مفاخر گرانمايه‌اى از اين سرزمين برخاسته و منشأ اثر در کل کشور و دنياى اسلام بوده‌اند.
به روايت تاريخ، آذربايجان زادگاه زرتشت، مقر شاهان صفوي، محل پرورش شاعران نامى چون قطران، خاقاني، نظامي، شيخ محمود شبستري، استاد سيد محمد حسين شهريار، پروين اعتصامى و يادآور جوشش انديشه‌اى مولانا و شمس تبريزى و ظهور اسلام‌شناسان برجسته‌اى نظير علامه اميني، علامه محمد حسين طباطبائي، علامه محمد تقى جعفرى و چهره‌هاى برجسته سياسى و فرهنگى و آزادى خواهانى مانند ستارخان سردار ملى و باقرخان سالار ملي، شيخ محمد خيابانى و سرزمين شهداى محراب چون آيت‌الله شهيد قاضى طباطبائى و آيت‌الله شهيد مدنى است. دانشمندان برجسته‌اى چون پروفسور هشترودي، پروفسور عدل و هنرمندانى مانند اقبال آذر معروف به سلطان آواز ايران و غلامحسين بيگچه‌خاني، فرنام و پيشتازان تئاتر نوين ايران نيز از اين ديار برخاسته‌اند.