جغرافياى سياسى

اهميت استراتژيک کشور در منطقه

بنگلادش به رغم کمى وسعت، به‌علت قرار داشتن در جنوب شرقى آسيا و شمال اقيانوس هند از نظر استراتژيکى از موقعيت خاصى برخوردار است. اين کشور از يک‌سو مدّنظر ابرقدرت‌ها و از سوى ديگر مورد توجه کشورهاى همسايه و همجوار مانند هند، پاکستان و چين مى‌باشد.

بنگلادش، زمانى به‌عنوان بخشى از ايالت بنگال هند محسوب مى‌گرديد. پس از استقلال پاکستان، بنگال شرقى از هند مجزا و به‌عنوان پاکستان شرقى به کشور پاکستان ملحق گرديد. جدائى دو بخش پاکستان از يکديگر، مسائل و مشکلات فراوانى را به دنبال داشت. تا آنکه در ۱۹۷۱ بنگلادش از پاکستان جدا و به صورت کشور متقلى درآمد. بنگلادش به علت همسايگى با ايالت بنگال غربي، آسام و تريپورا هند براى اين کشور اهميت ويژه‌اى دارد.

جمهورى خلق چين به علت مشکلات و مسائلى که با کشورهاى منطقه هند و چين دارد و به سبب عدم دسترسى به اقيانوس هند سعى دارد با کسب امتيازاتى از بنگلادش امکان دسترسى به آب‌هاى اقيانوس هند را براى خود فراهم نمايد.

از طرف ديگر بنگلادش با دارا بودن ارتشى بزرگ مى‌تواند متحد نظامى مهمى براى هر يک از کشورهاي، همسايه محسوب شود.

نقش تعيين‌کننده هر يک از عوامل جغرافيائى و مناطق طبيعى

بنگلادش به رغم مساحت کم و محصور شدن به‌وسيلهٔ هند از سه جهت در کنار خليج بنگال قرار دارد و از اين جهت مى‌تواند با اقيانوس هند و راه‌هاى مختلف آبى دنيا در تماس باشد و اين امر اهميت ويژه‌اى براى اين کشور دارد.

همچنين رودخانه‌هاى متعدد اين کشور که پر آب مى‌باشند نيز يکى از منابع طبيعى به شمار مى‌روند و راهى ارتباطى را در درون کشور تشکيل داده‌اند. علاوه بر اين رودخانه‌ها به کشاورزى اين کشور کمک فراوان مى‌کنند. ولى عدم استفادهٔ صحيح از آنها و سيل‌هاى فراوان در طول موجب شده است که اين منبع طبيعى خسارت‌هائى براى اين کشور به‌همراه داشته باشد. اين رودخانه‌ها يکى از عواملى است که دولت‌هاى مختلف در برنامه‌ريزى‌هاى خود بايد توجه را به مسائل ناشى از آنها معطوف نمايند.

از منابع طبيعى ديگر اين کشور گازها مى‌باشد، که مى‌تواند در پيشرفت و توسعه بنگلادش نقشى مهم ايفاء نمايد. ذخائر گاز فراوان مى‌تواند جايگزين ديگر مصارف انرژى در بنگلادش گردد و از واردات انرژى جلوگيرى کند. دولت اين کشور اين مسئله را مورد توجه خود قرار داده است.

اراضى جنگلى بنگلادش که حدود ۱۴% کلى اراضى اين کشور را تشکيل مى‌دهند بيش از ۷۵% مصرف انرژى اين کشور را که به صورت سنتى استفاده مى‌شود، تشکيل مى‌دهند. ولى با افزايش جمعيت، اين اراضى براى کشت محصولات غذائى تسطيح مى‌شودو در عين حال تهيه چوب براى اهداف سوختى به ۱۶% حجم انرژى قبل مى‌رسد ^(۱).

منابع ماهيگيرى داخلى بنگلادش که از جمله غنى‌ترين منابع در جهان است داراى شرايط اکولوژيک مطلوبى است و منبع غنى پروتئين اين کشور مى‌باشد. اين منبع حدود ۵۶% از کل مصرف پروئتين در بنگلادش مى‌باشد. ماهيگيرى رشته‌اى براى امرار معاش بسيارى از مردم اين کشور است (Ibid. P: 28.).