با توجه به اينکه عوامل مؤثر در ايجاد مشکلات تحصيلى متعدد بوده است، راه‌هاى کاهش آنها نيز گوناگون بوده، در اين امر، خود دانش‌آموزان، فضاى مدرسه و مديريت و انضباط آن، شخصيت معلمان و روش‌هاى تدرسى آنان، مهارت‌هاى مشاوران و نحوهٔ ارائهٔ خدمات راهنمايى و مشاوره، سطح فرهنگ خانواده و کيفيت ارتباط اولياى دانش‌آموزان با مدرسه، سهم قابل توجهى دارند.
براساس نتايج حاصله از پژوهش‌هاى انجام گرفته در اين زمينه و اظهارنظر صاحب‌نظران، توجه به موارد زير در کاهش مشکلات تحصيلى دانش‌آموزان مؤثر مى‌باشد:
۱. تأکيد بر داشتن برنامهٔ درسى نظام يافتهٔ روزانه و هفتگى توسط دانش‌آموزان و راهنمايى آنان در تهيه و تنظيم يک برنامهٔ مناسب.
۲. ياد دادن روش صحيح و مؤثر مطالعه و طرز يادگيرى دروس مختلف دورهٔ متوسطه.
۳. تأکيد بر پرسش درس از دانش‌آموزان در کلاس‌هاى درس و فعال کردن آنان توسط دبيران.
۴. ايجاد انگيزه در امر تحصيل و يادگيرى و تقويت اعتماد به نفس دانش‌آموزان.
۵. تقويت پيشينه و پايهٔ تحصيلى دانش‌آموزان از طريق انجام تمرين‌هاى لازم.
۶. آشنا کردن دانش‌آموزان با توانايى‌ها، قابليت‌ها و محدوديت‌هاى خود.
۷. کمک به دانش‌آموزان در رعايت بهداشت جسم و روان.
۸. تشويق دبيران به استفاده از روش فعال در امر تدرس و تدريس توأم با مثال و وسيله.
۹. آشنا ساختن دبيران با اصول و روش‌هاى سنجش و اندازه‌گيرى و بهره‌گيرى از آزمون‌هاى مختلف براى شناخت دانش‌آموزان و انجام ارزش‌يابى‌هاى مستمر.
۱۰. برقرارى مسابقات مختلف علمي، هنرى و ورزشى در مدارس و در سطح استان و کشور.
۱۱. بررسى تکاليف دانش‌آموزان و راهنمايى آنان در هر زمينه توسط دبيران.
۱۲. انتخاب و انتصاب مديران و دبيران شايسته و آگاه به اصول تعليم و تربيت و روش‌هاى مختلف تدريس.
۱۳. استفاده از روش‌هاى تشويق و تنبيه مجاز در فرايند تعليم و تربيت.
۱۴. تشکيل کلاس‌هاى جبرانى و تقويتى عنداللزوم.
۱۵. فراهم کردن زمينهٔ بازديد دانش‌آموزان از مؤسسات علمي، آموزشي، صنعتي، کشاورزي، خدماتى و...
۱۶. برقرارى ارتباط بيشتر بين خانواده‌ها و مدرسه‌ها و برقرارى هماهنگى بين انتظارات اولياى مدرسه و خانه از دانش‌آموزان.
۱۷. ايجاد و توسعهٔ کتابخانه و گسترش فرهنگ مطالعه و کتابخوانى و افزايش معلومات عمومى و تخصصى دانش‌آموزان.
۱۸. بررسى و تحليل نمره‌هاى درسى دانش‌آموزان در هر ثلث يا نيم‌سال توسط دبيران، خانواده و به ويژه مشاوران، و رسيدگى سريع به مشکل تحصيل دانش‌آموز.
۱۹. برقرارى ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان در مدرسه توسط مدير، معاون، دبير و مشاور و استفاده از خدمات راهنمايى و مشاوره در درون مدرسه.
۲۰. ارجاع دانش‌آموزان به مراکز و مراجع تخصصي، به منظور کمک به آنان در کاهش مشکلات مختلف، بويژه مشکلات تحصيلي.