کتاب‌هاى درسى اين دوره براساس برنامه مصوب تأليف و منتشر شده است و از نظر تعداد و حجم کتاب در هر پايه تحصيلى با سال پنجم ابتدائى تفاوت زيادى دارد. (تعداد مواد درسى در کلاس پنجم ابتدائى هشت درس (انشاء، املاء و قرائت فارسى يک درس) است که در سال اول راهنمائى به سيزده ماده افزايش يافته است و تعداد کتاب‌هاى درسى سال پنجم ابتدائى شش کتاب است که به يازده کتاب در سال اول راهنمائى و دوازده کتاب در سال دوم و سيزده کتاب در سال سوم بالغ مى‌شود.)
دقت نظر در جداول مواد درسى دوره اول متوسطه قديم و دورهٔ راهنمائى تحصيلى و کتاب‌هاى اين دوره مبين نکات ذيل است:
- ميزان ساعات درسى هفتگى همواره از ۳۰ ساعت در هفته تا ۳۶ ساعت در هفته در پايه‌هاى مختلف دورهٔ راهنمائى در نوسان بوده است. اين امر در دورهٔ اول متوسطه از ۲۸ تا ۳۵ ساعت تعيين شده است.
- برنامه‌هاى درسى دورهٔ اول متوسطه قديم و دورهٔ راهنمائى تحصيلى از نظر تعداد مواد درسى هفتگى همواره بين ده تا چهارده ماده در نوسان بوده است. دروس تعليمات اجتماعى و تاريخ و جغرافيا، دروس تعليمات دينى و قرآن و عربي، گاه با هم و گاه جدا از هم مطرح گرديده است. دروس فيزيک و شيمى و طبيعى ابتداء جدا از هم و سپس با هم ارائه شده است.
- ميزان ساعات هفتگى در بعضى از سال‌ها در تمام پايه‌ها مساوى و در بعضى از زمان‌ها متفاوت بوده است. اين تفاوت بين دو تا سه ساعت تعيين شده است. معمولاً ميزان ساعات هفتگى پايه اول از پايه‌هاى ديگر کمتر شده است.
- درس زبان خارجه، در برنامه‌هاى دوره اول متوسطه در تمام پايه‌ها وجود داشته است. اين درس در دوره راهنمائى تحصيلى نيز تا سال ۱۳۶۶ در هر پايه هفته‌اى چهار ساعت وجود داشت، ولى از اين سال در پايهٔ اول حذف شده است.
- درس آمادگى دفاعى اولين بار در سال ۱۳۶۶ و براى پسران سال سوم راهنمائى مطرح شده است؛ از اين‌رو از اين سال به بعد پسران يک ساعت بيش از دختران درس دارند.
- درس امور پرورشى خارج از برنامه رسمى در پايه اول دو ساعت و در پايه‌هاى دوم و سوم هفته‌اى يک ساعت ارائه شده است.
- بالاترين درصد ساعات درسى هفتگى به درس زبان و ادبيات فارسي، سپس به رياضى اختصاص يافته است.
- از ساعات درس حرفه‌وفن در آخرين جدول مصوب کاسته شده است.
- برنامه‌ريزى درسي، همواره متمرکز طراحى شده است.
- در مواد درسى و محتوا، تفاوت چشم‌گيرى بين دختران و پسران ديده نمى‌شود.
- برنامه‌هاى درسى از نظر جدول مواد درسى و محتوا براى دانش‌آموزان شهرى و روستائى يکسان ارائه شده است.
- در برنامه‌ريزى درسي، زمان اجراء برنامه‌ها از اول مهر تا پايان خرداد پيش‌بينى شده و شرايط آب و هوائى در ارائه برنامه‌ها در نظر گرفته نشده است.
- بالاترين درصد ساعات درس هفتگى به زبان و ادبيات فارسى اختصاص داده شده است. دروس رياضى و علوم‌تجربى به‌ترتيب ۵۸/۱۳ و ۵۴/۱۲ درصد برنامه سه پايه را در سه سال نشان مى‌دهد.
- کتاب‌هاى درسى از نظر تعداد صفحه و تعداد کتاب در هر پايه تحصيلى متفاوت است و از ۸۴ صفحه درس عربى تا ۱۹۴ صفحه درس شناخت حرفه‌وفن در نوسان است.
- دانش‌آموزان دورهٔ راهنمائى تحصيلى طى سه سال در سه پايه، ۳۲۶۷ ساعت درس دارند که ۱۰۵۶ ساعت در سال اول و ۱۰۸۹ ساعت در سال دوم و ۱۱۲۲ ساعت در سال سوم مى‌شود.(سير تحول در برنامه درسى دوره راهنمائى تحصيلى ايران فصل‌نامه تعليم و تربيت)