نياز به برقرارى رابطه انسانى سالم در زندگى مشترک، از مهمترين ضروريات است و مسلماً کانون خانواده اولين پايگاه هرکس براى ارضاى اين حس و نياز مى‌باشد. هرکس دوست دارد ديگران را دوست بدارد و ديگران هم او را دوست داشته باشند؛ بتواند صادقانه رفتار کند و رفتارى صادقانه از طرف مقابل خود مشاهده کند. ولى قبل از هرگونه عملى نياز به علم و آگاهى داريم. اگر انسان مى‌خواهد زندگى بانشاط و بسامانى داشته باشد بايدبداند براى رسيدن به چنين هدفى چه چيزهايى موردنياز است و بايد با چه سلاحى پيش رود و کجا برود؟ لذا علم وآگاهى از اصول زندگى مشترک، از ضروريات است و پس از آن عمل به آن علم قرار دارد.
مى‌توان گفت مهمترين راز سلامت و بقاى خانواده، اصل دوست‌داشتن همسر است. اگر همسر خود را دوست بداريد؛ به خواست‌هاى او توجه مى‌کنيد، خطاهاى احتمالى او را مى‌بخشيد و براى رضايت و خوشبختى او تلاش مضاعف مى‌کنيد. سعى کنيد از انتخاب همسر خود احساس رضايت نمائيد و بينديشيد که بهترين انتخاب را کرده‌ايد.
يکى‌ديگر از عوامل موفقيت در حفظ سلامت خانواده، اعتقاد به اين اصل است که هيچ‌کس کامل نيست، من هم کامل نيستم. انتقاد در فضاى سالم و صميمانه مى‌تواند راهى براى رسيدن به کمال باشد. فرد موفق نه تنها از انتقاد روى‌گردان نيست، بلکه آن را با گشاده‌رويى مى‌پذيرد. البته بايد توجه داشته باشيم زبان و بيان انتقاد، سالم و سازنده باشد.
در زندگى مشترک احساس مسؤوليت و روح مشاورت از اهمٌ امور است و هريک از اعضاء بايد سعى کند نقش خود را بخوبى ايفاء نمايد و در صورت لزوم از خودگذشتگى بيشترى نشان دهد.
برقرارى رابطه‌انسانى
سالم‌سازى و برقرارى رابطه انسانى با همسر و اعضاى خانواده، مهمترين عامل حفظ سلامت و شادابى آن است. (براى کسب اطلاعات بيشتر به کتاب‌هاى زير مراجعه کنيد:
- به پژوه، احمد (۱۳۷۵). اصول برقرارى رابطه‌انسانى با کودک و نوجوان: راهنماى خانواده سالم. تهران: نشر رويش (انتشارات بعثت).
- به پژوه، احمد (۱۳۷۴). آسيب‌شناسى ازدواج و خانواده: نکاتى چند دربارهٔ شناسايي، علت‌يابى و راهيابى مسائل زناشوئى در: آموزش جوانان در آستانهٔ ازدواج.
تهران: انتشارات انجمن اولياء و مربيان جمهورى‌اسلامى‌ايران.) بنابراين سعى کنيد با رعايت اصول برقرارى رابطه‌انساني، مانند اصل احترام، اصل صداقت، اصل ثبات عاطفي، اصل وفاداري، اصل محبت، اصل رازدارى و نظاير آن مؤثرترين و سالم‌‌ترين رابطه را ميان خود و همسرتان برقرار کنيد و روابط خود را بهبود بخشيد.
مشخص کردن اهداف ازدواج
دريک ازدواج موفٌق و يک خانوادهٔ سالم هدف‌ها براى زن و شوهر همواره مشخص و همسو هستند و هريک از آنان مى‌دانند براى چه ازدواج کرده‌اند و چرا به زندگى مشترک ادامه مى‌دهند. در مقابل اگر در خانواده‌اى زن يا شوهر بگويد: نمى‌دانم براى چه هدفى ازدواج کرده‌ام (بى‌هدفي) يا از ازدواج تصور نادرستى دارم (بدفهمي) اين‌گونه اظهارنظرها نگران‌کننده است و از اين حقيقت نشأت مى‌گيرد که زن يا شوهر نياز دارند مجدداً با يکديگر به بحث و گفتگو بپردازند و ديدگاه‌هاى خود را به يکديگر نزديک کنند.
آشنايى با آيين همسردارى
اکنون که ازدواج کرده‌ايد و بنياد يک خانوادهٔ جوان را پى افکنده‌ايد و مى‌خواهيد با توکل به خداوند متعال يک خانوادهٔ نمونه تشکيل دهيد، سعى کنيد با آيين همسرداري، حقوق و وظايف متقابل زن و شوهر و شوهر و زن آشنا شويد. همان‌طور که اشاره شد عدم‌شناخت و آگاهى يکى از عوامل مهم آسيب‌زايى خانواده است. بنابراين کسب دانش‌هاى لازم، شرکت در کلاس‌هاى آموزشى و مذهبى و مطالعه کتاب‌هايى که دربارهٔ آيين همسردارى ( زن‌دارى و شوهرداري) نوشته شده، مى‌تواند به ارتقاى سطح آگاهى و شناخت شما کمک شايانى کند.
مشخص‌کردن انتظارها
وقتى شما وارد خانه مى‌شويد، انتظارداريد چگونه با شما برخود شود؟ آيا انتظارهاى خود از همسرتان را مشخص کرده‌ايد؟ آيا سعى کرده‌ايد خودتان را در شرايط و موقعيت همسرتان قرار بدهيد؟ آيا آگاه هستيد که انتظارها متقابل هستند؟ بديهى است زن و شوهر بايد انتظارهاى خود را بطور متقابل از يکديگر مشخص کنند. گاهى اوقات مشخص نبودن انتظارها مسأله‌آفرين مى‌شود. سعى کنيد توقعات خود از همسرتان واقع‌بينانه و متناسب با امکانات او تعديل و تنظيم نماييد.
دوست‌داشتن همسر
هريک از زن يا شوهر بايد به خود القاء کند که بهترين انتخاب را انجام داده است و فرد شايسته‌تر ديگر براى همسرى او وجود ندارد و همسرش، همسرى دوست‌داشتنى و شايسته است. زن و شوهر بايد براى يکديگر ارزش قايل شوند و به يکديگر احترام گذارند.
اغماض و گذشت
بايد اين حقيقت را بپذيريم که همهٔ انسان‌ها خطا مى‌کنند و هيچ‌کس بى‌عيب نيست. بنابراين زن و شوهر جوان بايد با اغماض و گذشت با يکديگر روبرو شوند و سعى کنند خطاى خود را بپذيرند و از ايرادگرفتن و حساسيت نشان دادن به برخى از رفتارها خوددارى نمايند. دانشمندى توصيه کرده است پيش از ازدواج چشم‌ها را خوب بازکنيد و بعد از ازدواج کمى چشم‌ها را روى هم بگذاريد.
انتقادپذيرى
هرکس بايد بداند: هيچ‌کس کامل نيست و انتقاد راهى بسوى کمال است. بنابراين زن و شوهر بايد با يکديگر قرار بگذارند اگر از يکديگر اشکالى ديدند، کاملاً محترمانه و محرمانه و صادقانه به يکديگر تذکر دهند و در پذيرفتن سخن حق عناد نورزند. واقعيت آن است که اکثر زن‌ها و شوهرها ياد نگرفته‌اند که براى داشتن روابط سالم‌تر و حل مسائل زناشويى خود با يکديگر به گفتگو و انتقاد بپردازند. حال آنکه انتقاد مثبت و سازنده، هنرى است که بايد اصول و دانش آن را فراگرفت و بهبود روابط زن و شوهر منوط به آن است که زوجين احساسات و افکار و دلخورى‌هاى خود را با يکديگر مبادله کنند.
خطاپذيرى
اين حقيقت را بايد با شجاعت عنوان کرد که انسان جايزالخطاست. بنابراين توصيه مى‌شود اگر در زندگى مشترک اشتباه و خطايى از شما سرزده، بدان اعتراف کنيد و از همسرتان عذرخواهى نماييد. اين‌کار به تصحيح روابط شما کمک مى‌کند و رشته‌هاى الفت را ميان شما و همسرتان تقويت و مستحکم مى‌سازد.
احساس مسؤوليت
زندگى مشترک، مستلزم رعايت مسؤوليت‌ها و تعهد‌هايى است که زن و شوهر با يکديگر مشخص کرده‌اند. ايجاد يک کانون گرم و صميمى و نايل‌شدن به تفاهم، مسؤوليت همهٔ اعضاى خانواده بويژه شوهر و زن است. بديهى است اين امر متحقق نمى‌شود مشروط به آن که شوهر و زن هرکدام به سهم خود به وظايف و مسؤوليت‌هاى خود آگاهى يابند، آنها را احساس کنند و به آنها عمل کنند.
سایر موارد
- سعى کنيد همسرتان را بعنوان يک انسان شايسته و بخاطر وجود خودش دوست بداريد.
- سعى کنيد هرچه بيشتر با همسرتان ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنيد.
- سعى کنيد همواره خداوند متعال را حاضر و ناظر بر اعمال و گفتارتان بدانيد.
- سعى کنيد در ارتباط با امور خانه و خانواده با همسرتان مشورت کنيد.
- سعى کنيد در اوقات فراغت به فعاليت‌هاى مشترک، عبات، زيارت و مسافرت بپردازيد و سرگرمى‌هاى مشترک داشته باشيد.
- سعى کنيد برنامهٔ کار و امور خارج از خانه را طورى تنظيم کنيد که زمان مشخصى در خانه باشيد.
- سعى کنيد با حفظ ظاهر و آراستگي، رعايت بهداشت شخصى و پوشيدن لباس تميز و مناسب براى يکديگر جاذب باشيد.
- سعى کنيد از آرزوها و استمرار برنامه‌هاى غيرضرورى دوران تجرد دست برداريد و به خواست‌هاى همسرتان و برنامهٔ زندگى مشترک توجه نماييد.
- سعى کنيد به همسر خود احترام بگذاريد و با او محترمانه و صميمانه صحبت کنيد.
- سعى کنيد زمينه‌هاى عشق، محبت و عواطف مثبت و سازنده را نسبت به همسر خود فراهم نماييد و ابراز کنيد.
- سعى کنيد همواره از نعمت‌هايى که در اختيار داريد قدردانى نماييد و ويژگى‌هاى مثبت همسر خود را در نظر بگيريد.
- سعى کنيد خاطرات ناخوشايند گذشته را فراموش کنيد و بازگو نکنيد.
- سعى کنيد از مقايسه همسر خود با ديگران بپرهيزيد و همواره به اصل تفاوت‌هاى فردى توجه نماييد.
- سعى کنيد به همسر خود اعتماد داشته باشيد، دهن‌بين نباشيد، استقلال فکرى خود را حفظ نماييد و از دخالت دادن ديگران در زندگى مشترکتان اجتناب کنيد.
- سعى کنيد با همسرتان صادق باشيد و آنچه را که براى خودتان مى‌خواهيد براى همسرتان هم بخواهيد.
- سعى کنيد براى آينده با تشريک مساعى و مشورت با همسرتان، برنامه‌ريزى کنيد.
- سعى کنيد در روابط خود با همسرتان بين منطق و استدلال از يک‌سو و احساسات و عواطف از سوى ديگر تعديل و تلفيق برقرار نماييد.