کليساى پروتستان

اين کليسا که مخصوص مسيحيان انجيلى است در تبريز، خيابان شريعتى جنوبى در کوچه والمان واقع شده است.

کليساى سرکيس مقدس

اين کليسا در خيابان شريعتى جنوبى در محلهٔ بارون آواک تبريز واقع شده و بناى آن در تاريخ ۱۸۲۱ ميلادى توسط پطروسيان ساخته شده است.


در داخل کليسا چهار ستون آجرى با پايه‌هاى سنگي، گنبد بزرگ وسطى و طاق‌هاى متعدد، سقف را نگه داشته‌اند و محراب و نمازگاه‌هاى فرعى را نيز از تالار اجتماعات جدا ساخته‌اند. تصاويرى از حضرت مريم (س)، حضرت عيسى (ع) و حواريون، ديوار غربى کليسا را زينت بخشيده است.

کليساى شوغات مقدس

کليساى شوغات مقدس در محوطه گورستان ارامنه واقع در محله مارالان تبريز، در کنار کليساى قديم مريم مقدس از سنگ‌تراش و با اسلوبى بديع ساخته شده است. برخى از مراسم ارامنه در اين کليسا انجام مى‌شود.

کليساى کاتوليک

اين کليسا در کوچهٔ ميارميار تبريز، در سال ۱۹۱۰ به شيوهٔ معمارى گوتيک ساخته شده است. در اين کليسا تابلوهاى زيباى تاريخى از تصاوير مقدس به چشم مى‌خورد.

کليساى مريم مقدس


کليساى مريم مقدس بزرگ‌ترين و قديمى‌ترين کليساى تبريز است که مراسم بزرگ ملى و مذهبى ارامنه از قبيل اعياد و جشن‌ها و مجالس دينى در آنجا برگزار مى‌شود.

کليساى موجومبار

کليساى موجومبار که به کليساى سنت هريپ سيمه نيز شهرت دارد در روستاى موجومبار، حدود ۳۰ کيلومترى جاده تبريز-مرند واقع شده است.


مؤلف کتاب تاريخچه ارامنه در آذربايجان (نوره آيرميان) مى‌نويسد: وجود سنگ‌هاى رج اول کليسا نشان مى‌دهد که ساختمان اوليه اين کليسا حدود ۸۰۰ سال قبل در اوايل قرن سيزدهم ميلادى ساخته شده است ولى به استناد سنگ نبشتهٔ روى سنگ‌هاى زير بناى کليسا، اين بنا يک بار در سال ۱۶۹۱ ميلادى بازسازى شد. در سال ۱۸۴۰ ميلادى نيز بر اثر زلزله شديدى که در منطقه روى داد يکى از ديوارهاى کليسا خراب شد که مجدداً بازسازى گرديد.


ابعاد کليسا ۱۳٭۲۳ و به ارتفاع ۸ متر با سقف شيروانى است که روى آن را خاک و شن پوشانده است. تمامى بنا با سنگ لاشه ساخته شده و ورودى بنا در ضلع جنوبى و غربى کليسا قرار دارد. تالار کليسا روى چهار ستون قرار گرفته و محراب کليسا به شکل نيم‌دايره در ضلع شرقى و وسط دو اتاق کوچک ساخته شده است. شش نورگير در بالاى ديوارهاى غربى و شرقى و ديوار جنوبى و يکى نيز در سقف کليسا به فضاى محوطه بزرگ داخلى بنا، نور ملايمى مى‌بخشد.

کليساى هُوانس مقدس

اين کليسا يکى از کليساهاى ارامنه کاتوليک است و نام آن از اسم يکى از حواريون حضرت عيس (ع) به نام يوحنّا که ارامنه به آن هوانس مى‌گويند، گرفته شده است. اين کليسا روى تپه‌اى مشرف به روستاى سُهرُل يا سهرقه مرند واقع شده و در ۴۰ کيلومترى شمال غربى تبريز واقع دارد. هر چند قدمت بناى اين کليسا را به قرن پنج و شش ميلادى نسبت داده‌اند، ولى بناى اصلى بارها بر اثر ويرانى تجديد بنا شده است.



ايوان آجرى بنا به وسيلهٔ دو راه‌پله به برج ناقوس کليسا که به صورت ستاره‌اى ۱۶ضلعى است و ۱۲ متر ارتفاع دارد، راه مى‌يابد.


پوشش طاق مرکزى به صورت گريو استوانه‌اى و گنبد مخروطى است. محراب نيز در قسمت شرقى با گنبدى کوچک‌تر قرار دارد.