جغرافياى انسانى

جمعيت، ترکيب و پراکندگى آن

آنگولا کشورى با جمعيتى اندک است (نسبت به وسعت آن)، براساس آمار ۱۹۷۰ اين کشور ۵،۶۴۶،۱۶۶ نفر جمعيت داشته است که به معنى ۵/۴ نفر در هر کيلومتر مربع مى‌باشد. در نيمه ۱۹۹۰، زمانى که جمعيت اين کشور رسماً ۱۰،۰۲۰،۰۰۰ نفر تخمين زده شد، نسبت پراکندگى جمعيت در واحد سطح به ۸ نفر در هر کيلومتر مربع رسيد. آنگولا هنوز به‌طور قابل توجهي، کشورى روستائى با تنوع قومى بالائى باقى‌مانده است، گرچه از همهٔ گروه‌هاى محلى کوينبوندو Qvinbumdu) (۱/۷ میلیون نفر در۱۹۶۰) و موبیندو (Mbundu) (یک ميليون نفر) بزرگترين قوم است. اما هر دو جزء قوميت بونتو (Buntv) محسوب مى‌شوند. يکى از ويژگى مهم جمعيت، جوانى آن هست، ۴۵% جمعيت زير ۱۵ (پانزده) سال داشته و تنها ۵% بالاى شصت سال سن دارند. ميانگين متوسط عمر ۴۵ سال است.

رشد جمعيت

در ۹۱-۱۹۸۰ جمعيت آنگولا با درصدى برابر ۶/۲% سالانه افزايش داشته است. از زمان جنگ‌هاى داخلى نيمهٔ ۱۹۷۰، آنگولا سقوط اقتصادى قابل توجهى را همراه با اجتماعات مردمى تجربه کرده است که با خود عدم امنيت و مصائبى را به دنبال آورده است. همچنين مهاجرت‌هاى عمومى از شهرها به مناطق روستائى وجود داشته است. در اواخر دههٔ ۱۹۸۰ کمتر از %۲۵ جمعيت درمناطق شهرى ساکن بودند. اغلب جمعيت به‌طور دائم در مزارع (با توليد محصولات غذائي) مشغول هستند و در جنوب به دامپرورى اشتغال دارند. از نيمه دهه ۱۹۸۰، بسيارى از شهرها و روستاهاى تحت کنترل دولت در مناطق وسيعتى از کشورهاى هم‌جوار و در کنار مناطق تحت کنترل شورشيان بوده و در حالى‌که مناسبات مابين خود آنها را نيز حفظ کرده‌اند که اين موارد بيشتر شامل جنوب شرق، شرق و شمال شرقى مى‌شود.

مهاجرت

کمبودهاى غذائى شديد و دوره‌هاى قحطى به‌طور متناوب مرکز و جنوب آنگولا را طى سال‌ها پس از استقلال تحت تأثير خود قرار داده است. جنگ داخلي، همچنين مشکلاتى را در رابطه با آوارگان داخلي ايجاد کرده است (بالغ بر ۰۰۰،۶۵۰ نفر تخمين زده شده است)، در حالى که در اواخر دهه ۱۹۸۰ تخمين زده مى‌شد که بيش از ۵۰۰ هزار نفر آنگولائى به کشورهاى مجاور گريخته‌اند. جمعيت پايتخت، لوآندا (Luanda) (که براساس برآورد ۱۹۷۰، ۴۸۰،۱۶۳ نفر جمعيت داشته است)، در ۱۹۸۶ تا ۳/۱ ميليون نفر برآورد شده است. خارج از پايتخت بيشتر مراکز شهرى با استانداردى پائين اداره مى‌شوند.

بانگوئلا (Benguela)، لوبيتو (Lobido) و هوآمبو (Huambo) (شعبه راه‌آهن بانگوئلا، که از سال ۱۹۷۵ کاملاً از نظارت و مديريت خارج شده است)، تحت تأثير خرابى‌هاى جنگ قرار گرفتند و آبراه لوبيتو هنوز از لغو تردد کشتى‌ها بين زئير و زامبيا بى‌رونق است. به هر حال، برنامه راه‌اندازى کُريدور لوبيتو که هر دو شهر از آن سود مى‌بردند، تا فروکش کردن جنگ شهري، به تعويق افتاده است.

يک مرکز سابق مهم راه‌آهن مناطق شرقي، زئير و زامبيا و همچنين براى نقل و انتقال جاده‌هاى بين لوآندا و ناميبيا مى‌بايست دوباره طرف توجه فعاليت‌هاى اقتصادى به‌عنوان يک قطب مناسب قرار گيرد. بقيه مراکز همچون ناميب (Namibe)، لوبانگو (Lubango)، کويدو (Kuido)، لوونا (Luena) نيز متأثر از جنگ شهرها و بى‌نظمى هستند. شهر کابيندا (Cabinda) اخيراً از استخراج منابع نفتى ساحلى بهره‌مند شده است.

سابقه تاريخى تشکيل جمعيت

اقوام اوى مبوندو، کيم بوندو، باگونگ و لومب از قديمى‌ترين اجتماعات انسانى سرزمين آنگولا محسوب مى‌شوند که در نواحى وسيعى از حوزه‌هاى آبگير رود کنگو در شمال گرفته تا نواحى مرکزى فلات آنگولا، اطراف و در طول رودهاى کوآنزا، کوبانگو و رود زامبزى در منتهااليه شرقى آنگولا، پراکنده بوده و زندگى مى‌کرده‌اند. اين اقوام با قوميت‌هاى کشورهاى همجوار چون زئير و زامبيا از نظر نژاد و زبان‌شناسى مشترک و از يک ريشه مى‌باشند.

گرچه در طول تاريخ آفريقا اقوام آفريقا اقوام مذکور کم و بيش در هم آميخته شده و قوميت‌هاى مشترکى را تشکيل داده‌اند، اما از طريق تمايز زبانى اين اقوام مى‌توان به تمايزات قومى و نژادى آنها پى برد. به هنگام راهيابى اروپائيان، خلاصه پرتغالى‌ها به اين سرزمين و طى قرون اخير، گروه‌هاى دورگه آفريقا - اروپائى نيز در آنگولا به‌وجود آمده‌اند، گرچه آنها به‌عنوان قوميتى مشخص و متمايز شناخته نمى‌شوند. از ديگر گروه‌هاى جمعيتى اين کشور بايستى از ساکنان سفيد پوست اين سرزمين (بيشتر پرتغالى‌ها) نام برد که البته با اعلام استقلال آنگولا و جنگل‌هاى داخلى اين کشور از شمار آنها کاسته شد، و به کشورهاى هم‌جوار و يا به اروپا مهاجرت کرده‌اند. شمار گروه‌هاى قومى مذکور به تقسيمات سياسى - اجتماعى آنگولا و ميزان مشارکت هر کدام از گروه‌هاى مذکور در مسائل و منازعات کسب قدرت، مؤثر بوده و اهميت دارد. به‌طورى که قوميت اوى مبوندو با ۳۷% از کل جمعيت اين کشور نقش بيشترى در مسائل اين کشور بازى مى‌کند. چون همه نواحى آفريقا، در آنگولا نيز تصميمات قومى بيشتر منطبق به تصميمات سياسى آنها مى‌باشد و قوميت در جهت‌گيرى و حمايت سياسى حرف اول را مى‌زند. زبان رسمى آنگولا، پرتغالى است؛ اما زبان محلى بانتو نيز به‌طور گسترده تکلم مى‌شود.