اکو

در سال ۱۹۸۴ سازمان همکارى اقتصادى ((Economic Co - Operation Organization (ECO) يا اکو با عضويت کشورهاى ايران پاکستان و ترکيه تشکيل شد. اين سه کشور قبلاً در چارچوب همکارى عمران منطقه‌اى Regional Co-Operaticn ((Developent (RCD - (آر.سي.دي) از ۱۹۶۴ (تير ۱۳۴۳) فعاليت مى‌کردند.

اجلاس ويژه شوراى عالى در اوايل سال ۱۹۸۵ در تهران برگزار گرديد. در اين اجلاس قطع‌نامه زير به تصويب رسيد.

۱. سازمان همکارى اقتصادى نام جديد همکارى عمران منطقه‌اى است.

۲. شوراى عالى مرجع عالى و رکن اصلى تعيين‌کننده خط‌مشى و تصميم‌گيرنده سازمان اکو است.

۳. شوراى قائم مقامان متشکل خواهد بود از مديران کل وزارت امور خارجه ايران و پاکستان و ترکيه با ديگر نمايندگان در مقام هم‌طراز آنها که دولت‌هاى عضو تعيين خواهد نمود.

۴. شوراى برنامه‌ريزى متشکل از معاونين (نفر دوم) وزيران وزارت‌خانه يا سازمان‌هاى برنامه‌ريزى يا اقتصادى کشورهاى عضو يا مقام‌هاى هم‌طراز آنها که تعيين مى‌گردند مى‌باشد و حداقل سالى يکبار در مرکز سازمان (تهران) تشکيل خواهد داد.

۵. تعداد کميته‌هاى فنى از ۷ به ۴ کميته کاهش يافت. براى موضوعات مربوط به همکاري، کميته‌هاى فنى مختلفى به‌وجود آمده است و شامل: ۱. کميته همکارى اقتصادى وزير بنائي؛ ۲. کميته همکارى‌هاى صنعتى و فني؛ ۳. کميته همکارى‌هاى کشاورزي؛ ۴. کميته همکارى‌هاى آموزشى و علمى ۵. مقدمه مندرج در عهد‌نامهٔ ازمير حذف گرديد و صرفاً جملهٔ عنوان عهدنامه ازمير در اين قسمت از عهدنامه باقى مى‌ماند.

۶. تغيير نام همکارى عمران منطقه‌اى (آر.سي.دي) به سازمان همکارى‌هاى اقتصادى (اکو) هيچ‌گونه تغييرى را در جنبه‌هاى حقوقي، مالي، و فنى عهدنامه ازمير و موافقت‌نامه وضعيت‌ سازمان، الحاقيه به عهدنامه ازمير به‌وجود نمى‌آورد.

تا پايان سال ۱۹۹۲ اين سازمان توسعه يافت و افغانستان به همراه شش کشور مسلمانان آسياى مرکزى به عضويت سازمان درآمده و تعداد اعضاء را به ده کشور رساندند.

هيئت‌هاى تجارى از ترکيه، ايران و جمهورى‌هاى تازه استقلال يافته از پاکستان بازديد به عمل آوردند. موافقت‌نامه‌اى در مورد تشکيل يک بزگراه در افغانستان که پاکستان را به جمهورى‌هاى آسيا مرکزى متصل نمايد، امضاء شد.

در آوريل ۱۹۹۶ ششمين اجلاس سران اکو در عشق‌آباد تشکيل شد که در آن عهدنامه ازمير و ۱۰ سند ديگرى در مورد احياى اکو و تجديد ساختار آن به تصويب رسيد و مقرر شد که براى حفظ عنوان عهدنامه ازمير به عنوان منشور اکو محسوب مى‌شود، دوباره در اجلاس فوق‌العاده شوراى وزيران در ازمير به امضاء برسد.

اجلاس شوراى عالى وزيران اکو در سپتامبر ۱۹۹۶ تشکيل شد و طرح اجرائى تجديد ساختار اکو و سند وضع حقوقى اکو به امضاء رسيد. عهدنامه ازمير حاوى روند تجديد ساختار اکو براساس اسناد و عهدنامه جديد است. براساس مشخصات عهدنامه بازبينى شده و اسناد جديد، نشست‌هاى سران اکو نهادينه شد و برگزارى منظم آن رسميت يافت. فراهم کردن شرايط مساعد براى تسريع در اجراءِ موافقت‌نامه‌هاى امضاء شده اکو از جمله هواپيمائى اکو، کشتيرانى اکو، بانک تجارت و توسعهٔ اکو و نظاير آن و همچنين تقويت نقش شوراى وزيران به عنوان بالاترين مرجع تصميم‌گيرى اکو، در عهدنامه بازبينى شده،  پيش‌بينى شده‌ است. براساس اين طرح، شوراى نمايندگان دائم اکو متشکل از سفيران کشورهاى عضو در تهران ايجاد خواهد شد و اين شورا به عنوان بازوى اجرائى شوراى وزيران عمل خواهد کرد. اين طرح همچنين تقويت دبيرخانه اکو و بين‌المللى کردن و تعيين اولويت‌هاى همکارى منطقه‌اى اکو در سه محور تجارت، حمل و نقل، ارتباطات و انرژى در قالب تدوين استراتژى اکو را مورد تأکيد قرار داده است. عهدنامه ازمير از تصويب شوراى وزيران با تأييد پارلمان‌هاى کشورهاى عضو از اول سال ۱۹۹۷ به اجراء گذشته مى‌شود.

براى تسريع رشد منطقه‌اي، رهبران اجلاس فوق‌العاده سران در ۱۴-۱۳ مه ۱۹۹۷ در عشق‌آباد ترکمنستان برگزار کردند. اين اجلاس يک فصل تاريخى براى منطقه بود. اعلامى عشق‌آباد به توسعه ساختار حمل و نقل، ارتباطات و شبکه خطوط نفتى در منطقه اشاره مى‌کند. همچنين در مورد ايجاد مؤسسات اکو که در سومين اجلاس اکو در مارس ۱۹۹۵ مورد تأييد قرار گرفته بود، بحث شد.

در زمينه تلاش براى تقويت تجارت در منطقه‌، دو موافقت‌نامه تجارت ترانزيت و موافقت‌نامه تسهيل در روند اخذ ويزا براى تجار منطقه در طى اجلاس سران در ۱۹۹۵ منعقد شد که اين موافقت‌نامه‌ها به ترتيب از دسامبر ۱۹۹۷ و مارس ۱۹۹۸ به مرحله اجراء درآمد. تأسيس بانک توسعه و تجارت در استانبول و کمپانى بيمه مجدد در کراچى نيز از جمله اقدامات براى تقويت تجارت منطقه و فرامنطقه‌اى است.

در اجلاس سران که در مه ۱۹۹۸ در آلماآتا برگزار شد، پاکستان پيشنهاد کرد که اکو بايد يک برنامه توسعه اقتصادى چند جانبه همانند برنامه ۲۰۱۰ پاکستان نمايد.

در همين سال در طى هشتمين اجلاس شوراى وزراى اکو چارچوب مؤسسه آموزشى اکو که در ترکيه تأسيس شد، مورد موافقت قرار گرفت. همچنين موافقت‌نامه‌اى در مورد همکارى در مبارزه عليه قاچاق و کلاهبردارى در حقوق گمرکى و چارچوب موافقت‌نامه حمل و نقل ترانزيت مورد تأييد قرار گرفت.

در آوريل ۲۰۰۰ سومين اجلاس وزراى حمل و نقل و ارتباطات اکو در اسلام‌آباد تشکيل شد که آقاى حجتى راه و ترابرى ايران نيز در آن شرکت نمود. هشتمين اجلاس سران اکو که قرار بود در قرقيزستان تشکيل شود به علت عدم آمادگى اين کشور در مه ۲۰۰۰ در تهران تشکيل شد.

در اين اجلاس ژنرال مشرف رياست هيأت پاکستان را به‌عهده داشت. در اين اجلاس آقاى گواهى به‌عنوان دبير کل جديد اکو به اين سمت انتخاب شد که در سپتامبر ۲۰۰۰ براى ديدار با مقامات پاکستانى و فراهم نمودن زمينه براى کنفرانس وزراى اکو در مورد انرژى در نوامبر ۲۰۰۰ به اسلام‌آباد سفر نمود.

اولين اجلاس وزراى نفت و انرژى اکو در اسلام‌آباد برگزار شد. همچنين اولين اجلاس رؤساى هواپيمائى و خطوط هوائى کشورهاى عضو اکو در فوريه ۲۰۰۱ با شرکت کشورهاى ايران، پاکستان، ترکيه، قرقيزستان و آذربايجان در کراچى تشکيل شد.

اعضاءِ شرکت‌کننده در اجلاس به‌طور ضمنى حمايت خود را از عضويت ايران در شوراى مديريت ايکائو در خاورميانه اعلام کردند.