زبان

مطالعهٔ زبان عادى محل، اسماءِ ذات و معني، اسم اشياء افکار فلسفي، جادوگرى و مذهبي. مختصات زبان، اصطلاحات، مثل‌ها، تشبيهات، استعارات، زبان‌هاى فني، زبان‌هاى ساختگي: (زرگرى ـ مرغي)، زبان داش‌ها، زبان مذهبى و زبان عوام. (اسم اعضاء بدن، اسم جانوران اهلى و درندگان و آلات کشاورزى را به زبان بومى يادداشت کنند و اختلاف همين لغات را به‌طور دقيق با الفباى صدادار لاتينى بين اهالى شهر و دهکده‌هاى اطراف بسنجند و تعيين کنند.)


افسانه‌هائى که راجع‌به اسامى خاص و يا امثال وجود دارد:


(خوانسار در اصل: ”خون ساربان بوده، يا سميرم در اصل: سام آرام، بوده چون در موقع لشکرکشى سردرد سام در آنجا آرام مى‌شود ـ سرسام؟) سحر بيان،قدرت کلام، اهميت سجع و قافيه در جملات. لغات ممنوع که نبايد به زبان آورد، لغات حفظ کننده و فورمول‌هائى که در موقع دعا يا ورد خواندن و يا جادوگرى به‌کار مى‌رود و غيره. (بسم‌الله که بگويند جن و غول و شياطين مى‌گريزند. قسم‌ها به خدا، سبيل، شاه چراغ، تيغ آفتاب، برکت... لغات: انشاءالله، به سلامتي... دشنام: روبکوه سياه، مرده‌شور، تعارفات و القاب: پيرشي، خدا قوت، زاغي، خر گردن، خاله کوکومه، لغات نحس ”سيزده“ که به جايش ” زياده“ مى‌گويند و غيره...)

دانش عوام

علم توده راجع‌به اشياء و موجودات

نجوم، ساختمان، زمين و ستارگان ـ نفس کشيدن زمين (نفس دزده و آشکارا). زمين روى شاخ گاو است. فصل‌ها: چلهٔ تابستان (چله بزرگ، چله کوچک، چارچار، سرما پيرزن، سرما لوطى‌کش...) هفت طبقهٔ آسمان و زمين (توى هفت آسمان يک ستاره ندارم!) خورشيد و ماه (خورشيد زن و ماه مرد است، افسانهٔ آن.) ستارگان، خسوف و کسوف (اژدها ماه را در دهان خود مى‌گيرد، بايد تشت زد و شليک کرد تا ماه را رها بکند.) ابر، آسمان غره، باران، برق، تگرگ، قوس قزح، تير شهاب، چشمه‌ها، کوه قاف، زمين‌ لرزه، کهکشان، تشبيه دنيا به تخم‌مرغ، طلوع و غروب آفتاب (زنبورک‌خانه، نقاره‌خانه).

ساختمان انسان

پيدايش انسان، آدم آبي، (آدم = آه + دم). تاريخ طبيعى انسان و نژادهاى بشر، تشريح، اعضاء بدن، هفت اندام: (دو دست و دو پا سر و شکم و آلت تناسل). علامات بدن (ماه‌گرفتگي، خال، ککمک...) مژه (پريدن مژه): ناخن، موى سر، رگ و پي، غده‌ها، سق (سق سياه)، چاقى و لاغرى (تأثير گاودارو، موى گربه، نال قلم) بادهائى که در بدن مى‌ريزد. عطسه، سکسکه، خميازه، طبقه‌بندى مزاج‌ها: (گرم و سرد و تر و خشک) دندان ۱۲۰سالگي، بيمارى‌ها و درمان‌ آنها.

سنگ‌شناسى و معادن

سنگ‌ها و سنگ‌هاى قيمتي: (عقيق، الماس، فيروزه، ياقوت، مهرهٔ مار...) خاصيت آنها. فلزات: روي، آهن، طلا، نقره، جمبور، مس، خاصيت و افسانه راجع‌به آنها. نمک، موميائى و غيره...

گياه‌شناسى

گياه‌ها، بته‌ها، درخت‌ها۷ ميوه‌ها، دانه‌ها و خاصيت آنها: خربزه، سياه‌دانه، اسفند، برنج، ريواس، انار، مهرگياه، گل محمدي، گل زبان پس قفا، درخت‌هائى که محترم هستند (درخت مراد). ترسانيدن درخت ميوه براى اينکه بار بياورد. بريدن درخت‌هاى کهن گناه دارد. عروسى نارنج (شيراز).

جانورشناسى

گزندگان، خزندگان، پرندگان، چارپايان، درندگان، خاصيت و افسانه مربوط به آنها: خرخاکي، کارتنک، ماهي، سقنقور، غريب‌گز، موريانه، قورباغه، جغد، مرع حق، ابابيل، گنجشک، هما، کچل کرکس، حاجى لک‌لک، اسب، ميمون، شتر، کفتار، سگ، خرس، گرگ... (گربه از دماغ شير افتاده، قاطر و بوزينه و لاک‌پشت نفرين شده و مسخ گشته‌اند. فيل پادشاه هندوستان بوده. ببر به‌قدرى خودپسند است که ماه را بالاى سر خود نمى‌تواند ببيند و غيره). تفائل و تطير از حرکت و يا آواز جانوران، جانورانى که محترم شمرده مى‌شوند: شپش، کبوتر، چلچله، مار خانگي، خروس، علت آن؟

گاه‌شمارى و هواشناسى و اوزان و مقادير

روزها، ماه‌ها، فصل‌ها، پيش‌گوئى سال‌هاى خوب و بد. پيش‌گوئى هوا (خشک يا باراني). جشن‌هاى روستائي:


نوروز، جشن سده (در کرمان)، مراسم ماه ديدن و زن‌ها (کليه، پيمانه، نگاره، و سنگ براى آب)، مقياس طول (گز، جريب، ديدزدن)، زمان (شبگير، پگاه، خروس‌خوان، پاس، آفتاب زردي).

علم پيشينيان و موضوع‌هاى تاريخى

تاريخ (ماه تاريخ: تير خوردن شاه شهيد). يادبود سال‌هاى خوب و بد (فراوانى يا خشک‌سالى براى سال قحطى ۸۸ گفته‌اند: اى سال برنگردي. به مردمان چه کردي! زن‌ها رو شلخته کردي. مردها رو اخنه کردي. دکان‌ها رو تخته کردي...) يادبود بلاها و ناخوشى‌ها. (به سال هفتاد، برفى بيفتاد. به حق اين پير. به‌قد اين تير!) آتش‌سوزى يادبود جنگ‌ها کش‌مکش‌ها. انقلابات (مطلع اين ترانهٔ کردى از ويران شدن مزگت‌ها و کشته شدن آتش‌ها حکايت مى‌کند: هاوار! مزگان رمان. آئران کوژان) اشخاص افسانه‌اي. پيران (پورياى ولي) و پهلوانان باستاني: ماقبل تاريخ. شرح افسانه‌آميز آن. آثار عجيب.

رسانه‌هاى فنون توده

تقويم عاميانه: سال‌نماها، کتاب‌هاى طبى يا قديمي: نزهةالقلوب، عجايب المخلوقات، حيات‌الحيوان، فرس‌نامه، کتاب‌هاى بيطاري، اسکندرنامه، قصص‌الانبيا، کتاب‌الملائکه و غيره.