دورهٔ راهنماى تحصيلى پس از دورهٔ ابتدايى (مرحلهٔ اول تعليمات عمومي) آغاز مى‌شود و مرحلهٔ دوم تعليمات عمومى به‌شمار مى‌رود. معمولاً گروه سنى يازده تا سيزده ساله (طبق ضوابط مربوط به برنامه‌ريزى توسعه مدارس راهنمايى تحصيلي، سنين يازده تا سيزده ساله به عنوان گروه سنى اين دوره - پوشش واقعى - در نظر گرفته شده است.) در اين دوره تحصيل مى‌کنند.
علت نام‌گذارى مرحلهٔ دوم تعليمات عمومى به نام دورهٔ راهنمايى تحصيلى وارد شدن مفهوم راهنمايى در آموزش و پرورش و لزوم توجه به تفاوت‌هاى فردى و فراهم کردن شرايط بهره‌‌بردارى صحيح از استعدادها است که در همهٔ سطوح تعليمات رسمى بايد مورد توجه قرار گيرد.
انتخاب رشته تحصيلى مناسب از موارد مهمى است که بايد به آن در اين دوره بيشتر توجه شود.
بنابراين مدارس راهنمايى تحصيلى عبارتند از مراکزى که با اجازه وزارت آموزش و پرورش براى تربيت نوجوانان يازده تا سيزده ساله براى تحقق اهداف اين دوره تأسيس مى‌شوند و در آنها علاوه بر افزايش معلومات و توجه به رشد بدني، عقلي، اجتماعي، عاطفى و اخلاقى نوجوان، خدمات راهنمايى و مشاوره نيز ارائه مى‌شود.