يکى از اصول مهمى که بايد در طراحى آموزشى مورد توجه قرار گيرد، تهيه و تنظيم محتواى آموزشى است زيرا هنگام طراحى آموزشى بايد دربارهٔ مطالب مشخصى که در برنامه گنجانده خواهد شد تصميم گرفته شود.
ميزان علاقه و رغبت شاگردان
محتواى آموزشى بايد با گروه سني، قوهٔ درک، علايق و رغبت شاگردان مطابقت داشته باشد تا براى همهٔ افراد با قابليتهاى متفاوت، فرصتهاى مناسبى براى رسيدن به هدفهاى آموزشى فراهم کند.
مفاهيم، قوانين و اصول هر علم
مفاهيم موجود در محتواى آموزشى را بايد در خزانه علوم مختلف جستجو کرد. خزانه هر علم به مجموعه اطلاعات، ميراث علمى و مجموعهٔ دانش اندوخته شده و سازمان يافتهٔ هر علم اطلاع مىشود؛ (لوي، اِي. ۱۳۶۸؛ ج۳، ص ۲۹.) مثلاً هرگاه بخواهيم راجع به محتواى درس روانشناسى تربيتى صحبت کنيم بايد به اصطلاحات، واقعيات، قوانين، اصول و روشهاى اين رشته توجه کنيم و در تهيه و تنظيم محتوا در اين زمينه، نمىتوانيم يافتههاى اين علم را ناديده بگيريم و به منابع ديگر رجوع کنيم. در اين زمينه، توجه به اصول و مفاهيم اساسى از اهميت خاصى برخوردار است.
ساخت علوم مختلف
منظور از ساخت هر علم شيوهاى است که دانش اندوخته شده در آن علم يا رشته، بر اساس آن سازمان يافته است. هر علم ساخت ويژهٔ خود را دارد و مجموعهٔ مفاهيم اساسى خاصى را براى توصيف پديدههاى موجود، در چهارچوب خود مىطلبد و روشها و قواعد اساسى ويژهٔ خود را دارد؛ يعنى براى پىبردن به صحت و سقم يافتههاى موجود در هر علم بايد از روش و ضوابط خاصى استفاده کرد. در انتخاب و تنظيم محتواى آموزشي، همهٔ ويژگىها بايد مورد توجه قرار گيرند.
توالى مطالب
مطالب محتواى آموزشى بايد در يک خط سير مشخص و بصورت منطقى و با توجه به ساخت ويژهٔ آن رشته و يادگيرىهاى قبلى شاگردان تهيه و تنظيم شود؛ زيرا ساخت هر رشته از دانش، بر اساس يک سلسله مراتب شکل گرفته است. ترتيب و توالى منطقى مفاهيم به گونهاى است که مىتوان آن را در يک هرم قرار داد، بطورى که مفاهيم کلى و عمومىتر در قاعده و طبقات پايين هرم، و مفاهيم اختصاصىتر و فرعىتر در طبقات بالايى آن جاى داشته باشند. (لطفىپور، خسرو و شهناز ذوفن- ۱۳۶۱.)
تازگى موضوع
محتواى آموزشي، چه از لحاظ مباحث و شيوهها و چه از لحاظ مثالها و ارقام و آمار، بايد جديد و متحول و متناسب با شرايط و نيازهاى روز باشد و مآخذ آن جديد و از اعتبار علمى کافى برخوردار باشد.
ميراث فرهنگى
محتواى آموزشى بايد مطالب مربوط به ميراث فرهنگى جامعه را در بر داشته باشد؛ زيرا هدفهاى آموزشي، هميشه بر اساس ارزش و فرهنگ حاکم بر جامعه تنظيم مىشوند و چنانچه مفاهيم فرهنگى در محتوا - که وسيله رسيدن به هدفهاى آموزشى هستند - منظور نشود، نمىتوان انتقال و تثبيت ارزشهاى فرهنگى را از برنامه آموزشى انتظار داشت.
پروراندن مفاهيم اساسى و روشها
مفاهيم موجود در محتواى آموزشى بايد بر اساس تحليل مفاهيم اساسى و شناخت روشهاى درست، بر پروراندن و رشد انديشه تأکيد داشته باشد، نه انتقال انبوه واقعيتهاى علمي. محتواى واقعيتهاى علمى بايد طورى انتخاب و تنظيم شود که هم برانگيزاننده باشد و هم در مجموع، شاگرد را به مفاهيم کلى و اساسى برساند. بررسى جداگانهٔ واقعيتهاى علمى در محتواى آموزشي، به پرورش فکر سازنده و يا ايجاد يک مفهوم قابل تعميم نمىانجامد، در صورتى که طبقهبندى علمى و مقايسهٔ واقعيتهاى مهم به هم پيوسته ممکن است موجب چنين امرى شود.
ارتباط با مسائل روز
محتواى آموزشى بايد حتىالامکان مرتبط با زندگى روزمره و محيط اجتماعى باشد. مطالب علمى نبايد خشک و بىارتباط با زندگى انسان و مصاديق روز مطرح شود و از آنجا که ربط علم با زندگى انسان، يکى از هدفهاى مهم فعاليتهاى آموزشى است، محتوا بايد شاگردان را براى زندگى اجتماعى و شغلى آينده و برخورد با مسائل آن آماده کند. در تحقق اين منظور، بايد حتىالامکان از مثالهاى مأنوس در زندگى استفاده شود؛ بنابراين، هنگام تهيه و تنظيم محتوا، بايد اولويت را به موضوعات و مسائلى داد که براى جامعه حايز اهميت است.
انطباق با زمان آموزش
تهيه و تنظيم محتوا بايد بر مبناى پيشبينى مدت زمانى باشد که براى آموزش نياز است و چنانچه محتواى تنظيم شده بر اساس زمان تخصيص يافته تهيه و تنظيم نشود، هرگز نمىتوان در فرايند آموزش، فعاليت مطلوب آموزشى و تحقق هدفها را انتظار داشت.
پايهاى براى آموزش مداوم
تهيه و تنظيم محتوا بايد به گونهاى انجام گيرد که يادگيرىهاى بعدي، آموزش مداوم را چه در چهارچوب آموزش رسمى و چه در چهارچوب آموزش غيررسمى ميسر سازد.
فرصت مناسب براى فعاليتهاى يادگيرى چندگانه
محتواى آموزشى بايد بر انواع فعاليتهاى يادگيرى - اعم از فعاليتهاى کلاس درس يا خارج از آن - تأکيد داشته باشد. محتواى آموزشى بايد شاگرد را به فعاليتهاى مختلف، مانند آزمايش کردن، تحليل تصاوير و مفاهيم و فعاليتهاى يادگيرى که در آن از حواس مختلف استفاده شود وادار کند تا باعث افزايش انگيزه و يادگيرى او شود.