قبرهاى سنگى خارک

دو قبر سنگى مربوط به هزار سال پيش از ميلاد که در سنگ کنده شده و لحد آنها که دو تخته‌سنگ ضربى مى‌باشد از قديمى‌ترين آثارى است که باستان‌شناسان فرانسوى آن را يافته‌اند.


در جزيرهٔ خارک از آنجا که مقبره‌ها را در خاک نمى‌توان حفر کرد اهالى به دفعات از گورهائى که بايد در دل سنگ کنده شود استفاده مى‌کنند و استخوان‌هاى پيشين را در گورهاى قديمى‌تر مى‌ريزند.

قبر ژنرال انگليسى

قبر ژنرال سرجان اوترام انگليسى به شکل ابليسک در شهر بوشهر واقع شده است. کتيبهٔ قبر به خط عبرى است که روى آن نوشته اين آرامگاه ژنرال اوترام است که به‌دست وحشيان جنوب ايران و در جنگ با آنان کشته شد.

مقابر گنخک هيبرونى

گنخک بين کاکى و آبدان در مسير جادهٔ کاکى - بردستان و کاکى - دير واقع است. در گنخک هيبرونى آثار قبورى قديمى وجود دارد که در دامنهٔ صخره‌اى سنگى کنده شده و مانند دخمه‌اى کوه بنگ گناوه و يا دخمه‌هاى سيراف هستند.


به‌نظر مى‌رسد اين گورها مربوط به پيش از اسلام و قبل از زمان ديلميان يا اتابکان بوده باشد. اما مردم محلى بر اين باور هستند که صاحبان گورها ترک‌زبان هستند.

گور سيبويه

در شمال درهٔ لير مقبره‌اى با بناى محقّر از سنگ و گچ که به گور سيبويه معروف است وجود دارد. بنا داراى دو قبر است که داراى کتيبهٔ کوفى است و احتمالاً مربوط به خود سيبويه باشد دو قبر ديگر نوشته‌اى ندارد متعلق به پسر يا برادر سيبويه است.

آرامگاه قطب‌الدين و پسرش

در ميان دره‌مير و در دامنهٔ گورستان‌هاى سنگى اطاق کوچکى از گل و سنگ ساخته شده و دو قبر در آن وجود دارد که به قطب‌الدين و پسرش نسبت داده مى‌شود.

مقبرهٔ کلات

مقبره يا معبد کلات در دامنهٔ کوه مند در ۳۰ کيلومترى خورموج قرار دارد. آثار حجّارى و کوه‌تراشى در دل صخره وجود دارد که نماى خارجى شامل يک ورودى با سقف قوسى و دو ورودى ديگر و دو حفره به شکل ورودى‌هاى طرفين سکوى شاه‌نشين ورودى اصلى به منزلهٔ پنجره‌ها و نورگيرهاى رواق‌هاى اصلى معبد يا ضريح بوده‌اند.


- مقابر کلات

دخمه‌هاى کلات که ساختمان‌هائى براى مقابر بوده است به تقليد از خانه‌ها ساخته مى‌شده‌اند نقشهٔ اين مقابر مانند مقابر فينيقى است.


طرز قرار گرفتن دخمه‌ها بر روى يکديگر کم شدن تدريجى ابعاد آنها در طبقات بالاتر، همان نقشهٔ زيگورات و ميل‌هاى مضرس است که اصلى ايلامى و بابلى دارد.


صندلى حجارى شده در يکى از دخمه‌ها مقابر کلات در معمارى سنگى معمارى هندى سابقه دارد. مقابر کلات متأثر از تمدن‌هاى مختلف ايراني، هندي، آشوري، فينيقى و عيلامى باشد.