کاروانسراى شاه‌عباسى سمنان

در کنار ميدان سعدى يکى از کارونسراهاى دورهٔ صفويه معروف به رباط شاه‌عباسى قرار دارد که به فرم چهار پلانى ساخته شده است. حياط کاروانسرا مستطيل‌شکل بوده و در ضلع شمالى و جنوبى دو پلان هم‌اندازه و مشابه با قوس جناغى دارد که در طرفين هر ايوان شش ايوان کوچک با قوس جناقى ساخته شده که نيم‌متر بلندتر از سطح حياط است. در کنار ايوان‌هاى شرقى که نسبت به ايوان‌هاى شمالى و جنوبى بزرگتر هستند هر کدام چهار اتاق به چشم مى‌خورد.


در چهار طرف کاروانسرا در پشت اتاق‌ها دالان‌هاى بزرگ و عريضى وجود دارد که به‌وسيلهٔ چهار مدخل ورودى در چهار گوشهٔ بنا به حياط مربوط مى‌باشد. در ورودى کاروانسرا که از طرف شرق باز مى‌شود داراى راهروى پهن با اتاق‌هاى ضربى بلند و يک هشتى با سقف گنبدى کم‌خيز مى‌باشد. در دورهٔ قاجاريه در يک قسمت کاروانسرا تغييراتى داده شده است. تغميراتى نيز تا کنون از سوى سازمان حفاظت آثار باستانى در کاروانسرا به‌عمل آمده است.

کاروانسراى شاه‌عباسى لاسگرد

در سى و شش کيلومترى سمنان و در قريهٔ لاسگرد کاروانسراى آجرى بسيار بزرگى از بناهاى زمان شاه‌عباس اول صفوى قرار دارد. اين کاروانسرا که در سمت راست جادهٔ سمنان - تهران واقع شده دو پلانى و شامل حياط وسيعى است. دو ايوان بلند و بزرگ در غرب و شرق رباط ساخته شده است. سقف ايوان را اتاق ضربى بزرگى تشکيل مى‌دهد که داراى تزئينات مربع‌شکل تودرتو است. بدين‌صورت که در وسط سقف مربع‌هاى کوچک به چشم مى‌خورد که هرچه به طرف جرزها ادامه مى‌يابد بزرگتر مى‌شود. در بزرگ کاروانسرا که از الوار گل‌ميخ‌دار جديد است در هشتى نصب گرديده است. کاروانسرا طى سال‌هاى متمادى بارها ويران شده و مرمت گرديده است.


کاروانسراى شاه‌سليمانى آهوان

اين کاروانسرا که در روستاى آهوان در ۴۲ کيلومترى شرق سمنان واقع شده در سال ۱۰۹۷ هجرى در زمان شاه‌سليمان صفوى جهت استراحت زائرين امام رضا (ع) که از طريق سمنان و آهوان به مشهد مشرف مى‌شدند ساخته شده اما به غلط کاروانسراى شاه‌عباسى نام گرفته است.


کاروانسرا داراى حياطى وسيع مستطيل‌شکل و چهار پلانى است. اين چهار پلان رو به شمال و جنوب، شرق و غرب ساخته شده است. بر سردر رباط کتيه‌اى از سنگ مرمر نصب بوده که متأسفانه ربوده شده است. رباط شاه‌سليمانى آهوان مانند بيشتر کاروانسراها محل پاسگاه ژاندارمرى بوده که تا قبل از استقرار آن هم مورد استفاده قرار مى‌گرفته است.

رباط انوشيروانى

رباط انوشيروانى يا کاروانسراى سنگى در صد قدمى و روبه‌روى کاروانسراى شاه‌سليمانى آهوان قرار گرفته است. اين کاروانسرا به‌صورت مربع و چهار پلانى ساخته شده است. نماى خارجى رباط شامل يک در ورودى از طرف شمال و چهار برج در چهار گوشهٔ آن و سد برج به‌صورت نيم‌دايره در قسمت‌هاى شرقى و غربى و جنوبى و دو برج در دو طرف دروازه ورودى است.


رباط داراى ۲۶ اتاق است که در اطراف حياط قرار دارند و در جلوى هر اتاق ايوانى سرپوشيده قرار دارد اين خصوصيت در بين کاروانسراهاى ايران کمتر ديده شده است.

کاروانسراى شيخ‌ علاءالدوله

کاروانسراى شيخ علاءالدوله در بازار شيخ‌ علاءالدوله روبه‌روى بقعهٔ ابراهيم اسماعيل قرار دارد. اين کاروانسرا داراى حجرات دو طبقه و حياط کوچکى است که داراى دو در ورودى مى‌باشد يکى از اين دو در در بازار مذکور و در ديگر در کوچهٔ ملاّ قزوينى باز مى‌شود.


اين رباط از خشت خام، گچ و سنگ ساخته شده که بر اثر مرور زمان و بى‌توجهى نسبت به آن ويران گرديده است. کاروانسراى شيخ علاءالدوله تا چندى پيش محل پيشهٔ نمدمال‌ها بوده است.

کاروانسراى ناسار

در قسمت بالاى بازار عمومى و روبه‌روى کوچهٔ عباسيه خرابه‌هاى کاروانسراى کهنه و بزرگى به چشم مى‌خورد که امروز بى‌استفاده و ويران است.


در اين کاروانسرا کتيبه يا سنگ‌نبشته‌اى وجود ندارد تا زمان بناى آن را تعيين کند ولى مى‌توان گفت اين کاروانسرا از آثار دوران قاجاريه است که هم‌زمان با ساختمان‌ بازار در عهد فتحعلى‌شاه قاجار ساخته شده است.

رباط سلطان‌حسين بايقرا

در خارج از دروازهٔ ناسار کاروانسراى کهنه و قديمى وجود داشته که در سال ۸۸۱ هجرى قمرى ايجاد شده و يکى از بناهاى مربوط به عهد سلطنت سلطان‌حسين بايقرا پادشاه تيمورى بوده است.