در آموزش و پرورش دورهٔ راهنمايى تحصيلى مانند دوره‌هاى تحصيلى ديگر اصولى حاکم است که از اصول کل نظام آموزش و پرورش تبعيت مى‌کند و با اهداف اين دوره ارتباط زيادى دارد.
شوراى تغيير نظام آموزش و پرورش براساس مطالعات کميسيون دورهٔ راهنمايى تحصيلى اصول و خط مشى‌هاى اين دوره را در آبان ۱۳۷۴ به شرح ذيل تصويب کرده است:
۱. از آنجا که دورهٔ راهنمايى تحصيلى با سن نوجوانى و دورهٔ انتقال از مرحله کودکى به مرحله نوجوانى و کمال مقارن است، براى موفقيت در اين انتقال بايد به دانش‌آموزان اين دوره کمک کرد تا خود را بشناسند، به تفاوت‌هاى خود با ديگران پى ببرند، از خويشتن در حد امکاناتى که دارند متوقع باشند و از تحولات جسمانى و روانى خود آگاه شوند.
۲. از آنجا که با رشد و تحول سريع جسمى و رواني، نوجوانان دورهٔ راهنمايى تحصيلى با مشکلات گوناگونى مواجه مى‌شوند بايد آنان را در شناخت مشکلات خود و روش‌هاى روبرو شدن و حل آنها يارى کرد. رعايت اين اصل مستلزم ارائه خدمات راهنمايى و مشاوره در مدارس راهنمايى تحصيلى است.
۳. از آنجا که نوجوان بايد به‌تدريج مستقل زيستن و نحوهٔ پاسخگويى به نيازهاى خود را به‌درستى بياموزد و بتواند در مواقع ضرورى تصميم مناسب اتخاذ کند بايد به دانش‌آموزان دورهٔ راهنمايى کمک شود تا به خويشتن متکى باشند و به‌تدريج به اداره زندگى خود بپردازند.
۴. از آنجا که نوجوان به شناخت محيط و کشف اسرار آن علاقه‌مند است، بايد شرايطى فراهم گردد که محيط خود را بشناسد و با طبيعت اُنس پيدا کند؛ از اين‌رو لازم است مقدمات شناخت علمى محيط (طبيعى و اجتماعي) براى وى در دورهٔ راهنمايى تحصيلى فراهم شود.
۵. بايد از راه شرکت دادن نوجوان در امور مدرسه راهنمايى و سپردن وظايف مناسب به وى به پرورش اجتماعى و پذيرش نقش اجتماعى او کمک کرده و به‌نحوى که روحيه همکارى و تعاون و تشريک مساعى در نوجوان تقويت شده و به قوانين و مقررات زندگى اجتماعى احترام بگذارد.
۶. در دورهٔ راهنمايى تحصيلى بايد به هدايت تحصيلى دانش‌آموزان توجه شود و به آنان در انتخاب رشته تحصيلى براساس رغبت، استعدادها، امکانات و نيازهاى جامعه کمک شود.
۷. بايد به پرورش استعدادهاى عمومى و به‌تدريج استعدادهاى اختصاصى دانش‌آموزان اين دوره توجه شود و زمينه براى تشخيص علائق و استعدادهاى آنان مساعد شود.
۸. با توجه به اهداف و ويژگى‌هاى دانش‌آموزان دورهٔ راهنمايى تحصيلى بايد راه‌هاى بهره‌گيرى صحيح از اوقات فراغت به آنان آموخته شود.
۹. نظر به اينکه آموزش و پرورش اين دوره به‌وسيله آموزشگاه و خانواده مانند دورهٔ ابتدايى انجام مى‌گيرد بايد همکارى و هماهنگى لازم بين خانه و مدرسه برقرار گردد و شرايط براى پرورش استعدادهاى دانش‌آموزان و انتخاب رشد تحصيلى مناسب فراهم شود.
۱۰. نظر به ضرورت انتخاب مسيرهاى تحصيلى و در مواردى شغلى بايد همکارى لازم بين مدارس راهنمايى و سازمان‌هاى فرهنگي، صنعتي، کشاورزى و خدماتى جامعه فراهم شود. به‌گونه‌اى که دانش‌آموزان با حِرف و مشاغل و امکانات جامعه آشنا گردند.
۱۱. آموزش و پرورش دورهٔ راهنمايى تحصيلى بايد همگانى باشد و شرايط و امکانات لازم براى برخوردارى از برنامه‌هاى اين دوره براى همه نوجوانان يازده تا سيزده ساله فراهم شود.
۱۲. بايد به علاقه نوجوانان به يادگيرى توجه کرد دو راه ياد گرفتن و خودآموزى و تحقيق را به وى آموخت.