اهم ويژگى‌هاى دانش‌آموزان دورهٔ متوسطه (چهارده تا هفده‌ساله) عبارت است از (تعليم و تربيت و مراحل آن):
- بروز بخش اعظمى از استعدادهاى اختصاصى به‌دنبال استعدادهاى عمومي.
- رشد سريع قواى جسمانى و نيرومندى کم سابقه.
- رشد کامل هوش و رسيدن قدرت يادگيرى به حداعلاء خود.
- فزونى گرفتن الگوپذيرى و همانندسازي.
- جهت‌دار شدن کنجکاوى نوجوان.
- تفکر درباره مسائل جدى زندگى نظير انتخاب رشته، انتخاب شغل و انتخاب همسر و نگرانى نسبت به اين مسائل.
- پايان يافتن وابستگى شديد به والدين و تمايل به رهائى تدريجى از اين وابستگى و داشتن استقلال فردي.
- دست يافتن به قواعد اجتماعى پايدار و احساس محدوديت نسبت به برخى از قواعد اجتماعى و خانواده.
- گرايش به امور سياسى و مرام و مسلک.
- افزايش روحيه ارزش‌گذارى به امور فرهنگي، هنرى و علمي.
- احساس توانائى تأثيرگذارى و ايفاى نقش‌هاى مفيد اجتماعى و شرکت در زندگى گروهي.
- رسيدن به بلوغ جنسى و بلوغ شرعي.
- وجود تفاوت بين پسران و دختران از لحاظ زمان بلوغ جنسي، شرعى و غيره.
- ورد به مرحلهٔ تفکر انتزاعى و گسترده شدن توانائى‌هاى فکرى و ذهني.
- پرداختن به قضاوت، سنجش و ارزيابى دوباره اشخاص، اشياء و پديده‌ها و داشتن نوعى شک و ترديد در باورها و اعتقادات براى دوباره‌سازى آنها.
- گسترش آمال و آرزوها و شدت يافتن تخيلات و تجسمات.
- شدت يافتن رفاقت بى هم‌سالان و تمايل به جنس مخالف.
- بيدار شدن و تشديد گرايشات اخلاقى و مذهبي.
- تمايل به سازگارى با محيط و کاهش ماجراجوئي.
- تمايل به آراستن ظاهر خود و جلب توجه ديگران.