قروه
قروه يکى از شهرستان‌هاى استان کردستان است که از شمال به شهرستان بيجار و از شرق و جنوب شرقى به شهرستان همدان، از جنوب به شهرستان سنقر و از غرب به شهرستان سنندج محدود است. مهم‌ترين رودخانه اين شهر، رودشور نام دارد.
شهر قروه، مرکز اين شهرستان، در فاصله ۸۷ کيلومترى شمال شرقى سنندج و در مسير همدان-سنندج قرار گرفته است. عوامل مؤثر در پيدايش اين شهر، چشمه جوشان در شمال آن، رودهاى متعدد و دشت حاصل‌خيزى است که تا قرن‌ها موجب حيات آن به صورت آبادى کوچکى بود. بعدها قرار گرفتن در مسير راه ارتباطى شرق به غرب، سبب توسعه آن آبادى شد. جمعيت قروه ۲۰۶،۷۹۷ نفر و شهرهاى آن قروه، دهگلان، سريش‌آباد، دزج، دلبران است.
مراکز ديدنى: پل فرهادآباد، مقبره شيداى نازار، بقعه باباگرگر، حمام قصلان، آثار صخره‌اى فرهادتاش، چشمهٔ وينسار و باباگرگر.
کامياران
کامياران از شهرستان‌هاى تازه تأسيس کردستان است که مرکز آن شهر کامياران، در فاصله ۶۵ کيلومترى جنوب شهر سنندج واقع است. موقعيت مناسب شهر که در مسير جاده کاروانى قديمى شمال غرب به سمت جنوب غربى است، موجب رونق و توسعه شهر کامياران شده است. اين شهرستان از شمال به شهرستان سنندج، از جنوب به کرمانشاه، از شرق به سنقر کليايى و از غرب به پاوه در استان کرمانشاه محدود است. جمعيت اين شهرستان ۱۰۶،۱۰۰ نفر و شهر ديگر آن موچش است.
بخش شرقى و شمال شرقى کامياران کوهستانى است و دره‌هاى زيبا و خوش آب و هوايى دارد و در بخش جنوبى به دشت کرمانشاه متصل است.
مراکز ديدنى: بقعه پيرعکاشه، مقبره شيخ عباس کومايين، روستا و قلعه پالنگان و نقش برجسته اورامان.
مريوان
مريوان مرکز شهرستانى به همين نام است که از شمال به شهرستان سقز، از شرق و جنوب شرقى به شهرستان سنندج، از جنوب به بخش نوسود از شهرستان پاوه و از غرب و شمال غربى به خاک عراق محدود است. شهر مريوان در ۱۲۵ کيلومترى شمال غربى سنندج قرار دارد.
شهرستان مريوان با جمعيتى حدود ۲۱۰،۷۸۷ نفر داراى چهار بخش است و با مساحت ۵/۳۲۲۹ کيلومتر مربع، از نظر وسعت پنجمين شهرستان استان محسوب مى‌شود. به جز شهر مريوان، شهرهاى سروآباد و چناره در اين شهرستان قرار دارند.
سابقه مريوان به پيش از اسلام باز مى‌گردد. با توجه به آثار باستانى موجود، احتمالاً در دوره پارت و ساسانى اين شهر از نقاط مهم ايران محسوب مى‌شد. درياچه زيباى زريوار نيز اين نظر را مستند مى‌سازد که مريوان سابقه بسيار طولانى در تاريخ ايران دارد.
مريوان را در تاريخ و متون قديم مهروان، متشکل از واژهٔ مهر و وان به معنى جايگاه مهر، ناميده‌اند. اين شهر به علت موقعيت ميان راهى بين تيسفون و تخت‌سليمان، مراغه و دينور از مراکز شهرى بسيار کهن کردستان بود. در دوران اسلامى و در قرن سوم هـ.ق، اين شهر به دليل داشتن دو دژ به نام‌هاى دژان و دزان از شهرت بسيار برخوردار بود. برخى مريوان را منسوب به مروان بن حکم عرب مى‌دانند.
قدمت فعلى شهر مريوان به حدود يک قرن پيش مى‌رسد. در آن زمان، يکى از بزرگان قاجار به نام فرهاد ميرزا معتمدالدوله که در اين منطقه حکومت مى‌کرد به دستور ناصرالدين‌شاه قاجار در سال ۱۲۸۲ هـ.ق قلعه‌اى مستحکم در اين شهر ساخت که به شاه‌آباد (دژ شاهپور) مشهور شد. بعدها در کنار همين قلعه نظامي، روستايى به نام قلعه مريوان نام‌گذارى شد. شهر مريون تا سال ۱۳۴۴ رسماً دژ شاهپور ناميده مى‌شد.
مراکز ديدنى: قلعهٔ هلوخان (ايمام) از دوره صفوي، درياچهٔ زريوار، پل گاران، روستاى ديدنى اورامانات تخت، روستاى درکي، آبشار کويله، آبشار بل و مقبره پيرشاليار.