موقعيت جغرافيائى

جمهورى سوسياليستى ويتنام با مساحت ۳۳۰،۳۶۳ کيلومتر مربع در قسمت شرقى شبه جزيرهٔ هندوچين در قاره آسيا قرار گرفته است و از شمال به جمهورى خلق چين، از شرق به خليج تونکن(Tonkin) و درياى چين جنوبي، از غرب به لائوس، از جنوب‌غرب به کامبوج و از جنوب به درياى چين جنوبى محدود است. اين کشور از سه منطقه اصلى تشکيل مى‌شود: منطقه کوچين چينا (Cochin-China) که در ۱۸۵۸ ميلادى به اشغال فرانسه درآمد و جزو مستعمرات آن کشور شد، منطقه شمالى يا تونکن و منطقه اراضى مرتفع ميانى به‌نام آنام (Annam)، که به ترتيب در سال‌هاى ۱۸۹۲ و ۱۸۷۴ تحت‌الحمايه فرانسه قرار گرفتند.


از نقطه نظر جغرافياى طبيعى ويتنام باريکه طويلى به طول يک هزار مايل را تشکيل مى‌دهد که از کرانه دلتاى رود مکونگ (Mekong) در جنوب تا دلتاى رود سرخ (Songkoi) در شمال امتداد دارد. جنگل‌هاى انبوه کوهستانى و نواحى فلاتى بيشتر مساحت اين کشور را تشکيل مى‌دهد.


در قسمت جنوب و شرق در درياى چين جنوبى جزاير متعددى وجود دارد که متعلق به ويتنام هستند، مهم‌ترين آنها کون دائو (Con Dao) در جنوب، پولواولى (Poulooli) در جنوب، نام ترام در شمال شرقي، پولودانا (Polodana)، و نيز جزائر که‌بائو (Kebao)، وکات‌با (Cat Ba) در شمال خليج تونکين قرار دارد.

آب‌هاى داخلى و رودها

ويژگى عمده طبيعى ويتنام دلتاى رود سرخ در شمال و رود مکونگ در جنوب است که توسط اراضى مرتفع مرکزى و جنوبى به يکديگر متصل مى‌شود. بنابراين آب‌هاى داخلى ويتنام نيز در دو حوزه شمال و جنوب قرار داشته و هر کدام اراضى وسيع دلتائى به‌وجود آورده‌اند. در شمال کشور وجود رود سرخ مهم‌ترين تأثير را در مدنيت منطقه داشته است. اين رود که چينى‌ها به آن موآن چيانگ (Muan Chiang) مى‌گويند از ارتفاعات استان يونان (Younnan Province) جنوب غربى چين سرچشمه گرفته و با دره عميق و باريکى که ايجاد مى‌کند، از شمال غربى در جهت جنوب شرقى جارى شده و پس از طى مسافت ۱۲۰۰ کيلومتر به خليج تونکين مى‌ريزد.



در سمت شمالى رود سرخ، رودخانه سونگ‌لو (Song Lo) جارى است که به معنى رود پاک مى‌باشد اين رود با طولى کمتر از مکونگ جمعاً با رودخانه‌هاى کوچکى که به آن مى‌پيوندد تشکيل دلتائى به وسعت ۱۵۰۰۰ کيلومتر مربع را مى‌دهد. رودخانه مهم ديگر شمال ويتنام رود سياه يا سونگ‌بو (Song Bo) است که از شمال غربى به موازات رود سرخ جارى شده و در يک‌صد کيلومترى شمالى دلتا به رود سرخ مى‌پيوندد. علاوه بر اين رودخانه چاى (Chay)، چو (Chu)، هونگ(Huong)، لوک‌نام(Luc Nam)، و کى‌کونگ(Key Cung) نيز در منطقه شمالى جارى بوده و به دلتا مى‌ريزند.


مهم‌ترين رود جنوب ويتنام، رود مکونگ است. مکونگ با طول ۴۰۰۰ کيلومتر به‌عنوان بزرگترين بود جنوب شرقى آسيا و هفتمين رود بزرگ قاره آسيا، از استان تسينگ‌هاي(Tsinghai) جمهورى خلق چين سرچشمه گرفته و پس از عبور از استان يونان و بعد از اين که بخشى از مرز ميان تايلند و لائوس را تشکيل مى‌دهد، به خاک کشور کامبوج وارد مى‌شود و پس از تشکيل جلگه‌اى بسيار وسيع و مشروب ساختن و عبور از قسمت جنوب ويتنام به درياى چين جنوبى مى‌ريزد. بنابراين در شرايط و اوضاع اقتصادى کشورهاى منطقه نقش مهمى را ايفاء مى‌کند. رود مکونگ که از فلات تبت(Tibetan Plateau) تا درياى چين جنوبى گسترده است، مساحتى حدود ۷۹۵۰۰۰ کيلومتر مربع را دربرمى‌گيرد و طبيعى است کشورهاى منطقه به تنظيم برنامه‌هائى براى استفاده مفيد در امر کشتيراني، مديريت منابع آب، آبياري، زه‌کشى و توليد انرژى هيدروليک بپردازند. مهمترين برنامه، پروژه توسعه مکونگ مى‌باشد که براساس آن چهار کشور منطقه با يکديگر همکارى مى‌کنند. رودخانه مذکور در اتصال با درياى چين دلتاهاى چندى از جمله کائو دينه‌آن (Cau Dinh An)، کائو تراندي(Cau Tranh De)، سونگ کوچين و کائوم لونگ(Cau Ham Luong) را ايجاد مى‌کند که در مجموع مساحتى حدود ۴۰۰۰ کيلومتر مربع را دربرمى‌گيرد. رود مکونگ به اسامى ديگرى نيز خوانده مى‌شود، به زبان ويتنامى سون تين کيانگ(Son Tien Giang)، به زبان تايلندي، مائه نام خونگ(Mae Nam khong) و به لائوسى مى‌من خونگ(Me Man khon) مى‌گويند. از عمده رودخانه‌هاى ديگر جنوب ويتنام، رودهاى سونگ‌با(Song Ba) و سونگ‌کائي(Song Kai) حائز اهميت مى‌باشند.

عوارض طبيعى

ويتنام کشورى نيمه کوهستانى است و کوه‌هاى آن کم و بيش از جنوب به شمال کشيده شده است. جلگه‌هاى آن عموماً در نواحى شمالي، جنوبى و کناره‌هاى درياى چين قرار دارند. مهم‌ترين عواض طبيعى ويتنام يعنى سلسله جبال آنام(Annamese Chain)، معروف‌ترين سلسله جبال شبه جريزه هندوچين و به‌صورت منطقه تقسيم آب ميان حوزه آ‌خيز مکونگ و درياى چين جنوبى است که از شمال غربى به سمت جنوب شرقى امتداد يافته و نه تنها نواحى مرزى ميان لائوس و ويتنام را دربرمى‌گيرد بلکه از نقطه نظر موقعيت گروه‌هاى انسانى نيز جدائى مؤثرى ميان مردم تائي(Tai)، لائو (Lao) و خمر(Khmer) جمهورى‌هاى کامبوج و لائوس و مردم ساحلى ويتنام ايجاد کرده است. اين سلسله جبال با پهناى حدود ۱۵۰ کيلومتر و منطقه‌اى ناهموار و پوشيده از جنگل از محدود آنام با عرض جغرافيائى ۱۸ درجه به سمت جنوب، در مناطقى چند مايل به سمت ساحل پيش مى‌شود و زنجيره‌اى از گلوگاه‌هاى صخره‌اى و پرتگاه‌هائى مشرف به دريا ايجاد مى‌کند. از اين روى با حدود يک هزار کيلومتر مربع در امتداد ساحل، حدفاصل ميان عرض جغرافيائى ۱۸ و ۱۱ درجه شمالي، استمرار و اتصال جلگه‌هاى ساحل گسيخته مى‌شود. ولى در جنوب جلگه‌هاى ساحلى وسعت يافته و در جلگه وسيع منطقه دلتاى مکونگ و شبکه آبراهه‌هاى طبيعى آن ادغام شده و فلاتى وسيع و مستعد با وسعتى حدود ۳۷۸۰۰ کيلومتر مربع را تشکيل مى‌دهد. بلندترين قله اين سلسله جبال نگوک لينه(Ngoc Linh) حدود ۲۵۹۸ متر ارتفاع دارد.



از کوه‌هاى مهم ديگر منطقهٔ جنوبى ويتنام لامرآلانفان به معنى مادر و پچه قابل ذکر است که مهمترين قلهٔ آن با همين نام ۲۰۸۵ متر ارتفاع دارد. سلسله جبال فان سى‌پان در قسمت‌هاى شمالى‌تر ويتنام قرار داشته، مهمترين قلهٔ آن به‌همين نام ۳۱۹۰ متر، پولونگPouluong) ۲۹۸۶) متر و رائوکو Raucau) ۲۳۳۵) متر ارتفاع دارند.


براى مطالعه دقيق‌تر وضعيت طبيعى ويتنام مى‌توان آن را به دو منطقه تقسيم نمود؛ ويتنام شمالى واقع در بين ۱۰۲ درجه و ۱۰۸ درجه عرض شمالى و ۱۷ درجه و ۲۳ درجه طول شرقى که به‌جز دلتاى پست رود سرخ، کوهستانى و تپه‌اى پوشيده از جنگ‌هاى انبوه است. وضعيت خاص طبيعى اراضى و جنس خاک آن منجر به ايجاد دره‌هاى عميق در محل جريان شبکه‌هاى آبى آن شده است. در حدفاصل اين دره‌ها، فلات‌هاى ماک چاو(Moc Chou)، سون لا(Son La) و تاپينگ(Taping) قرار دارند که از مرزهاى چين تا لبه دلتا را مى‌پوشانند. وجود شبکهٔ پيچيده‌اى از سدها و خاکريزها براى جلوگيرى از جريان سيلاب فصول بارانى از ويژگى‌هاى عمده عوارض مصنوعى اين منطقه است.


منطقه ويتنام جنوبى در حدفاصل بين ۵/۸ درجه و ۱۷ درجه عرض شمالى و ۱۰۵ درجه و ۱۱۰ درجه طول شرقى واقع شده و به استثناء مناطق کوهستانى آنام که از جنگل‌هاى انبوه پوشيده شده است، منطقه‌اى پست مى‌باشد که مشخصهٔ عمده آن دلتاى بسيار وسيع مکونگ و دماغه ماکائو(Mau Cau) است.