تنبيه در لغت بمعنى آگاه کردن و در اصطلاح تربيت نوعى تحريک عاطفى از غير راه مهرورزى و گاهى با خشونت و امرى قابل تشويق است. اين تحريک که صورت هشدار و در نهايت نتيجه بازدارندگى از انجام و ادامه يک عمل را دارد ممکن است بصورت:
- نشان دادن حالت نارضائى و غم و اندوه و تأسف از عمل باشد.
- و يا بصورت وارد آوردن ضربه بر بدن با دست يا با وسيله‌اى ديگر.
- همچنين ممکن است اين امر به صورت اجراى برنامه‌اى آزاردهنده باشد بدينگونه که او را از شيئ مورد علاقه‌اش محروم کرده و از دستيابى به هدف دوست‌داشتنى او را باز دارند. در همه حال تلقى کودک و يا بزرگ از تنبيه اين است که اهانتى بر او روا داشته شده و مورد تحقير قرار گرفته و از او خواسته‌اند به عملى اقدام يا عملى را ترک کند. کودک تنبيه را براى خود برخوردى ناروا مى‌شناسد و آن را براى خود هشدار يا خطرى بحساب مى‌آورد.
از نظر تربيت تنبيه وسيله‌اى است حساس و خطرناک و بايد سعى شود تا حدود امکان آن را به کار نگيرند، مگر آنگاه که فرد در مسير لغزش و انحراف باشد و سدّ راه او جز از آن طريق امکان‌‌پذير نباشد. و يا مى‌خواهيم طفلى را به راه صلاح آوريم و شيوه‌اى جز اين شيوه در اختيار نباشد.
در آنگاه که از اين وسيله تربيتى براى اصلاح و بازداشتن فرد استفاده مى‌شود باز هم بايد انديشيده و از روى حساب باشد. درباره کيفيت و ميزان و شيوه عمل بايد انديشه شود که صدمه جديدى بر کودک وارد نيايد و وضع او را از بد بدتر نکند.