جمعيت
اين استان طبق سرشمارى سال ۱۳۷۵ يک ميليون نفر جمعيت داشته و از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۵ شمسى افزايش حدود ۸۲۰ هزار نفر را نشان مى‌دهد. افزايش جمعيت استان قم را بايد با توجه به جاذبه‌هاى مختلف از جمله وجود حرم مطهر حضرت معصومه (س)، موقعيت مذهبي، وجود مراکز تحصيلات علوم ديني، نزديکى به پايتخت و ... دانست. بر همين اساس طى سده‌هاى پيشين گروه‌هاى مختلفى از ديگر نقاط شهرى و روستايى چون همدان، تبريز، اردبيل، زنجان، قزوين، کاشان، شيراز، اصفهان، تفرش، ساوه، يزد و ... به اين استان مهاجرت کرده، در محله‌هاى مختلف شهر و روستاى استان اسکان گرفته‌اند. بيشتر جمعيت ساکن در اين استان در شهرها به خصوص در قم سکونت اختيار کرده‌اند. مهاجرين خارجى بيشتر از کشورهاى افغانستان، پاکستان و عراق هستند.
بيشتر جمعيت استان شهرنشين و قسمت اعظم در شهر قم اسکان يافته‌اند. به دليل تفاوت‌هاى جغرافيايي، جمعيت در سطح استان يکسان توزيع نشده و بيشترين تراکم جمعيت در بخش مرکزى و کم‌ترين تراکم در بخش جعفرآباد مشاهده مى‌شود.
زبان
در تمام قسمت‌هاى استان قم، زبان فارسى مورد استفاده قرار مى‌گيرد، اما مهاجرين ساکن در اين استان علاوه بر زبان فارسى به زبان و گويش خاص خود نيز سخن مى‌گويند؛ عرب‌ها به زبان عربي، افغان‌ها به زبان پشتو و ترک‌ها به زبان ترکي. خلج‌ها هم که در فاصله سده‌هاى ۱۱ تا ۱۴ ميلادى در اين استان اسکان يافته‌اند به گويشى تکلم مى‌کنند که به گروه زبان‌هاى ترکى تعلق دارد، هرچند ساير گروه‌هاى ترک‌زبان ايران به دشوارى قادر به درک آن هستند.
مذهب
پيش از گرويدن ايرانيان به دين اسلام، مردم قم آن روزگار نيز چون ساکنين ديگر نقاط ايران پيرو مذهب زرتشت بودند، چنان که يکى از آتشکده‌هاى کهن آن دوران در آبادى ممجان قرار داشت.
در سده‌هاى نخستين اسلام نيز گروهى از مردم قم پيرو مذهب تسنن بودند و تعدادى چند از يهوديان و مسيحيان هم در اين شهر ساکن بودند. اما در حال حاضر تمام ساکنين اين استان را شيعيان تشکيل مى‌دهند. در کتب تاريخى در مورد پيدايش و شکل‌گيرى مسلمانان شيعه در شهر قم چنين روايت است: مذهب شيعه دوازده امامى از نيمه دوم قرن اول هـ.ق در مدت کوتاهى به طور گسترده بر تمام استان مسلط شد و بخش مهمى از مردم شهر قم به آن گرويدند. بدين گونه که در سال ۲۳ هـ.ق به هنگام فتح قم توسط ابوموسى اشعري، سپاه اسلام وارد اين شهر شد. اعراب اشعرى از شيعيان بودند و با اقامت آنان گروه‌هاى ديگرى نيز از شيعيان عراق به اين شهر وارد شدند. به اين ترتيب شهر قم به صورت يکى از مراکز بزرگ شيعيان درآمد.