بررسى اخبار و تحليل‌هاى مندرج در رسانه‌هاى گروهى زامبيا و چند کشور ديگر و مرورى بر وقايعى که پس از قطع رابطه زامبيا با ايران گذشت تحليل روشنى از انگيزه‌هاى دولت زامبيا و علل قطع روابط ايجاد مى‌نمايد.

۴ مارس ۱۹۹۳- رسانه‌هاى گروهى زامبيا

رئيس‌جمهور زامبيا با اعلام وضعيت اضطرارى در کشور پرده از طرح براندازى دولت که مى‌بايست از سوى حزب يونيپ اجرا شود برداشت و ايران و عراق را متهم به تأمين منابع مالى طرح براندازى نمود. وى گفت روابط با اين دو کشور در هفته جارى مورد تجديد نظر قرار خواهد گرفت. درعين حال سفير ايران و کاردار عراق در زامبيا اين اتهام را قوياً تکذيب کرده و بر سياست اصولى کشور خود مبنى بر عدم دخالت در امور داخلى کشورهاى ديگر تأکيد کردند. سفير ايران از دولت زامبيا خواست دلايل مستند خود را براى اثبات اين اتهام ارائه دهد

۱۵ مارس ۱۹۹۳- رسانه‌هاى گروهى زامبيا

زامبيا روابط خود با ايران و عراق را قطع کرد. وزير امورخارجه امروز اين موضوع را به اطلاع سفير ايران و کاردار عراق در زامبيا رساند و در نامه‌اى خطاب به همتاهاى ايرانى و عراقى خود خاطرنشان کرد که چندتن از افسران حزب يونيپ اعتراف‌کرده‌اند که از ايران و عراق براى اجراء طرح براندازى کمک مالى دريافت کرده‌اند. ايران و عراق قوياً اين اتهام را تکذيب کرده‌اند. وزيرامورخارجه در ملاقات با رؤساء نمايندگى‌هاى کشورهاى مسلمان در زامبيا به آنان اطمينان داد اين تصميم انگيزه مذهبى نداشته است.

۱۵ مارس ۱۹۹۳ - شبکه سراسرى راديو تلويزيون زامبيا

آقاى بادات نماينده مجلس ملى و عضو حزب حاکم زامبيا در اعتراض به قطع رابطه زامبيا با ايران و عراق در جلسه مجلس ملى از وزير امورخارجه سئوال کرد، اين تصميم از سوى اسرائيل اتخاذ شده است يا زامبيا وى خواهان توضيح دولت زامبيا در مورد چگونگى اتخاذ اين تصميم گرديد.

۱۶ مارس ۱۹۹۳

زامبيا ديلى ميل - تايمز زامبيا

سفير ايران در زامبيا براى چندمين بار دخالت ايران در طرح کودتاى اخير عليه دولت زامبيا را تکذيب کرد و گفت زامبيا هيچ دليلى مبنى بر اتهامات وارده به ايران ارائه نکرده است و از آنجا که اين اتهام بى‌اساس مى‌باشد لذا ايران موضوع را از مجارى قانونى بين‌المللى پيگيرى خواهد کرد.

تلويزيون زامبيا

سفير ايران در زامبيا در مصاحبه‌اى با تلويزيون زامبيا گفت قطع رابطه زامبيا با ايران بخشى از توطئه‌اى بين‌المللى است که از سوى دشمنان ايران براى منزوى کردن اين کشور طراحى شده است. وى افزود نياز زامبيا به کمک‌هاى اقتصادى غرب باعث شده اين کشور روابط خود با ايران را قربانى نمايد.

هفته‌نامه فايناشال ميل (Financial Mail)

دولت ايران برنامه شرکت گروهى از تجار بخش خصوصى را که قرار بود براى برپائى نمايشگاه بازرگانى به زامبيا سفر کنند لغو کرده است. وابسته مطبوعاتى سفارت ايران گفت اين تصميم به دليل موضع زامبيا مبنى برقطع رابطه با ايران اتخاذ شده است. وى افزود ايران نيز متقابلاً روابط خود را با زامبيا قطع کرده و موافقت‌نامه‌هاى اقتصادى منعقده را به حالت تعليق درآورده است. قرار بود ۱۲ شرکت صنعتى ايرانى در اين نمايشگاه شرکت کرده و زمينه‌هاى سرمايه‌گذارى در زامبيا را بررسى کنند.

۱۸ مارس ۱۹۹۳

زامبيا ديلى‌ميل

هنوز ميزان دخالت ايران و عراق در طرح کودتا مشخص نشده است يک ديپلمات معتقد است عراق بزرگترين پشتيبان رئيس جمهور سابق زامبيا بوده و شکست وى در انتخابات ۱۹۹۱ واقعهٔ تلخى براى عراق تلقى شده است. دکتر کائوندا و صدام حسين يکديگر را برادر مى‌دانستند و کائوندا براى تشويق صدام جهت عقب‌نشينى از کويت در دوران جنگ خليج‌فارس به عراق سفر کرده بود. براساس گزارشات تائيد نشده نيروهاى نظامى زامبيا در زمان جنگ جهت يارى صدام به عراق گسيل شده بودند.


دکتر کائوندا رئيس‌جمهور سابق زامبيا مى‌گويد دولت زامبيا براى قطع رابطه با دو کشور ايران و عراق تحت فشار بوده است چرا که اين دو کشور دشمنان دولت جرج بوش رئيس‌‌جمهور آمريکا محسوب مى‌شدند. کائوندا از اينکه دولت زامبيا تحت تأثير فشارهاى خارجى عمل مى‌کند ابزار تأسف نمود. وى گفت وزير امورخارجه زامبيا مجبور به اخراج اين دو کشور شده است.

هفته‌نامهٔ ويکلى استاندارد (Weekly standard)

اعضاى سفارت عراق از دادن پاسخ در مورد علت قطع رابطه امتناع مى‌کنند. در عين حال وزارت امورخارجه عراق از اين اقدام دولت زامبيا اظهار تأسف کرده است.

۲۲ مارس ۱۹۹۳- فاينانشال ميل

مابراين عقيده‌ايم که چنانچه ايران و عراق در توطئه کودتا نيز دخيل نبوده‌اند، اما هميشه جهت صدور اسلام به زامبيا و کشورهاى ديگر با روش‌هاى پنهانى تلاش کرده‌اند. آنان مى‌خواستند با تقاضاهائى چون ممنوعيت کتاب آيات شيطانى در زامبيا برمواضع سياسى و فرهنگى ما تأثير بگذارند . ايرانى‌ها و عراقى‌ها همواره با امتناع از دست دادن با زنان به علل مذهبى و فرهنگى بانوان زامبيائى را تحقير مى‌کردند.


در حالى که تنها ديپلمات‌هاى ايرانى از دست دادن با زنان اجتناب مى‌ورزيدند و اين عمل (دست دادن با زنان ) براى ديپلمات‌هاى عراقى قبحى نداشت.

۲۴ مارس ۱۹۹۳- روزنامه تايمز زامبيا- بخش‌نامه‌هاى خوانندگان

من (Boston Mwenya يکى از خوانندگان روزنامه) از رئيس جمهور تقاضا مى‌کنم در تصميم خود مبنى برقطع رابطه با ايران تجديدنظر کند ما نبايد روابط با ايران را به‌خاطر مواضع مسلمانان نسبت به سلمان رشدى قربانى کنيم بيائيد به سوى برادران ايرانى خود بازگرديم و با عذرخواهى از ايشان از روابط دو جانبه بهره‌مند گرديم . ما نبايد به آمريکا به عنوان يک منجى نگاه کنيم شما مى‌دانيد که کلينتون در رابطه با کمک‌هاى خارجى چه انديشه‌هائى را در سر مى‌پروراند. ايران نزديکتر از آمريکا به زامبيا است و بهتر است نگذاريم بيش از اين تأخير گردد.

۱۵ آوريل - زامبيا ديلى‌ميل

گزارش مى‌رسد ايران تصميم به پرداخت هزينه تأسيس حزب اسلامى زامبيا را داشته است. آقاى کوسا رئيس حزب که ادعا مى‌کند شيعه مى‌باشد قبل از قطع رابطه ايران و زامبيا به تهران سفر کرده بود. به نقل از يک فرد ناشناس ايران قصد گسترش مذهب شيعه در زامبيا را داشته و در اين راستا سازمان شيعيان اين کشور را تأسيس و حمايت کرده است.

۱۸ آوريل ۱۹۹۳ - روزنامه تايمز زامبيا

آفاى سعدى تمبو يکى از اعضاى حزب اسلامى زامبيا گفت: منبع تأمين کمک‌هاى مالى حزب ايرانى‌ها نبوده‌اند بلکه جامعه لبنانى‌هاى زامبيا و برخى از بازرگانان آسيائى با اطلاع از مشکلات مالى حزب، ما را کمک مى‌کردند.

۱۹ آوريل ۱۹۹۳ - روزنامه تايمز زامبيا

يوسف پيرى رئيس گروه انجمن جوانان مسلمان و يکى از مؤسسين حزب اسلامى گفت اتباع ايرانى و لبنانى به حزب اسلامى زامبيا کم نکرده‌اند. بلکه آنان به گروه دانشجويان و جوانان مسلمان (که يک تشکيلات فرهنگى و غيرسياسى است) کمک نموده‌اند. وى افزود مؤسسين حزب اسلامى مشغول مشاوره با وکلاء هستند و به‌زودى برعليه دولت اقدام قانونى خواهند کرد.