در ماه مه ۱۹۴۷ يک طرح قانون اساسى براى لائوس منتشر گرديد و ايجاد يک دولت مستقل بر مبناى قانون اساسى ۱۹۴۷اعلام گرديد. در اين زمان سران جنبش لائو ايسارا دولت موقتى با عضويت برادرش پرنس سوانافوما (Souvanna Phouma) و برادر ناتنى وى پرنس سوفاناونگ (Souphanaveng) تشکيل دادند که شخص اخير شاخه نظامى جنبش را به عهده داشت و با کمونيست‌هاى ويت‌مينه رابطه نزديکى داشت. در سال ۱۹۴۹ سوفاناونگ از دولت موقت اخراج گرديد و به قسمت آزاد شده شمال لائوس رفت و به جنبش ويت‌مين ملحق شد و به کمک‌ عده‌اى جنبش پاتت‌لائو را پايه‌گذارى نمود.

پرنس سوفاناونگ در آوريل ۱۹۵۳ در داخل خاک لائوس يک مرکز عمليات پاتت لائو ايجاد کرده بود و در همين سال بود که فرانسه موافقت خود را مبنى بر اعطاء کامل استقلال به پادشاهى لائوس اعلام کرده بود. اما على‌رغم کوشش کمونيست‌ها در کنفرانس ژنو، به جنبش پاتت لائو حق ورود داده نشد. در اين زمان موافقت‌نامه آتش‌بس بدون آنکه فرانسه موجوديت پاتت لائو را به رسميت بشناسد امضاء گرديد و اما توافق گرديد که کمونيست‌هاى پاتت لائو ايالات شمالى را در دست داشته باشند تا بعداً از طريق تشکيل دولت ائتلافى يکپارچه دوتل لائوس تأمين گردد.

در سال ۱۹۵۵ کشور پادشاهى لائوس که از سوى کشورهاى جهان به رسميت شناخته شده بود به عضويت سازمان ملل متحد درآمد اما موفق به جلب رضايت پاتت لائو نگرديد. رهبران کشور در دسامبر ۱۹۵۵ در ين‌تيان پس از انتخابات مجلس ملى دولت جديدى به رهبرى سووانا‌فوما (Souvana Phouma) تشکيل دادند و اين مصادف بود با ظهور حکومت ويتنام جنوبى با حمايت ايالات متحده آمريکا. از اين رو نمى‌توانست در مورد تحولات لائوس بى تفاوت بماند، زيرا از طرفى روابط نزديکى نيز با تايلند برقرار کرده بود.

بين سال‌هاى ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۷ دولت مرکزى و پاتت لائو مذاکراتى جهت برقرارى وحدت ادارى و سياسى لائوس از طريق تشکيل دولت ائتلافى به‌عمل آوردند و پس از اتمام انتخابات عمومى از ۲۱ کرسى مجلس ملى ۹ کرسى را پاتت لائو به‌دست آورد. اين امر علامت خطرى براى جناح‌هاى دست راستى به رهبرى فوى‌سانانيکون (Phoui Sananikone) و ژنرال فومى‌ناساوان (Phoumi Nosavan) بود. ژنرال مذکور به تشويق و حمايت آمريکا در ژوئن ۱۹۵۸، کميته دفاع از منابع ملى را ايجاد کرد و دولت اتحاد ملى که در نوامبر سال گذشته تشکيل شده بود در اواخر ژوئيه ۱۹۵۸ متلاشى گرديد و راه براى تشکيل دولت جديدى که رياست آن را فوى‌سانا‌نيکون به‌عهده داشت و پاتت لائو در آن شرکت نداشت هموار گرديد. در سال ۱۹۵۹ دولت دست‌راستى به رياست فومى‌ناساوان تشکيل گرديد و با ايالات متحده همکارى نزديک‌ترى را آغاز نمود. بدين طريق دولت ضدکمونيستى فومى ناساوان و پاتت لائو رودررو قرار گرفتند، دولت جديد سوفاناونگ و ساير رهبران کمونيست را در خانه‌هاى آنها تحت بازداشت قرار داد. اين اقدام پايان کوشش‌‌ها براى ائتلاف و آغاز جنگى است که تا سال ۱۹۷۵ در لائوس ادامه داشت و در طول جنگ طرفين به هم‌پيمانان خود وابسته‌تر شدند.

ايالات‌متحده درسال ۱۹۵۹ به بهانه اينکه ويتنام شمالي، لائوس را مورد تهاجم قرار داده است و از سوفاناونگ پشتيبانى مى‌کند سعى کرد که مداخلات خود در منطقه هندوچين را مشروع جلوه دهد.

در دسامبر ۱۹۵۹ اختلاف نظرهائى بين فوى‌سانانيکون و فومى‌ناساوان رخ داد که منجر به بحران کابينه گرديد و به کودتاى نظامى ژانويه ۱۹۶۰ توسط کوآبهاي (Kou Abhay) که طرفدار خط فوى‌ناساوان و کميته دفاع از منابع ملى بود، منتهى گشت. اين کميته موفق شد در انتخابات ماه آوريل ۱۹۶۰ و تا کودتاى بعدى که به‌وسيله سروان کونگ‌لي (Kong Lee) در ماه اوت انجام گرفت، اکثريت خود را در مجلس حفظ نمايد. از اين رو دولت بى‌طرف ديگرى به رياست سوانافوما تشکيل داده شد و عکس‌العمل فوى‌ناساوان در برابر آن، انسجام دست‌راستى‌ها و تشکيل ضدکودتا در جنوب بود. دولت‌هاى فرانسه، انگليس آمريکا نيز ضمن اعلاميه مشترکى حمايت خود را از دولت سوانافوما اعلام داشت. بدين طريق دست دولت براى مذاکرات با پاتت باز گرديد و آن‌هم با استفاده از کمک‌هاى ويتنام شمالى موقعيت خود را در شمال لائوس تحکيم نمود. سوانا فوما در ادامه سياست بى‌طرفى خود به شوروى نزديک شد. اما در دسامبر ۱۹۶۰ گروه دست‌راستى‌ها که به‌طور غير رسمى از آمريکا حمايت مى‌شدند قدرت يافتند و کنترل وين‌تيان را به‌‌دست گرفتند، سوانافوما ناچار گرديد به کامبوج رفته و غربى‌ها دولت جديد دست‌راستى بوماوم (Boum Oum) را به رسميت شناختند. عکس‌العمل کمونيست‌ها در برابر دولت جديد نظامى مارس ۱۹۶۱ عليه قواى دولت دست‌راستى بود که پاتت لائو موفقيت‌هاى چشمگيرى را به‌دست آورد.

در ماه مه ۱۹۶۱ آتش‌بس اعلام گرديد (و چهارده روز بعد کنفرانس ژنو تشکيل گرديد تا پيرامون اوضاع بررسى کند) در سال ۱۹۶۲ پاتت لائو دست به حمله ديگرى زد که منجر به سقوط شهر نام‌تا (Nam The) گرديد. ايالات متحده آن را به‌عنوان تهديدى عليه تايلند قلمداد نمود و موجب گرديد نيروهاى آمريکائى در تايلند اهميت خاصى پيدا کرد و شدت درگيرى مستقيم آمريکا، مجدداً از سرگرفته شد و با کودتاى ۱۹ آوريل ۱۹۶۴ روابط بين وين‌تيان و پاتت لائو رو به سردى گذارد و حکومت دست‌راستى ديگرى روى کار آمد.

در فوريه و مارس ۱۹۷۱ نيروهاى ويتنام جنوبى با پشتيبانى آمريکا از مرز لائوس گذشته و در مدت کوتاهى شهر تهپن (Tehepone) را تصرف نمودند . با امضاء موافقت‌نامه آتش‌بس جنگ ويتنام در ژانويه ۱۹۷۳ در پاريس، امکان مذاکرات ميان طرفين جنگ لائوس نيز به‌وجود آمد و قرارداد آتش‌بس بين دو طرف به‌ امضاء رسيد و مذاکرات براى ايجاد يک دولت ائتلافى ديگر آغاز گرديد و نتيجه آن بى‌طرف ساختن دو شهر وين‌تيان و لوانگ پرانگ بود که به پاتت لائو امان داد آزادانه ۲۵۰۰ نفر از نيروهاى خود را وارد پايتخت سازد، در فوريه ۱۹۷۴ بر سر اداره مشترک دو شهر توافق حاصل گرديد و در ۵ آوريل فرمانى براى تشکيل يک دولت ائتلافى به امضاء پادشاه رسيد. سونافوما در سمت وزير باقى ماند ولى معاون نخست وزير و وزير امور خارجه يکى از رهبران پاتت لائو به‌نام فومى وانگ ويچيت تعيين شد.

پرنس سوناوونگ و وين‌تيان مراجعت نمود و از وى به‌عنوان يک قهرمان استقبال به‌عمل آمد و رياست شوراى سياسى ملى مشترک را به عهده گرفت. که وسيله‌اى براى به‌قدرت رسيدن کمونيست‌ها شد. دولت ائتلافى قريب به يکسال دوام آورد و با پيروزى کمونيست‌ها در کامبوج و ويتنام جنوبى در آوريل ۱۹۷۵ نيروهاى پاتت لائو به سوى وين‌تيان سرازير شدند و قواى طرفدار سلطنت به سرعت عقب نشستند. در ۱۹ ماه مه نيروهاى پاتت لائو شهرهاى جنوبى را به تصرف خود در آوردند و دو روز بعد، تظاهرات وسيعى در وين‌تيان عليه آمريکا به عمل آورد و مردم به مرکز کمک‌هاى آمريکا حمله کردند و خواهان قطع آن شدند، در نتيجه در اواسط اوت کمک‌هاى نظامى و اقتصادى آمريکا به لائوس قطع گرديد.

آخرين مرحله دستيابى قدرت توسط کمونيست‌ها در ماه دسامبر ۱۹۷۵ انجام گرفت. کنگره ملى نمايندگان خلق کناره‌گيرى پادشاه لائوس را پذيرفت و لائوس را جمهورى دمکراتيک خلق اعلام نمود و کابينه ائتلافى منحل گشت و رژيم جديدى تحت تسلط کمونيست‌ها حزب انقلابى‌خلق (Lao Peoples Revolutionary Party) ايجاد گرديد. سوفانوونگ به رياست جمهورى انتخاب شد و رياست شوراى وزيران کاى‌سان‌فوم‌ويان (Kayson Phomvihan) را به‌عهده گرفت. بعد از آن انقلاب سوسياليستى آغاز گرديد. از نظر سياسى و اقتصادى رژيم جديد به ويتنام نزديک شد. از ديگر اقدامات دولت جديد برنامه‌عمرانى سه ساله (۱۹۷۸ - ۱۹۸۰) بود که براثر سيل و خشک‌سالى و مشکلات امنيتى در شمال موفقيت چندانى به‌دست نياورد.

تشکيل حکومت و تحولات آن