حزب مسلم ليگ پاکستان ((Pakistan Muslim League (PML)

حزب مسلم ليگ سراسر هند که در دسامبر ۱۹۰۶ تحت رهبرى محمد على جناح تأسيس شد، تا زمان استقلال پاکستان به فعاليت ادامه داد. پس از استقلال در سال ۱۹۶۲ حزب مسلم ليگ پاکستان تشکيل گرديد که ابتدا به گروه قيوم موسوم بود. اين حزب قديمى‌ترين حزب پاکستان است و در برنامه‌ريزى و طرح‌هاى خود براى آينده کشور تصميم دارد که:


۱. پاکستان را به‌صورت يک کشور با سيستم جديد اسلامى توام با سازندگى و پيشرفت واقعى در آورد.


۲. تمامى روابط و معاشرت‌ها را در اين کشور براساس عدل و انصاف قرار دهد.


۳. ملت را به‌صورت يک ملت پيشرفته درآورد.


اين حزب بعدها به سه بخش تقسيم شد: که هر يک توسط پير صاحب پاگارا، ملک قاسم و خان عبدالقيوم خان رهبرى مى‌شد. در سال ۱۹۷۹ به دو شاخه طرفدار حکومت به رهبرى پيرپاکارا و مخالفت حکومت يا گروه چتهه تجزيه شد. در ۱۹۸۵ ضياءالحق محمدخان جونجو از اعضاءِ مسلم ليگ پاکستان (گروه پاگارا) را نخست وزير پاکستان نمود.


اين حزب پس از مرگ ضياءالحق براى تشکيل در انتخابات ۱۹۸۸ اتحادى از احزاب اسلامى به نام اتحاد دمکراتيک اسلامى را تشکيل داد. اين اتحاد در واقع جناح مخالفت حزب مردم بود و در مقابل بى‌نظير بوتر نخست وزير آينده قرار داشت.


پس از برکنارى بى‌نظير بوتر توسط رئيس جمهور غلام اسحاق خان در تاريخ ۶ اوت ۱۹۹۰، در انتخابات اکتبر ۱۹۹۰ اتحاد جمهورى اسلامى به پيروزى دست يافت و رهبر اين اتحاد نواز شريف نخست وزير شد. در دوران نخست وزير نواز شريف، وى با مخالفت بعضى از احزاب اتحاد دمکراتيک اسلامى مواجه شد و پاره‌اى از اين احزاب از جمله حزب ملى مردم و جماعت اسلامى پاکستان در اعتراض به اقدامات نواز شريف از اتحاد خارج شدند. در اواخر مارس ۱۹۹۳ نيز سه وزير کابينه نواز شريف در اعتراض به نامزدى وى به عنوان رئيس حزب مسلم ليگ پاکستان براى جانشينى محمد خان جونجو که در اوايل مارس مرده بود استعفاء کردند.


در ۱۸ آوريل ۱۹۹۳ رئيس جمهور نواز شريف را از کار برکنار کرد. در اوايل مه مسلم ليگ پاکستان (گروه جونجو) به دو شاخه تقسيم شد: يک گروه به‌وسيله محمد نواز شريف رهبرى مى‌شد و ديگرى را حامد ناصر چتهه که از طرف غلام اسحاق‌خان حمايت مى‌شد، رهبرى مى‌کرد. در ۲۶ مه ۱۹۹۳ با رأى ديوان عالى کشور نواز شريف دوباره نخست وزير شد.


در ژوئيه ۱۹۹۳ براساس موافقت ارتش، غلام اسحاق‌خان و نواز شريف استعفاء دادند و برگزارى انتخابات در اکتبر اعلام شد. در اکتبر اعلام شد. رقابت انتخاباتى بين جناح مسلم ليگ پاکستان تحت رهبرى نواز شريف و حزب مردم پاکستان بود. گروه مسلم به رهبرى نواز شريف ۷۳ کرسى و گروه جونجو (چتهه) ۶ کرسى را به‌خود اختصاص دادند، ولى در نهايت حزب مردم پاکستان به پيروزى دست يافت و دولت جديد به رهبرى خانم بى‌نظير بوتر تشکيل شد.


در انتخابات رياست جمهورى در نوامبر ۱۹۹۳ نيز نامزد مسلم ليگ پاکستان و سيم سجاد سنا موفق نشد که اکثريت آراء را به‌دست آورد. در اوايل ژانويه ۱۹۹۶ حزب مسلم ليگ و نهضت قومى مهاجر (گروه الطاف) دراصول براى همکارى و مخالفت با دولت بى‌نظير بوتر توافق کردند.


پس از برکنارى بى‌نظير بوتر در ۵ نوامبر ۱۹۹۶ به‌وسيله رئيس‌جمهور، در انتخابات ۳ فوريه ۱۹۹۷ حزب مسلم ليگ ۱۳۴ کرسى مجلس را به‌دست آورد و نواز شريف دوباره به نخست وزيرى رسيد. در دوره دوم نخست وزيرى نواز شريف به ويژه در طول سال ۱۹۹۸ اختلاف نظرهاى تازه‌اى مجدداً در اين حزب بروز کرد. اين اختلاف نظرها با جدائى ميان اظهر از نواز شريف در سال ۱۹۹۸ و مخالفت او با سياست‌هاى دولت به شکل حادى درآمد. پس از آن، اطلاعيه‌ها و سخنرانى‌هاى ميان اظهر عليه نواز شريف و نزديکانش در مسلم ليگ شروع شد و روز به روز شدت يافت تا اين‌که در اکتبر ۱۹۹۹ دولت مسلم ليگ به رهبرى نوازشريف با يک کودتا سقوط کرد.


ميان اظهر پس از کودتا تعدادى از اعضاءِ مؤثر مسلم ليگ از جمله چوهدرى شجاعت حسين وزير کشور سابق پاکستان و از ياران نزديک نواز شريف را به سوى خود جلب کرد و گروه ناراضيان را که به نامه گروه همفکر يا هم خيال نيز معروف است، در داخل مسلم ليگ شکل داد.


تلاش‌هاى گروه ناراضى مسلم ليگ براى کسب حمايت اعضاءِ اين حزب پس از زندانى شدن نوازشريف توسط دولت نظامى شدت يافت. نواز شريف که در اوايل سال ۲۰۰۰ به حبس ابد محکوم شده بود در ۱۰ دسامبر ۲۰۰۰ به عربستان تبعيد شد. وى جاويد هاشمى معاون اول خود در حزب را به عنوان کفيل رياست اين حزب در غياب خود انتخاب کرد.


در اوايل مارس ۲۰۰۱ گروه ناراضى مسلم ليگ چوهدرى پرويز الهى پسر عموى شجاعت حسين را به‌عنوان رهبر مسلم ليگ در ايالت پنجاب انتخاب کرد. اين گروه دفاتر مسلم ليگ در شهر لاهور و اسلام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آباد را تحت کنترل خود در آورد. از نظر اين گروه اکثر اعضاءِ مهم مسلم ليگ از حمايت نوازشريف منصرف شده‌اند. در حالى‌که اين نظرات از طرف گروه نوازشريف رد شد.


گروه همفکر (يا هم خيال) حزب ليگ پاکستان در ۲۵ مارس ۲۰۰۱ با فراخوانى اعضاءِ پارلمانى اين گروه و دارندگان حق رأى در شوراى عمومى حزب در نقاط مختلف کشور اقدام به تشکيل مجمع عمومى حزب نمود. در اين نشست که رياست آن برعهده اعجاز الحق بود ميان محمد اظهر را به‌عنوان رئيس جديد حزب برگزيد. اين اقدام که در حضور برخى ديگر از شخصيت‌هاى سياسى مسلم ليگ از شاخه‌هاى نواز، قاسم، جونجو و غيره و تنى چند از ديپلمات‌هاى خارجى صورت گرفت گامى در جهت تثبيت انشعاب در حزب مسلم ليگ تلقى شد. انتخابات ميان اظهر به‌دنبال اعلام کناره‌گيرى اعجاز الحق از نامزدى رياست حزب به نفع وى به سهولت انجام گرفت.