آمل
شهرستان آمل از شمال به شهرستان محمودآباد، از شمال شرقى به شهرستان بابلسر، از شرق به شهرستان بابل، از جنوب به استان تهران و از مغرب به شهرستان نور محدود است.
واژه آمل که گونه پهلوى آن آموى (Amui) است، بى‌گمان از قبيله باستانى (آ)مردها يا (آ)ماردها گرفته شده است. مورخان باستانى باخترى نام اين قبيله را مردى (mardio) يا آمردى (Amardio) آورده‌اند. آماردها قومى نيرومند و جنگجو بوده‌اند و ناحيه فعلى آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را بر آن نهادند و بعدها واژه آماردها، به سبب کثرت تلفظ به آملد-آمرد و آمل بدل شد.
ابن اسفنديار در تاريخ طبرستان آورده است که شهر آمل در سال ۱۳۷ هـ.ق به دست مسلمين افتاد. فريزر نيز در سال ۱۲۳۸ هـ.ق از زيبايى شهر آمل و پل مجلل دوازده دهنه آن نام برده است.
با توجه به اسناد تاريخي، اين شهر حداقل از دوره ساسانى تا دوره مغول پايتخت مازندران بود و سکه‌هايى با ضرب آمل در زمان ساسانى کشف شده است.
مراکز ديدنى: دخمه‌هاى سنگى (کافرکلي) رينه، راه باستانى تنگه بند بريده و تصوير حجارى شده شاه و ياران او بر سنگ، کاروانسراى گمبوج، قلعه ملک بهمن، مسجد جامع، مسجد امام حسن عسکري، مسجد آقا عباس، بقعه متبرکه سه سيد، بقعه متبرکه ناصرالحق، بقعه متبرکه شمس آل رسول، امامزاده ابراهيم (ع)، بقعه متبرکه ميربزرگ، پل دوازده چشمه، امامزاده قاسم (ع)، سقانفار زرين‌کلا و سقانفار هندوکلا.
بابل
شهرستان بابل از شمال به شهرستان بابلسر، از مشرق به شهرستانهاى قائم‌شهر و سوادکوه، از جنوب به کوهپايه‌ها و دامنه‌هاى شمالى رشته‌کوه‌هاى البرز و از مغرب به شهرستان آمل محدود است.
بنا به روايات و نوشته‌هاى مورخان، شهر بابل امروزى شهرى بود نزديک دريا، پاک و مقدس و با توجه به نفوذ دين زردشت در دوران باستان، بوميان آن را مه ميترا يا جايگاه ميتراى بزرگ، معبد يا آتشکده بزرگ ميترا مى‌ناميدند. در اواخر قرن سوم هجرى مورخان اسلامى از مامطير به عنوان يکى از شهرهاى طبرستان نام برده‌اند. مامطير از نيمه دوم قرن هشتم هـ.ق هم‌زمان با فرمانروايى سادات مرعشى به بارفروشده و اواخر دوره صفوى به بارفروش تغيير يافت. در زمان صفويه عمارت‌هاى زيبايى در اين شهر ساخته شد.
در سال ۱۳۱۱ به مناسبت مجاورت بابل‌رود که در غرب اين شهر جريان دارد، بابل ناميده شد.
مراکز ديدنى: مسجد جامع بابل، امامزاده قاسم (ع)، بقعه متبرکه سلطان محمدطاهر، بقعه متبرکه درويش فخرالدين، امامزاده محمد مشهدسرا، برج سرست، سقانفار کيجاتکيه، مسجد و مدرسه کاظم‌بيک، پل محمدحسن‌خان، حمام ميرزا يوسف، تکيه مقريکلا، سقانفار و تکيه کبرياکلا، سقانفار روستاى شياده، موزه بابل.
بابلسر
اين شهرستان از شمال به درياى مازندران، از مشرق به شهرستان جويبار، از جنوب به شهرستانهاى قائم‌شهر و بابل از غرب به شهرستانهاى محمودآباد و آمل محدود است.
بابلسر در گذشته مشهدسر خوانده مى‌شد و محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه معتقد است اين مکان را از آن جهت مشهدسر مى‌نامند که رأس امامزاده ابراهيم بن موسى‌الکاظم (ع) ملقب به ابوجواب در اين مکان مدفون است. اين شهر در سال ۱۳۱۱ هجرى شمسى به بابلسر تغيير نام يافت. بابلسر يکى از شهرهاى ساحلى و زيباى مازندران است که نقش تاريخى چشمگيرى ندارد، اما نقش توريستى و تفريحى آن، اين شهر را به يکى از جاذبه‌هاى گردشگرى جديد تبديل کرده است.
مراکز ديدنى: امامزاده ابراهيم (ع)، هتل قديم بابلسر، مجموعه ميدان اصلى شهر و ساختمان‌هاى شهربانى قديم و بهدارى و ساحل زيباى آن.
بهشهر
شهرستان بهشهر از شمال به خليج ميانکاله، از شرق به استان گلستان (بندر گز)، از جنوب به منطقه کوهستانى هزار جريب و استان سمنان (شهرستان دامغان) و از غرب به شهرستان نکا محدود است. بهشهر در طول تاريخ به نام‌هاى متعددى خوانده شده، از جمله کبودجامه، پنجاه هزار، پنج‌هزار، هزار جريب، کلباد، قره‌طغان و خرگوران و خرکوران به معنى سرزمين بزرگان يا سرزمين دشت‌هاى وسيع.
در سال ۱۰۲۱ هـ.ق شاه عباس اول بناى شهر اشرف (بهشهر کنوني) را بنيان نهاد. اسکندر بيک منشي مورخ صفوى درباره بناى اين شهر مى‌نويسد: ... باغ‌ها و عمارات عالى از قبيل کاخ، حمام، تالارها و بيوتات توسط استادان چيره‌دست ساخته شد و بر اين شهر همان نام اشرف گذارده شد.
اين شهر داراى محله‌هاى متعدد، مساجد، مدارس، کاروانسرا، تکايا، آب‌انبار بود. مجارى فاضلاب شهر به دست معماران گرجى و هلندى ساخته شده و کانال‌ها از باغشاه شروع و به همايون تپه هدايت مى‌شد. اشرف از شهرهاى آباد مازندران محسوب مى‌شد.
مراکز ديدنى: مجموعه تاريخى سد عباس‌آباد، مجموعه باغ صفوى (پارک ملت) و عمارت چهلستون، بناى تاريخى چشمه عمارت، کاخ صفى‌آباد، بقعه متبرکه امير سيد کمال‌الدين کوهستان، امامزاده عبدالله سفيدچاه، شبه جزيره ميانکاله، خانه قديم احمد على خان هزار جريبي، حسينيه شيخ على‌زاده، رستم‌کلا، مجموعه عمارت افغان‌نژاد قره‌تپه.