خصوصيات شکل‌شناسى ده‌نشينان کناره
(روستاى کناره در چهارمايلى تخت‌جمشيد قرار دارد.)
- پوست
رنگ به‌طور کلى قهوه‌اى بود. در حالى‌که اندکى تيره‌تر از رنگ عرب معمولى عراق است. شايد بيشتر شباهت به پوست صورت بادخورده عرب بدوى عربستان‌شمالى و صحراى سوريه. به‌طور انفرادى رنگ پوست از قهوه‌اى‌روشن تا قهوه‌اى‌متوسط تاريک وجود دارد ولى رنگ قهوه‌اى‌تيره هيچ‌وقت آن‌قدر تاريک نيست که با سياه‌پوست اشتباه شود.
- مو
%۹۰ افراد موى بلند مجعد داشته و تمايل کلى بر صافى مو بود. از حيث نسج ۴۰% موى نرم و بقيه موى متوسط وعده قليلى موى خشن داشتند. رنگ مو ميان قهوه‌اى و مشکى (۶۰%) بود. موى خاکسترى به‌ميزان قابل ملاحظه قبل چهل به‌ندرت ديده شد و گروه پنجاه‌ساله داراى موى کاملاً مشکى يا قهوه‌اى تيره بودند. از سن پنجاه و پنج به بالا موى خاکسترى ديده مى‌شد.
مقدار مو روى سر زياد بود و تنها موارد کچلى نسبى يا در اثر کثرت سن يا در اثر بيمارى بوده است. دو نفر از افراد موى سر خود را با حنا رنگ کرده بودند و يک نفر آنها به‌علت يک جشن محلى اين کار را کرده بود. نمونه موى سر شصت و نه نفر گرفته شد ريش اغلب افراد مشکى يا قهوه‌اى تيره يا موى خاکسترى در مورد پيرمردان بود.
- چشم
چشم اغلب افراد (۸۴%) قهوه‌اى تيره و ۱۵% چشم مخلوط و يک نفر چشم آبى داشت. اختلاف ميان رنگ چشم از يک طرف و رنگ پوست و مو از طرف ديگر قابل ملاحظه است.
شکاف چشم در اغلب موارد افقى است. گرچه در مورد چين خارجى چشم تعداد آنها زياد است.
%۷۸ سفيده چشم صاف و بقيه لک‌دار است. در ۸۰% افراد مورد مشاهده سياهى چشم يکنواخت و در مورد بقيه افراد داراى سياهى حلقه‌دار زيادتر از سياهى خطدار است. وضع کلى چشم‌ها نسبتاً خوب است.
- بينى
بينى‌ها از حيث اندازه متوسط و در حدود نيمى از آنها محدب و بيش از يک‌سوم راست بود. ۶۰% پره‌هاى بينى از حيث عرض متوسط بود و تمايل کلى بر پره بينى باز است. نوک بينى در ۵۰ موارد باريک است و تعدادى از افراد نوک بينى پهن داشتند. هشت نفر منحنى رو به پائين داشتند. فرورفتگى بيخ بينى خوب مشهود بود.
- دهان
لب‌ها از حيث اندازه متوسط ولى در برخى موارد به‌طور مشهود و معتدل کلفت و کمى برگشته بود که درز لب را مشخص مى‌نمود.
- دندان
دندان ۶۵% اين گروه خوب يا عالى و ۱۹% دندان خراب داشتند ميزان فرسودگى در مورد سيزده نفر ثبت گرديد که برخى از آنها دندان خيلى فرسوده داشتند. چندين نمونه نامنظمى دندان‌ها و زيادى آنها به‌علت کوچک بودن سق مشاهده شد.
- عضله
%۹۳ داراى عضله‌بندى خوب يا عالى بودند و تنها ۷ نفر عضله نمو نکرده داشتند.
- قد
با اينکه اين گروه از جوان تا پيرمرد تشکيل شده بود قد به‌طور کلى متوسط بود و بيش از نيمى از افراد در طبقه وسط قرار گرفتند ولى تنوع قابل‌ملاحظه وجود داشت زيرا تقريباً يک‌چهارم افراد در طبقه کوتاه و بلند طبقه‌بندى هاروارد قرار گرفته بودند.
خصوصيات شکل‌شناسى ده‌نشينان يزدخواست
- پوست
رنگ پوست آنان از کم‌رنگ متوسط (رنگ اروپائى‌شمالي) تا قهوه‌اى‌تيره بود. رنگ نقاط مختلف بدن تا حدى که مشاهده مى‌شد خصوصيت خاصى نداشت و نقاط ناپوشيده معمولاً تيره‌رنگ‌تر از نقاط پوشيده بود. به‌نظر من بهترين توصيف رنگ پوست آنها اين است که گفته شود آفتاب‌خورده. پوست سر آنها که معمولاً با کلاه پوشيده شده گاهى به سفيدى پوست اروپائى‌ها بود.
- مو
موى سر از حيث رنگ از قهوه‌اى‌سير تا مشکى ديده شد. از لحاظ شکل مجعد درشت بود. ولى تمايل کلى بر صافى مو بود. از حيث نسج همه رقم از نرم تا خشن وجود داشت و اکثريت داراى موى نرم بودند. در افراد کمتر از سن چهل موى خاکسترى به‌ندرت مشاهده مى‌شد ولى از سن متوسط به بالا موى خاکسترى زياد وجود داشت. ريش مد نبود و در نتيجه اکثريت افراد ريش خود را مى‌تراشيدند.
- چشم
همه چشم‌ها از حيث رنگ قهوه‌اى‌سير بود به‌جز دو مورد که مخلوطى از سبز و آبى‌رنگ بود. تعداد زياد سياهى چشم يکنواخت (متجاوز از ۹۰%) مربوط است به‌رنگ قهوه‌اى‌سير چشم که درک نوع خطدار و لک‌دار را تقريباً غيرممکن مى‌ساخت. سفيده چشم صاف بود به‌جز در مورد نُه نفر (۵۷/۱۹%) که لک‌دار بود و يک نفر که سفيده چشم او خون‌آلود بود. در اين قريه اگرچه به‌طور کلى چشم‌ها به‌طورى که رسم اين ناحيه است خون‌آلود نبود عده زيادى از درد سر شکايت مى‌کردند که در اثر درد چشم و وجود ذرات خارجى مانند خاک و شن در داخل چشم بود. تورم زياد چشم ديده شد و تراخم و ورم ملتحمه مشاهده گرديد.
- بينى
نيم‌رخ بينى قابل‌ملاحظه‌اى نشان مى‌داد ولى اکثريت بينى محدب يا صاف داشتند. در حدود ۶۰% نوک بينى نازک و در حدود يک‌سوم افراد داراى کلفتى بيش از حد متوسط در ۷۵% افراد متنوع بود ولى عناصر داراى پره بينى باز ديده مى‌شد.
- دهان، دندان
لب‌ها داراى برگشتگى معمولى بود به‌جز در مورد سه نفر از اين عده که دو نفر آنها لب‌برگشتگى بيش از حد داشتند.
- دندان‌ها
از حيث به‌هم جفت‌شدگى شبيه دندان اروپائيان است ولى شش نفر (۲۲/۱۶%) دندان‌هاى جلوآمده داشتند. تعداد قليل دندان‌افتادگى اين گروه نشانه آن است که وضع دندان نسبتاً خوب بوده است. از نظر فرسودگى اصطکاک با سنگ‌ريزه در نان محلى بدون شک در دندان‌ها تأثير داشته است. شايد تعداد نسبتاً زياد افرادى که کرم‌خوردگى دندان داشتند (۴۵/۴۸%)به‌همين جهت باشد. دندان‌هاى روى هم‌افتاده تنها در مورد يک نفر مشاهده شد. برجستگى استخوان‌گونه در ميان اين گروه زياد ديده شد. در مورد هفت نفر برجستگى افقى متوسط و چهار نفر برجستگى افقى قابل‌ملاحظه مشاهد شد.
- عضلات
اغلب افراد به‌نظر مى‌رسيد که خوب نمو کرده باشند. سه نفر سينه فراخ داشتند. وضع تندرستى عمومى افراد خوب بود و عده کمى در طبقه بد قرار گرفتند. تب‌هاى مختلف ميان آنان وجود داشت.
- قد
حد متوسط قد گروه (۷۹/۱۶۴%) کمى زير حدوسط قد مردم اين ناحيه دنيا است و حد ۱۵۲ تا ۱۷۸ نشان مى‌دهد که افراد جوان ميانگين حقيقى قريه را پائين‌تر آورده‌اند. بيش از نيمى از افراد گروه از حيث قد متوسط بودند و بقيه ميان طبقات بلند و کوتاه تقريباً به‌طور تساوى تقسيم شدند.
- اندازهٔ سر
طول سر (۵۱/۱۹۲%) در ميان چهار گروه از همه درازتر و عرض سر (۵۵/۱۴۱) متوسط بود به‌طورى که شاخص آنها (۵۰/۷۳)درازترين سر گروه‌هاى بررسى‌‌شده ايران را نشان مى‌دهد. اکثريت آنان (۸۰%) سردراز بودند.
- اندازه‌هاى صورت
عرض فکين (۵۸/۱۰۹) که در سرى بررسى‌هاى ايران از همه عريض‌تر است و حداقل قطر پيشانى (۷۸/۱۱۲) بزرگ نتيجه آن صورت مربع‌شکل مى‌شود. به‌نظر مى‌رسد که عضلات فک پائين نمو غيرعادى دارد. به‌طور کلى پس‌سر برجستگى ندارد.
گوش خوش‌شکل و به طرز عادى نزديک سر قرار دارد اگرچه در چند مورد به‌طور قابل‌ملاحظه جلو آمده است.