مقبرهٔ حمدالله مستوفى

مقبرهٔ رئيس‌المجاهدين

بناى مقبرهٔ رئيس‌المجاهدين که از مبارزين مشروطه است در شهرستان آبيک قرار دارد و داراى طرحى مستطيل شکل به طول پانزده و عرض دوازده متر است. اين بنا شامل سرداب و يک طبقه است و به اندازهٔ ۱۰/۱ متر از کف محوطهٔ اطراف ارتفاع دارد. اتاق مقبره بصورت چهارگوش در مرکز بنا قرار دارد و طول هر ضلع آن ۲۰/۴ متر است. ايوان‌هاى شمالى و جنوبى بنا از نظر نما کاملاً شبيه يکديگرند و در وسط، طاق‌هاى بزرگى دارند که در دو طرف آنها، چندين اتاق قرار دارد. کل بنا از آجر شکل گرفته است و تنها يک رديف سنگ، همکف ايوان و دورتادور آن بکار رفته است. در روى اتاق مقبره، گنبدى آجرى قرار دارد و روى آن با کاشى‌هاى رنگى با طرح هندسي، تزيين شده است.

مقبرهٔ سلطان ويس

بناى مشهور سلطان ويس يا سلطان قيس در ارتفاعات شمالى شهر قزوين قرار دارد. حمدالله مستوفى اين مقبره را متعلق به اويس قرنى صحابهٔ اميرالمؤمنين (ع) مى‌داند. اين بنا از دو قسمت، مقبره و بناى وابسته به آن، شکل گرفته است. بناى مقبره هشت ضلعى و از سنگ لاشه با ملات ماسه آهک ساخته شده است. اضلاع خارجى آن ساده و داراى نازک‌کارى آهکى است. اضلاع داخلي، طاق‌نماهايى کم‌عمق دارد و بالاى قوس جناقى آنها، کاربندى اجرا شده است و پس از آن گنبد سنگى آغاز مى‌شود. درِ ورودى مقبره در قسمت شرقى بنا قرار دارد. بناى الحاقى به مقبره، مستطيل شکل و داراى يک راهروى دالان مانند و دو اتاق به هم پيوسته است. داخل بناى الحاقى نيز سفيدکارى شده است. احتمالاً اين بنا مکان اقامت زائران يا خدّام بنا بوده است. بقعه سلطان ويس فاقد تزيينات و داراى گنبدى استوار به سبک دورهٔ سلجوقى است.

مقبرهٔ شهيد ثالث

حاج ملاتقى برغاني معروف به شهيد ثالث، از علماى برجسته‌اى بود که توسط عوامل فرقه بابيه به شهادت رسيد. مدفن او محراب مسجد مقبرهٔ خاندان بهشتي در شهرستان قزوين است و به همين علت، اين مکان به مقبرهٔ شهيد ثالث معروف است.


بناى مقبره داراى دو طبقهٔ زيرزمين و همکف است. زيرزمين از دو فضاى مجزا -يکى مدفن شهيد ثالث و خاندان بهشتى و ديگرى سرداب- شکل گرفته است. طبقهٔ همکف داراى دو فضاى مسجد و مقبره است. مقبره بصورت فضاى مربع شکل با اتاق‌هاى جنبى است که گنبدى بر فراز آن قرار دارد. سنگ قبر شهيد ثالث -به خط ملک‌محمد- نيز در همين فضا به چشم مى‌خورد.