فرضيه تحقيق
فرضيه تحقيق از وجود رابطه يا اثر و يا تفاوت بين متغيرها خبر مى‌دهد يا در واقع وجود اين حالات را تأييد نموده آن را واقعى و حقيقى مى‌داند. اين فرضيه به دو نوع جهت‌دار و بدون جهت تقسيم مى‌شود.
فرضيه تحقيق بدون جهت
فرضيه تحقيق بدون جهت براى همان دو موضوع فرضيه تحقيق بدون جهت گفته مى‌شود.
۱. بنظر مى‌رسد بين آموزش معلمان و کارآيى آنها رابطه وجود دارد.
۲. بنظر مى‌رسد بين شيب مخروط‌‌افکنه و آرايش فضايى طبقات اجتماعى رابطه وجود دارد.
فرضيه تحقيق جهت‌دار
براى دو موضوع دو فرضيه بصورت زير گفته مى‌شود.
۱. بنظر مى‌رسد کارآيى معلمان آموزش ديده بيشتر از معلمان آموزش نديده است.
۲. شيب مخروط افکنه بر آرايش فضايى طبقات اجتماعى مؤثر است.
فرضيه صفر
فرضيه صفر که به فرضيهٔ آمارى يا پوچ نيز موسوم است برخلاف فرضيهٔ تحقيق، وجود رابطه، اثر يا تفاوت بين متغيرها را رد کرده، انکار مى‌نمايد و اظهار مى‌دارد که اين حالات واقعى نيست و حقيقت ندارد و صرفاً ناشى از تصادف و اشتباهات آمارى بويژه اشتباه در نمونه‌گيرى است. (در تحقيقات تاريخى و توصيفى و پس‌رويدادى فرضيهٔ صفر موضوعيت ندارد.) فرضيه صفر در تحقيق موردنظر:
۱. بنظر مى‌رسد کارآيى معلمان آموزش ديده و آموزش نديده مساوى است.
۲. بنظر مى‌رسد بين شيب مخروط افکنه و آرايش فضايى طبقات اجتماعى رابطه‌اى وجود ندارد.