آسياب رستاق

اين آسياب در بيست کيلومترى جنوب شرقى جادهٔ اصلى رستاق قرار دارد. با توجه به سبک معماري، نوع تزيينات مقرنس‌کارى‌هاى صحن اصلى و نوع مصالح بکار رفته در آن، مى‌توان گفت که اين بنا مربوط به قرن هشتم هـ.ق و در زمان سيد رکن‌الدين قاضي (متوفى در سال ۷۳۲ هـ.ق) است.


اين بنا در عمق هفت مترى زمين، داراى دالان شيب‌دارى است. راه ورود به صحن اصلى پنجاه و شش متر طول و ۴۸۰ متر عرض دارد. صحن اصلى آسياب به شکل هشت ضلعى است که چهار ضلع آن هر کدام ۸۰/۴ متر و چهار ضلع ديگر آن هر يک، ۷۵/۲ متر طول دارند. هر يک از اضلاع کوچک، غرفه‌اى به عمق يک متر دارد. در دو ضلع شرقى و غربى دو اتاق با جلوخانى تعبيه شده است.


غرفهٔ جنوبى صحن، محل دستگاه آسياب يعنى دول و آخوره است. سقف صحن آسياب گنبدى شکل است. کاربندى آجرى آن از هشت شروع و به سى و دو ختم مى‌شود. مصالح آسياب تماماً از آجر و ترکيب سقف و مقرنس‌کارى‌هاى صحن اصلى آن، از ابتکارهاى جالب توجه اين نوع معمارى است.

آسياب دو سنگى بيابان محمدآباد ميبد

اين آسياب کم‌نظير، در عمق چهل مترى زمين و در مسير قنات قطب‌آبادش احداث شده و هيچ‌گونه مصالح ساختمانى در ساخت آن بکار نرفته است. چاه‌هايى به عمق چهل متر، روشنايى فضاى داخلى و تهويه هوا را تأمين مى‌کنند.


قدمت اين آسياب بالغ بر صد و پنجاه سال است. راهروى ورودى آسياب مرتفع و براى عبور حيواناتى نظير شتر هم مناسب است. طويله‌اى در داخل آسياب براى نگهدارى چهارپايان ديده مى‌شود.

آسياب اشکذر

اين آسياب در قرن دوازدهم هـ.ق ساخته شد و يکى از بزرگترين آسياب‌هاى ايران به شمار مى‌رود. سنگ اين آسياب با آب قنات همت‌آباد مى‌چرخيده که ساعتى سى و پنج من‌شاه يعنى ۲۱۰ کيلوگرم آرد از زير سنگ‌هاى پرقدرت آن بدست مى‌آمد.


دالان شيب‌دار راه ورودى به صحن اصلى آسياب، پنجاه و شش متر طول و ۴/۱ متر عرض دارد. مصالح آسياب تماماً از آجر و ترکيب سقف و مقرنس‌کارى صحن اصلى با نقوش هندسى آن، از ابتکارهاى جالب توجه معمارى ايرانى است.

آسياب آبى تفت

اين آسياب باقى‌مانده از هفده آسياب داير بر روى قنوات شش‌گانه شهرستان اهرستان است. قدمت آسياب را بالغ بر دويست سال ذکر کرده‌اند.