مسجد جامع خاش

اين مسجد در مرکز شهر و در حاشيه خيابان امام خمينى واقع گرديده است. هم‌زمان با شکل‌گيرى هسته اوليه شهر در سال ۱۳۰۷ هـ.ش عمليات ساختمانى اين مسجد شروع شد. اين بنا مرکب از دو قسمت ساختمان اصلى مسجد و ديگرى مناره الحاقى به آن است. ساختمان داراى زيربناى ۵/۲۴۷ مترمربع به شکل مربع و شامل يک فضاى کاملاً سرپوشيده است. که پوشش‌هاى ضربى آن مجموعاً بر روى شانزده ستون اجرا شده و شبستانى سرپوشيده با طاق‌هاى هلالى و ضربى پديد آورده‌اند. جهت تهويه بادگير آجرى زيباى استوانه‌ شکلى با هشت دهانه در مرکز بام احداث نموده‌اند. ويژگى اين مسجد به منار آن است که اين مناره زيباى آجرکارى در جنوب غربى مسجد واقع شده است و داراى ارتفاع ۱۵ متر است. مجموعه‌اى از شيارهاى تزئينى به فاصله چهل سانتى‌متر از يکديگر ابتدا به ارتفاع موازى و سپس به صورت ترک‌هاى آجرى برجسته مارپيچ بر گرداگرد بدنه دور زده و ادامه يافته و مجدداً به صورت شيارهاى موازى به تزئينات آجرى برجسته کنگره‌اى شکل زيگزاگى منتهى مى‌شود و قسمت بالاى آن علاوه تزئينات آجرى چينى افقى يک رديف آجرچينى عمودى نيز مشاهده مى‌گردد. در آرايش آجرى در قسمت قاعده از شيوه رج‌چينى و در قسمت فوقانى آن با کتيبهٔ آجرى شکل گرفته است. ساخت منار به تاريخ اول تير ماه ۱۳۱۸ و عبارت لااله‌الاالله تزئين يافته است.

مسجد جامع دزک

اين مسجد در روستاى دزک، در ۳ کيلومترى شرق سراوان واقع شده است. زمان ساخت مسجد مشخص نيست. احتمال داده مى‌شود که اين مسجد به دوران صفويه تعلق داشته باشد. مصالح به کار رفته در ديوارها و ستون‌ها از خشت و چينه، و پوشش سقف از فرآورده‌هاى نخل و خرما و گز و کنار است. ابعاد مسجد ۵/۷۳٭۴۲ متر و در امتداد شرقى و غربى قرار گرفته و شامل دو شبستان تابستانى و زمستانى است. ستون‌هاى آن تا حدودى شبيه به ستون‌هاى مسجد تاريخانه دامغان مى‌باشد. از ويژگى‌هاى اين بنا، علاوه بر نوع تاقچه‌هاى تزئينى و مقرنس‌هاى ويژه، وجود چله‌خانه‌اى براى معتکفين و عابدين در زيرزمين است.

مسجد فيض‌الرحمان

اين مسجد در منطقهٔ شيرآباد زاهدان واقع در خيابان مجديه، در شمال شرقى قبرستان محلى است. زمان احداث بناى مسجد به اوايل شکل‌گيرى هسته‌هاى اوليه شهر زاهدان باز مى‌گردد. بانى احداث مسجد شخصى به نام کدخدا فيض‌الله (گرگيج) بود که توسط معمارى به نام استاد حيدرى فکر خود را عملى کرد.

مشخصات بنا

اين مسجد با زير بناى ۵۵/۲۱۲ مترمربع با نقشه مستطيل شکل با خشت خام اجرا گرديده و شامل يک فضاى کاملاً سرپوشيده است. پوشش‌هاى ضربى آن بر روى ۱۲ ستون مستطيل شکل اجرا شده که هر چهار ستون آن تشکيل يک چهارطاقى هلالى و سقف ضربى چهار ترک را داده و شبستانى ستون‌دار و سرپوشيده را پديد آورده‌اند. در حدفاصل هر دو ستون درت ضلع جنوبى براى تأمين نور کافى فضاى مسجد پنجره‌هايى تعبيه گرديده است و همچنين در ضلع غربى که پوشش قسمتى از سقف بر آن استوار است طاقچه‌هايى جهت گذاشتن کتاب‌هاى قرآن و يا چراغ تعبيه گرديده است و همچنين در حدفاصل دو ستون وسطى شبستان و در وسط ضلع غربى محراب ساده مسجد با سقف گنبدى قرار گرفته است. ورودى‌هاى شبستان مسجد در ضلع شرقى مابين ستون‌ها بوده و علاوه بر آنها دو پنجره ديگر نيز در طرفين درب‌ها واقع مى‌باشند و همچين يک در چوبى در شمال غربى ضلع شمالى وجود دارد که به يک انبارى باز مى‌شود.