انسان هميشه در جستجوى راهها و روشهائى بوده که نه تنها به حيات خود ادامه دهد بلکه در مقابل بيماري، حوادث و سوانح نيز مقاومت کند. براى رسيدن به اين هدف، علاوه بر کنجکاوي، از تجربيات ديگران و رهنمودهاى بزرگان مذهبي، ريشسفيدان، دستورات معلمين اخلاق و همچنين از فعاليتهاى سازمانيافته اجتماعى نيز استفاده کرده است.
در طى دوران تاريخ، جوامع و گروههاى اجتماعى مختلف، در چارچوب فرهنگ جامعه خود يعنى عادات، رسوم، اعتقادات مذهبى و معلومات به تدريج به روشهايى جهت حفظ سلامتى و مبارزه بر عليه بيمارى دست يافتهاند که نقش آموزش بهداشت در اين ميان در خود توجه بوده است زيرا، آموزش بهداشت در دستيابى به سلامت انسانها از طريق اتخاذ سطوح پيشگيري، نقش بسيار ارزندهاى ايفاء مىنمايد. کاربرد آموزش بهداشت در هر يک از سطوح پيشگيرى را به شرح زير مىتوان فهرستوار بيان نمود:
جدول ضرورت آموزش بهداشت
سطوح پيشگيرى | هدف | کاربرد آموزش بهداشت | |||||||
اول | پيشگيرى از بيمارىها و کاهش بروز بيمارى و انحراف از سلامت | آموزش بهداشت به جامعه در جهت ارتقاء سلامت از راههاى فردى و گروهى مثل بهبود وضعيت تغذيه، برازندگى جسمى، آسايش روانى، ايمنسازى در مقابل بيمارىهاى عفونى و سالمسازى محيط | |||||||
دوم | کاهش شيوع بيمارى با کوتاه کردن دوره بيمارى | آموزش بهداشت به جامعه در جهت راههاى موجود براى تشخيص اوليه و زودرس بيمارى و دخالت مؤثر و قاطع براى تصحيح انحراف از سلامت، چه در سطح فردى و چه در سطح اجتماعى و آموزش به جامعه جهت استفاده از آزمايشهاى غربالگرى براى پيشگيرى از بيمارىها | |||||||
سوم | کاهش عوارض بيمارىها، محدود کردن ناتوانى و انجام ناتوانى به بيمارىهائى که قبلاً مسير خود را طى کرده و در حال حاضر فقط ضايعات آنها باقى مانده است. | آموزش بهداشت به جامعه در جهت استفاده از امکانات موجود براى کاهش نقصها و ناتوانىها، به حداقل رسانيدن عوارض مربوط به انحراف از سلامت و ارتقاء تطابق بيمار با حالتهاى غيرقابل درمان. |
با توجه به آنچه بيان شد، چنين مىتوان نتيجه گرفت که آموزش بهداشت در سطح فردى و اجتماعى براى پيشبرد هر نوع برنامه بهداشت عمومى بسيار اساسى بوده و ما آن زمان مىتوانيم ادعا کنيم سلامت هستيم که جسمى سالم توأم با روحى سالم در محيط و اجتماعى سالم داشته باشيم که بهطور يقين در تأمين و حفظ اين شرايط، توجه کامل به مسائل آموزش بهداشت و اهتمام لازم در بهکارگيرى آنها از ضروريات يک جامعه بهداشتى بهشمار مىرود.