدد تهيهٔ لباس نو، لوازم پذيرائى و خصوصاً تزئين منزل مى‌افتند و تا حدود امکان اثاثهٔ کهنهٔ منزل را تعويض مى‌کنند. دو هفته به سال تحويل مانده، يکى از رسوم متداول انداختن ”سبزنا“ است. براى اين‌کار مقدارى گندم، عدس يا لوبيا را در ظرفى خيس مى‌کنند تا جوانه بزند و بعداً در بشقاب‌هاى رنگين قرار مى‌دهند تا رشد کنند و کاملاً سبز شود. اين بشقاب‌ها جزء تزئينات ميز يا سفرهٔ هفت‌‌سين و پذيرائى هر خانه‌اى است. شب چهارشنبه آخر سال را به‌عنوان شب ”چهارشنبه‌سوري“ مراسمى به‌اين شرح برگزار مى‌کنند.


بالاخره شب چهارشنبه‌سورى را با شادى و خوردن آجيل و پلوماهى مى‌گذرانند. قبل از رسيدن سال نو براى دوستان و اقوام خود که در شهرهاى دوردست هستند کارت تبريک عيد نوروز مى‌فرستند و منتهاى کوشش به‌کار مى‌برند تا وضع اثاث خانه و لباس‌هاى خانواده و تزئين منزل را از هر جهت نو و تکميل کنند.


براى سفرهٔ سال تحويل، ”هفت‌سين“ تهيه مى‌کنند و آن عبارت است از سيب، سير، سمنو، سياه‌دانه، سنجد و سبزى که در سينى و يا سفره مخصوصى و کنار قرآن مجيد، در مقابل آئينه مى‌چينند و يک ظرف بلورين آب که حاوى چند عدد ماهى قرمز است بر روى سفره و يا کنار ميز پذيرائى قرار مى‌دهند و اعضاء خانواده در وقت سال تحويل دور هم مى‌نشينند. به ‌محض اعلام سال نو به‌وسيلهٔ نقاره و يا سوت کارخانه و يا خاموش و روشن کردن چراغ برق، همگى سال جديد را به يکديگر تبريک مى‌گويند. در اين روز سال نو و عيد نوروز ناميده مى‌شود، از بزرگان شهر و بزرگان خانوادهٔ خود ديدن مى‌کنند و مقيد هستند که به ديدن کليهٔ اقوام و خويشان و دوستان خود بروند. افراد کوچک خانواده از بزرگان خود عيدى دريافت مى‌دارند.


مردم قوچان از روز دوم با توجه به ويژگى خيابان‌هاى اصلى شهر که به چهار قسمت تقسيم شده، مردم محلهٔ قسمت دوم و سوم و چهارم شهر از ساکنين قسمت اول (بدون توجه به شرايط اجتماعي) بازديد مى‌کنند، روز سوم مردم محلهٔ قسمت سوم و چهارم و اول به ديدن ساکنين قسمت دوم مى‌روند، روز چهارم مردم محلهٔ قسمت چهارم و اول و دوم از ساکنين قسمت سوم ديدن مى‌کنند. و روز پنجم مردم محلهٔ قسمت اول و دوم و سوم از ساکنين قسمت چهارم بازديد به‌عمل مى‌آورند.


براساس همين تقسيم‌بندي، طرز ديد و بازديد ايام عيد نوروز قوچان تماشائى و شايد در تمام ايران منحصر و ممتاز باشد. زيرا همهٔ اهالى شهر از همديگر در وقت معلوم و معينى بازديد کرده‌اند.


مراسم ديد و بازديد عيد به‌طور خانوادگى تا سيزده نوروز ادامه دارد. عصر روز سيزده اهالى شهر به‌عنوان ”سيزده به‌در“ آنچه از شيرينى و آجيل که باقى‌مانده با خود به خارج شهر مى‌برند و آن روز را در صحرا و سبزه‌زارها به تماشاى طبيعت مى‌گذارنند و معتقد هستند که نحوست ”سيزده“ را با خارج شدن از شهر و گذشتن از آب جارى و گره زدن سبزه از بين مى‌برند و اگر روز ”سيزده به‌در“ را به خوشى گذراندند، آن سال براى آنان سال پرميمنت و مبارکى خواهد بود.


مراسم کشتى‌گيرى قوچان که اغلب در امام مرشد، کنار چمن ليلى سابق و آن امام در ده سياه‌دشت با شرکت پهلوانان نامى قوچان برگزار مى‌شود يکى ديگر از مراسم روز سيرده به‌در است که روستائيان قوچان با شادى فراوان برگزار مى‌کنند.