موقعيت و وسعت
استان قم با مساحتى حدود ۱۱،۲۳۸ کيلومتر مربع و ارتفاع ۹۲۰ متر از سطح دريا، در شمال غرب مرکز ايران قرار دارد و ۰/۶۸ درصد از مساحت کل کشور را در بر مى‌گيرد. اين استان از شمال به استان تهران، از شرق به استان سمنان، از جنوب به استان اصفهان و از غرب به استان مرکزى محدود است. استان قم در غرب درياچه نمک (مسيله) و دشت کوير قرار گرفته و مرکز آن شهر قم است.
ناهموارى‌ها
استان قم از نظر ناهموارى به پنج ناحيه تقسيم مى‌شود:
نواحى کوهستانى
اين نواحى بيشتر در جنوب و جنوب غربى استان واقع شده‌اند و حدود ۱۵۰۰ متر ارتفاع دارند. کوه‌هاى استان جزيى از رشته‌کوه مرکزى ايران است. از کوه‌هاى مهم اين ناحيه مى‌توان از کوه وليجا با ۳۳۳۰ متر ارتفاع و کوه لادها با ۳۱۰۹ متر ارتفاع نام برد.
نواحى پاى‌کوه
اين نواحى بيشتر در جنوب و جنوب غربى استان، در کنار ارتفاعات قرار دارند و از رسوبات ريز و درشت تشکيل شده‌اند. اين رسوبات به دليل نفوذپذيرى زياد، از سفره‌هاى زيرزمينى غنى آن برخوردارند و به صورت چاه و قنات مورد بهره‌بردارى قرار مى‌گيرند.
نواحى دشتى
سرزمين‌هاى هموار و وسيعى در مرکز و شمال استان قم به صورت دشت ديده مى‌شود که ارتفاع آن‌ها از ۱۵۰۰ متر کم‌تر است. دشت‌هاى اين استان با شيب ملايم از اطراف به سمت درياچه حوض سلطان و درياچهٔ نمک قم کشيده شده و بيشتر از رسوبات آبرفتى با دانه‌بندى مختلف تشکيل شده‌اند و به دليل نفوذپذيرى زياد داراى سفره‌هاى زيرزمينى غنى هستند. اما وجود گچ و نمک فراوان، ميزان املاح و شورى اين آب‌ها را بالا برده است.
درياچه حوض سلطان
درياچهٔ نمک (مسيله)
درياچه نمک به شکل سه ضلعى در بين ارتفاعات محدود است. به علت زياد بودن ميزان نمک اين درياچه از آن نمک استخراج مى‌شود. درياچه نمک، فصلى است؛ در تابستان قسمت اعظم آن خشک شده و قشر ضخيمى از نمک روى آن نمايان مى‌شود و در زمستان و بهار پر از آب است. عميق‌ترين قسمت درياچه، شمال غربى آن است.