صادرات

پس از کسب استقلال در ۱۶ دسامبر ۱۹۷۱ بنگلادش صادرات کالا به خارج را در سال ۷۳-۱۹۷۲ آغاز نمود. درآمد حاصله از صادرات کالا در سال مزبور بالغ بر ۲۷۱۰ ميليون تاکا (۳۳/۳۴۸ ميليون دلار) بود که ۹۰ درصد آن مربوط به بخش کنف مى‌شد. بنگلادش يکى از بزرگترين صادرکنندگان کنف جهانى محسوب مى‌شود. سهم چاى و چرم ۵/۷ درصد و سهم ساير اقلام صادراتى تنها ۵/۲ درصد بود. از آن زمان به بعد بنگلادش تلاش نمود تا با توسعه صادرات و افزوندن اقلام جديد در ليست کالاهاى صادراتى خود و کسب بازارهاى جديد، درآمد ارزى خود را افزايش دهد.

در اين راستا افزايش توليد و بازاريابى براى کالاهائى نظير چرم، ميگو، ماهي، چاي، کاغذ روزنامه، ميوه و سبزيجات، پوشاک، ماهى خشک و دودي، کود شيميائي، جوراب و لباس زير، منسوجات ويژه و صنايع دستى در اولويت قرار گرفت.

دولت همچنين مشارکت بخش خصوصى در توليد و صادرات کالا را در اولويت و مورد تشويق قرار داده و امتيازات زيادى براى جذب اين بخش در امر توليد و صادرات قائل گرديد. اين اقدامات نتايج مثبتى به بار آورد و صادرات کشور چه از نظر ارزش سال به سال رو به افزايش گذاشت. به‌طورى‌که درآمدهاى صادراتى کشور که در سال ۷۳-۱۹۷۲، ۲۷۱۰ ميليون تاکا (۳۳/۳۴۸ ميليون دلار) بود، در سال ۸۹-۱۹۸۸ به ۴۰/۴۰۹۶۸ ميليون تاکا (۵۶/۱۲۹۱ ميليون دلار) رسيد. درآمدهاى حاصله از صادرات که در اوايل دهه ۸۰ به سختى ۳۰ درصد هزينه‌هاى وارداتى کشور را تأمين مى‌نمود، اکنون ۴۰ درصد هزينه‌هاى واردات را تأمين مى‌نمايد که نمايانگر افزايش صادرات اين کشور مى‌باشد.

بررسى الگوى صادراتى بنگلادش نشان مى‌دهد که اتکاء به صادرات کالاهاى کنفى رو به کاهش و سهم اقلام غيرکنفى و غير سنتى و مصنوعات در کل درآمدهاى صادراتى رو به افزايش بوده است. سهم بخش کنف در کل درآمدهاى ناشى از صادرات که در سال ۷۵-۷۴، ۸۳ درصد بوده، در سال ۸۹-۸۸ به ۳۳/۲۹ درصد تقليل يافت. برعکس سهم بخش غيرکنفى از درآمدهاى صادراتى کشور که در سال ۷۵-۷۴ تنها ۱۷% بود در سال ۸۹-۸۸ به ۶۷/۷۰ درصد افزايش يافت. اقلام صادراتى کشور که در سال ۷۳-۱۹۷۲ از ۳۲ قلم کالا تجاوز نمى‌نمود اکنون به ۱۰۰ قلم کالا شامل ۱۵ کالاى اساسى و مهم بالغ گرديده است ^(۱).

جدول صادرات ۱۹۸۶ تا ۱۹۸۹ (ميليون تاکا)

صادرات پوشاک رشد قابل ملاحظه‌اى در بازار صادراتى داشته است. در سال ۸۰-۷۹ درآمد حاصله از صادرات پوشاک تنها ۱۰/۱۰ ميليون تاکا (۶۵/۰ ميليون دلار) بود. لکن در مدت کوتاهى (۹ سال) اين درآمد به‌طور چشم‌گيرى افزايش يافته و در سال ۸۹-۸۸ به ۸۲/۱۴۹۴۲ ميليون تاکا (۰۹/۴۷۱ ميليون دلار) بالغ گرديد. از لحاظ متنوع نمودن پوشاک توليدى نيز تحول عمده‌اى در دورهٔ فوق به‌وجود آمده است. به‌طورى‌که بنگلادش که در سال ۸۰-۱۹۷۹ تنها دو نوع پوشاک صادر مى‌نمود اکنون بيش از ۵۵ نوع پوشاک توليد و صادر مى‌نمايد.

علاوه بر اقلام صادراتى اساسى و مهم، بنگلادش در سال‌هاى اخير صادرات اقلام درآمدزاى ديگرى را آغاز نموده است. اين اقلام عبارتند از: شلوار، پيراهن، جوراب و منسوجات دست يافت، قالى‌هاى کنفي، ماهى خشک و نمک سود شده، تنباکو، گليسيرين، باله کوسه، چينه‌دان، و امعاء و احشاء ماهي، کود شيميائي، کاغذ، مواد چاپي، جاروب، چاى بسته‌بندى شده، تمبر هندي، دارو و مواد خام داروئي، فرآورده‌هاى حيوانى و توليدات مهندسي.

دولت همچنين توسعه صادرات چهار قلم کالاى غيرسنتى که پتانسيل زيادى براى رشد دارند را در برنامه خود قرار داده است. اين کالاها عبارتند از: اسباب‌بازي، چرم، اقلام الکترونيکي، جامه‌دان و اجناس لوکس.