شمارهٔ پيراهن
- شماره باید در قسمت میانی جلو و پشتِ پیراهن باشد.
- رنگ شماره‌ها باید از رنگ پیراهن متمایز باشد.
- حداقل طول آنها در روی سینه ۱۰ سانتی‌متر و بر روی پشت ۱۵ سانتی‌متر و پهنای آنها حداقل ۲ سانتی‌متر باشد.
- پوشیدن لباس بدون شمارهٔ رسمی و یا با رنگی متفاوت از لباس دیگر بازیکنان ممنوع است (به‌جز بازیکن لیبرو (۱)).
- رنگ و طرح پیراهن یا بلوز بازیکن لیبرو باید نسبت به دیگر بازیکنان متمایز باشد.
(۱) . ليبرو، به بازيکنى گفته مى‌شود که تحت شرايطى به دفعات با بازيکنان خط عقب زمين ۵، ۶، ۱ به‌منظور توپ‌گيرى تعويض مى‌شود.
جاگيرى بازيکنان در زمين
در لحظه‌اى که سرو از سوى زنندهٔ آن اجراء شود، بازيکنان هر تيم بايد در داخل زمين خود (به استثناء زنندهٔ سرو) در دو رديف سه نفرى جاى گيرند. اين دو رديف مى‌تواند به‌صورت منظم يا نامنظم باشد. سه بازيکن نزديکتر به تور، بازيکنان رديف جلو هستند که مناطق دو (سمت راست) و سه (وسط) و چهار (سمت چپ) را اشغال مى‌نمايد. سه بازيکن ديگر بازيکنان رديف عقب هستند که به ترتيب در مناطق پنج (سمت چپ) و شش (وسط) و يک (سمت راست) مستقر مى‌شوند. هر بازيکن رديف عقب بايد نسبت به بازيکن رديف جلوى مربوط به خود در فاصلهٔ دورتر از تور جاگيرى کند. کنترل و تعيين جاگيرى بازيکنان براساس وضعيت تماس پاهاى آنها با زمين به اين ترتيب انجام مى‌شود:
- حداقل قسمتى از پاى هر بازيکن رديف جلو بايد از پاهاى بازيکن رديف عقب مربوط به خود به خط وسط نزديکتر باشد.
- حداقل قسمتى از پاى هر بازيکنِ سمت راست (و يا بازيکن سمت چپ) بايد از پاهاى بازيکن وسط رديف مربوط به خود به خط کنارى سمت راست (و خط کنارى سمت چپ) نزديکتر باشد.
- به محض زدن سرو، بازيکنان مى‌توانند به هر طرف حرکت کنند و تغيير مکان بدهند.
خطاهاى جاگيرى
بازيکنان يک تيم وقتى مرتکب خطاى جاگيرى مى‌شوند که در لحظه زدن توپ از سوى سرو زننده در وضعيت جاگيرى صحيح خود نباشند. چنانچه زنندهٔ سرو در لحظهٔ زدن توپ مرتکب خطاى سرو شود (پاى او خط انتهائى را لمس کند)، خطاى او بر خطاى جاگيرى ارحجيت دارد و بنابراين زنندهٔ سرو مجازات مى‌شود. چنانچه بعد از زدن سرو، سرو خطا شود (سرو به خارج برود و يا به تور برخورد کند) اين خطاى جاگيرى است که مجازات مى‌شود. يک جاگيرى خطا، منتج به نتايج زير مى‌شود:
- خطا با از دست دادن رالى (رالى Rally: در بازى واليبال، رفت و برگشت توپ تا حصول نتيجه به ازاء يک امتياز را رالى گويند) مجازات مى‌شود.
- بازيکنان بايد به وضعيت صحيح جاگيرى خود بازگردند.
- خطاى چرخش زمانى صورت مى‌گيرد که زدن سرو بر طبق آرايش و ترتيب چرخش انجام نشده باشد. اين وضعيت مشابه خطاى جاگيرى است.
- نويسنده دقيقاً زمانى را که تيم، مرتکب خطاى چرخش شده تعيين مى‌کند و کليه امتيازاتى که تيم خطا کننده در وضعيت خطا به‌دست آورده باطل مى‌گردد.
در اين حالت امتيازات کسب شده از سوى تيم حريف، معتبر باقى مى‌ماند. چنانچه امتيازات به‌دست آمده را از هنگامى که بازيکن، خارج از جاگيرى يا چرخش صحيح باشد، نتوانند تعيين کنند مجازات تيم فقط يک جريمه و از دست دادن رالى است.
تعداد ست‌ها در يک مسابقه
کليه مسابقات بين‌المللى در سه ست از پنج ست برگزار مى‌شود و بازى با برد سه ست به‌وسيلهٔ يکى از طرفين خاتمه پيدا مى‌کند. همچنين در مسابقاتى که به‌صورت دو ست از سه ست انجام مى‌شود براى برنده شدن دو ست کافى است.
يکى از تغييرات مورد نظر در قوانين و مقررات واليبال کاهش مدت زمان هر ست از بازى است که در حد قابل قبولى به کنترل زمان و نهايتاً به افزايش هيجان مسابقه واليبال مى‌انجامد. آنچه در اين مرحله از دگرگونى مقررات حائزاهميت مى‌باشد، يادآورى اين نکته است که هر گونه تغييرى خصوصاً در ارتباط با مقررات بازى از سال‌ها پيش برنامه‌ريزى مى‌گردد و براى بررسى نکات مثبت و منفى به بوته آزمايش سپرده مى‌شود. مسلماً تغيير در قوانين و مقررات جديد هم خارج از چهارچوب اصول ذکر شده نيست و مطمئناً موجب تعالى پيشرفت و افزايش هيجان در مسابقات خواهد شد.
تشکيلات داورى
يک مسابقه توسط گروه داوران قضاوت مى‌شود:
- داور اول
- داور دوم
- نويسنده (منشي)
- مسئول تابلو امتيازات
- چهار نفر خط نگهدار
در واقع يک بازى رسمى در سطح بين‌المللى به کمک ۸ نفر اداره خواهد شد.
امور مربوط به حوزهٔ داورى
- انتخاب زمين يا سرويس:
قبل از شروع هر مسابقه بين کاپيتان‌هاى هر دو تيم براى انتخاب زمين يا توپ به‌منظور سرويس زدن، با يک سکه قرعه‌کشى مى‌شود، تيمى که برندهٔ قرعه شده برحسب شرايط مسابقه در انتخاب سرو يا زمين آزاد مى‌باشد.
- عبور از خط وسط زمين:
هنگامى که توپ در جريان بازى قرار دارد، چنانچه هر قسمت از بدن بازيکن (به استثناء پاها) زمين مقابل را لمس کند خطا محسوب مى‌شود. اما چنانچه يک يا هر دو پاى بازيکن روى خط يا در بالاى آن قرار گيرد خطا محسوب نمى‌شود. با توجه به تصوير زير فراگيران مى‌توانند مقررات عبور پا از خط وسط را بهتر مورد بررسى قرار دهند. عبور پا مربوط به بازيکن تيم الف است.
- تفاوت بازيکنان خط عقب و جلو:
بازيکنان خط جلو يعنى مناطق ۲، ۳ و ۴ حق حمله و دفاع روى تور را دارند، ولى بازيکنان خط عقب يعنى مناطق ۱، ۶ و ۵ مجاز نيستند در منطقهٔ يک‌سومِ (۳ متري) زمين به اين کار مبادرت نمايند. در هر صورت بازيکنان خط عقب در منطقهٔ يک‌سوم نمى‌توانند توپى را که از ارتفاع تور بالاتر است به زمين مقابل ارسال کنند، مگر توپ در ارتفاع کم‌تر از تور باشد. در عوض اين بازيکنان مجاز هستند از پشت منطقهٔ يک‌سوم در هر وضعيتى توپ را بزنند و آن را مستقيماً به زمين مقابل بفرستند.
- امتياز بازى:
در هر ست از مسابقه، وقتى امتياز يکى از تيم‌ها به ۲۵ رسيد در آن ست برنده است. بايد يادآور شد که سقف امتياز در ست‌هاى اول تا چهارم ۲۵ مى‌باشد و براى برنده شدن لازم است که يک تيم از تيم مقابل خود دو امتياز جلوتر باشد. در ست پنجم هم مانند ساير سِت‌‌ها بازى به‌صورت رالى (رفت و برگشت توپ به‌منظور کسب امتياز) انجام شود، امتياز براى برنده شدن ۱۵ است و لازم است تيم برنده در اين حالت دو امتياز از تيم مقابل جلوتر باشد (مثلاً ۱۴-۱۶ يا ۱۵-۱۷و ۱۶-۱۸ يا ۱۷-۱۹ تا آخر).
- زمانِ استراحت:
وقتى توپ از جريان بازى خارج شد، مربى يا کاپيتان تيم مى‌تواند با نشان دادن علامت مخصوص (با دست‌ها) به داور اول يا داور دوم نسبت به در نظر گرفتن زمان استراحت اقدام نمايد، چنانچه علامتى داده نشود، داور بدون توجه به درخواست، بازى را شروع خواهد کرد.
در هر ست، هر يک از تيم‌ها حق دارند از دو زمان استراحت که هر کدام به مدت ۳۰ ثانيه مى‌باشد استفاده نمايند. در مسابقات رسمى بين‌المللى و... تيم‌ها از زمان استراحت‌هاى مختلف ديگرى استفاده مى‌کنند.
- زمان تعويض:
وقتى توپ از جريان بازى خارج شد، مربى يا کاپيتان تيم مى‌تواند با نشان دادن علامت که با دست‌ها انجام مى‌شود، نسبت به تعويض بازيکنان مورد نظر اقدام نمايد، در هر ست مسابقه هر تيم مى‌تواند از شش تعويض استفاده کند.