راهنمائى چند گونه تعريف شده است؛ از جمله: راهنمائي، کمک منظمى است به فرد در اينکه:
- استعدادهاى خود را بشناسد و به توانمندى‌ها و محدوديت‌هاى خود آگاه شود.
- رفتار و حالات خويش را منظم و متعادل کند.
- در انتخاب دروس يا رشته تحصيلى بتواند تصميم بگيرد.
- براى رقابت آزاد و پسنديده تربيت شود.
- قادر به حل مشکلات و مسائل خود در امور مختلف زندگى شود.
- بين خصوصيات خود و زندگى تحصيلي، شغلى و اجتماعي، حداکثر توافق ممکن را برقرار کند. (اردبيلي، يوسف: اصول و فنون راهنمائى و مشاوره در تعليم و تربيت)
مفهوم و تعريف راهنمائى حاکى از آن است که استفاده از اين خدمت در همه دوره‌هاى تحصيلى به‌ويژه در دورهٔ راهنمائى تحصيلى ضرورت دارد؛ زيرا ويژگى‌هاى نوجوانان در اين دوره، وضعيت تحصيلى و رفتارى آنان و اهدافى که بر دورهٔ راهنمائى تحصيلى مترتب است اين ضرورت را تائيد مى‌کند.
نظر به چنين ضرورتى بود که از آغاز سال تحصيلى ۱۳۵۱-۱۳۵۰ اين دورهٔ تحصيلي، راهنمائى ناميده شد و در دانشگاه تربيت معلم و به‌تدريج دانشکده‌هاى علوم‌تربيتى و روانشناسى به تربيت افرادى با عنوان مشاور راهنمائى پرداخته شد.
مشاوران مدارس راهنمائى با داشتن تحصيلاتى در حد ليسانس و فوق ليسانس وظايف متعددى بر عهده داشتند؛ مانند مشاوره فردى و گروهي، کاربرد آزمون‌هاى مختلف، تشکيل پرونده تحصيلي، کمک به انتخاب رشته و هدايت تحصيلى و ارائه اطلاعات شغلي. (صافي، احمد: اصول و فنون راهنمائى و مشاوره در آموزش و پرورش.)
استفاده از مشاوران در مدارس راهنمائى در سال ۱۳۵۹ متوقف گرديد.٭ در اسناد و مدارک آموزش و پرورش دلايل اين امر ديده نمى‌شود.(پژوهشکده تعليم و تربيت؛ بررسى و تحليل و ارزيابى سير تحول برنامه راهنمائى و مشاوره از مهر ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۹.)
گرچه نياز به ارائه خدمات راهنمائى و مشاوره در اين دوره کماکان در وزارت آموزش و پرورش مورد تائيد است ولى عملاً در مدارس راهنمائى دولتي، فردى که اين خدمات را مستقلاً انجام دهد وجود ندارد و برنامه مدون و نظام يافته و مصوبى ديده نمى‌شود و با تغيير در نظام آموزش متوسطه، تربيت و تأمين مشاور و موضوع انتخاب رشته تحصيلى در اين دوره مطرح شد که در اين باره در مبحث آموزش و پرورش متوسطه بحث خواهد شد.
