آتشگاه يا آتشکده ـ جاى آتش، در آئين زردشتي، جائى که آتش مقدس را نگهدارى کنند. شکل ساختمان آتشکده‌ها در هر جا يکسان بوده است: آتشدان در وسط معبد قرار داشته و پيوسته آتش مقدس، در آن مى‌سوخته. معمولاً هر آتشکده هشت درگاه و چند اتاق هشت گوشه داشته. رفته رفته در شريعت زردشت مقرّر شد که آفتاب بر آتش نتابد، از اين‌رو، اتاقى کاملاً تاريک در وسط ساختمان مى‌ساختند که آتشدان در آن قرار داشت. تعداد آتشکده‌ها بسيار بود، اما در روزگار ساسانيان آذرگسب، آذربرزين‌مهر، و آذرفرنبغ مهم بودند.
به معبد آتش يعنى محل برگزارى مراسم عمومى آتش، نخستين بار، در طول قرن دوم ميلادى اشاره شده است. برخى از آتشگاه‌ها بسيار با عظمت بود در وسط اتاق آتش، محرابى بود که در آن آتش جاويد، زير نظر مغان، بر توده‌اى خاکستر فروزان بوده است. بنابراين بناهاى مذهبى که معابدى واقعى بوده‌اند در روزگار پارتيان در ايران وجود داشته از جمله آنها، معبد آتش کنگاور مى‌باشد.
معبدهاى آتش جدا از آتشگاه‌ها، تا حدود اواخر دوره اشکانى دوام يافت. دربارهٔ اين آتشگاه‌ها آمده است: در آن اتاقکى مخصوص، در بسته و سرپوشيده وجود دارد که درون آن آتش سرمدى در محرابى پر از خاکستر بدون آنکه شعله‌اى داشته باشد فروزان است. در اين بناهاى جديد که جايگاه آتش الهى بوده و در آنجا مؤمنان در مراسم آئين خود شرکت مى‌جستند آتش در محلى تاريک و در بسته نگهدارى مى‌شد، محلى که در آن ميان شبستان‌هاى جدا از هم وابسته به بناى اصلى پنهان شده بود. به‌عکس محراب فضاى باز، محرابى که تظاهرات عمومى آئينى رسمى و بى‌رقيب در آن متجلى مى‌شد، از نظر اهميت و وسعت رو به گسترش نهاد. اين محراب سطح زمين را ترک کرد و بر سکوى بلندى قرار گرفت تا جمعيت حاضر آن‌را از دور ببيند و سرانجام کوشکى که تقريباً جنبه تزئينى داشت يعنى همان چهار طاق بر آن استوار گشت.
با ورود دين اسلام به ايران عده‌اى از زردشتيان از ايران گريختند و گروهى گردن به دادن جزيه نهادند و عده‌اى نيز به اسلام گرويدند، در نتيجه آتشگاه‌ها متروک و رفته رفته جز معدودى همه ويران يا تبديل به مسجد شد... هر اجتماعى لااقل يک آتشگاه مخصوص به خود داشت. جمکران يکى از چهل قريه قم، هفت آتشگاه داشت. اگر نگاهى به نقشه البرز بيندازيم. در دامنه‌هاى اين کوه، آنجا که چشمه‌هاى آب ظاهر مى‌شوند آنقدر آتشگاه، آتشکده، آتشگرد و آتشکده مى‌بينيم که اين تصور پيش خواهد آمد که ايران در گذشته با آتش‌هاى بى‌شمار آتشکده‌هاى خود نورباران بوده است.