ناگفته های کنکور در گفت و گوی اختصاصی آفتاب با سیناتهرانی مشاور تحصیلی

آیا شما هم داوطلب کنکور سراسری هستید و نمی دانید برای موفقیت در کنکور به چه ابزارهایی باید مسلح شوید؟ آیا در بازار کلاس های کنکور و انتخاب دبیران خوب ، مشاورین متبحر و کتب مناسب مردد هستید، بنابراین با آفتاب همراه باشید تا در گفت و گویی اختصاصی با سیناتهرانی از موفق ترین مشاورین تحصیلی کشور و عضو گروه درس زندگی به بررسی عوامل موفقیت در کنکور بپردازیم. پرسش های صریح خبرنگار آفتاب و پاسخ های این مشاور برجسته را در ادامه دنبال کنید.

آقای تهرانی ضمن سپاس از شما برای شرکت در این مصاحبه، پرسشی که مدتها ذهن من را درگیر نموده این است که بالاخره برای موفقیت در کنکور باید کتابهای درسی را مطالعه نمود یا کتابهای کنکور را ؟ مسئولین سازمان سنجش در مصاحبه های خود بر روی مطالعه کتابهای درسی تاکید بسیاری دارند اما اغلب دبیران، مشاورین و موسسات کنکور دقیقا نظری مخالف دارند.

من هم خدمت جنابعالی و مجموعه وب سایت وزین آفتاب سلام عرض می کنم . بنده با نظر مسئولین سازمان سنجش موافق تر هستم اما نظر مخالفین را نیز رد نمی کنم. زیرا اگر دانش آموزی بخواهد با روش های سنتی و مرسوم کتب درسی را مطالعه کند قطعا بدون مطالعه درسنامه های کتب کنکور موفقیت چندانی در آزمون سراسری کسب نخواهد کرد.

اما اگر همین دانش آموز متدهای علمی و منطبق با تفکر طراحان سوالات کنکور را در مطالعه کتب درسی آموخته و بکار بگیرد قطعا دیگر نیاز چندانی به مطالعه درسنامه های کتاب های کنکور نخواهد داشت و در کنار حل تستهای کنکورهای سراسری و آزمایشی می تواند به رتبه های بالایی نیز در آزمون سراسری دست یابد.

خب چه کسی باید این روش های علمی ای که به آن اشاره نمودید را به دانش آموزان بیاموزد؟ نظام آموزشی فرسوده و سنتی و یا معلمین مدارس ؟

خب در واقع این وظیفه نظام آموزشی کشور است که باید معلمینی را پرورش دهد که قادر به آموزش این روش ها باشند اما تا آن زمان این تکلیف برعهده مشاورین تحصیلی است.

خودتان هم می دانید بسیاری از مشاورین تحصیلی سواد لازم برای انجام اینکار را ندارند؟

متأسفانه همینطور است. از مشاورینی که خودشان در کنکور موفقیت قابل توجهی بدست نیاورده اند و اغلب در رشته ها و دانشگاه های بی کیفیت درس خوانده اند نمی توان توقع انجام اینکار را داشت. ولی خب مشاورینی هم هستند که خودشان از رتبه های برتر کنکور در سال های گذشته بوده اند و بر روی دروس مختلف تسلط کامل دارند و روشهایشان مبتنی بر تفکر طراحان سوالات کنکور است و لذا براحتی می توانند دانش آموزان را به مسیر صحیح هدایت نمایند.

زمانی که من در دبیرستان تحصیل می کردم معلمانم می گفتند اگر می خواهی در کنکور رتبه خوبی کسب کنی حداقل باید روزانه 12 ساعت درس بخوانی و هزاران تست بزنی شما تا چه اندازه با این تفکر موافق هستید؟

خب این تفکری منسوخ و اشتباه است که نتایج وحشتناکی نیز به بار می آورد و بعد از مدتی انگیزه و انرژی دانش آموزان را به شدت کاهش می دهد. البته استثناهایی هم داریم که با مطالعه فراوان توانسته اند رتبه های خوبی کسب کنند اما من چنین افرادی را موفق نمی دانم. بیایید خودتان قضاوت کنید یکی از رتبه های تک رقمی کنکور در سالهای قبل در مصاحبه اش گفته بود که من با برنامه مشاورم در شبانه روز بیشتر از 16 ساعت مطالعه درسی داشتم. خب وقتی من نام او را در کنار یکی از شاگردانم می گذارم که به سختی ساعات مطالعه اش به هفت ساعت در روز می رسید اما در کنکور همان سال رتبه اش تک رقمی شد، قاعدتاً نمی توانم بگویم آن دانش آموز اول و مشاورش انسان های موفقی هستند. زیرا مشاوری که برنامه طاقت فرسای 16 ساعتی به شاگردانش می دهد با زبان بی زبانی دارد می گوید که من روش خاصی برای مطالعه دروس نمی دانم و تو اگر می خواهی در کنکور موفق بشوی فقط باید ساعتها درس بخوانی و هزاران تست بزنی .

واقعا برای بعضی از این مشاورین باید تاسف خورد که قریب به اتفاقشان از برنامه ریزی درسی منسوخ و غلط یک موسسه کنکوری خاص پیروی می کنند که بیش از بیست سال است که به روز نشده است. جالب است که طراحان سوالات کنکور هر ساله به روز می شوند اما برنامه های درسی موسسات کنکور پرادعا و آزمون هایشان در تونل زمان جا مانده است.

در واقع شما معتقدید یک برنامه ریزی درسی هوشمندانه نیازی به ساعات مطالعه زیاد ندارد؟

بله همینطور است؛ برنامه درسی ای که با تکیه بر روش های مطالعه و تست زنی علمی و مفهومی تدوین می شود، قطعا ساعات مطالعه اش زیاد نیست . همین برنامه است که باعث موفقیت دانش آموزان می شود. یک برنامه درسی ای که حتی جزیی ترین نکات را نیز برای اجرا در اختیار دانش آموزان قرار می دهد.

یعنی شما می گویید برای کسب یک رتبه خوب در کنکور سراسری نیازی به مطالعه زیاد و زدن تستهای فراوان نیست بلکه دانش آموز باید روش مطالعه صحیح هر درس را بداند و هوشمندانه درس بخواند.

بله دقیقا همینطور است. یک روز یکی از دانش آموزانم می گفت در مترو کنار دانش آموزی نشسته که در حال مطالعه کتاب دین و زندگی پیش بوده بعد از او می پرسد مطالعه دقیق هر درس دین و زندگی برای تو چقدر زمان می برد؟ آن دانش آموز می گوید بین 50 تا 60 دقیقه . حال تصور کنید یک دانش آموز برای مطالعه 16 درس چه زمانی را باید در برنامه های درسی اش کنار بگذارد، ضمن آنکه مرور همین 16 درس خودش زمان زیادی را لازم دارد. اما دانش آموزی که مهارت مطالعه صحیح این درس را می داند خیلی سریع آن درس را خوانده و مرور می کند. ضمن آنکه دانش آموز من به دلیل تسلط بر روش مطالعه این درس برعکس دانش آموز قبلی بارها و بارها می تواند سه کتاب دین و زندگی را در کمترین زمان ممکن مرور کند کاری که بسیاری از دانش آموزان حداقل هر سه ماه یکبار قادر به انجام آن می گردند و همین باعث می شود بسیاری از مطالب را فراموش کنند.

آیا به نظر شما در همین درس دین و زندگی با مطالعه کتاب درسی می توان درصد بالایی کسب کرد، پس پیام آیات که بیشترین میزان تست را در کنکور سراسری بخود اختصاص داده است چه می شود؟ بسیاری از کتابهای کنکور مدعی هستند که بخوبی آیات هر درس را تحلیل کرده اند و حتی نکات ترکیبی آیات را نیز مشخص کرده اند و این کار دانش آموزان را خیلی راحت تر می کند.

اتفاقا به نکته بسیار خوبی اشاره کردید. من یک روز در نمایشگاه بین المللی کتاب در حال عبور از سالن موسسات نشر کتب کنکور بودم که بلندگوی سالن اعلام کرد نویسنده فلان کتاب دین و زندگی معروف کنکور در غرفه انتشاراتی همان کتاب حضور دارد. من به سراغ آن نویسنده رفتم و از ایشان پرسیدم چه لزومی دارد که برای درسی مانند دین و زندگی کتابی به این قطوری چاپ شود چون سه کتاب دین و زندگی 2 ، 3 و پیش را می توان حداکثر در 7 برگه آچار خلاصه کرد. آن نویسنده مرا به داخل غرفه دعوت کرد و کنار گوشم گفت من می دانم منظور شما چیست من هم مانند شما روشهای مفهومی دین و زندگی را می دانم اما کمتر کسی برای خرید کتاب 7 صفحه ای پولی پرداخت می کند، ضمن آنکه ناشر کتب کنکور برای فروش بیشتر ترجیح می دهد کتاب هایش قطورتر باشند زیرا اعتقاد دارد که کتابهای قطورتر بیشتر به فروش می رسند.

یعنی شما می گویید برای پاسخگویی به 25 تست درس دین و زندگی کنکور سراسری نیازی به مطالعه درسنامه های کتابهای کنکور نیست؟ و در واقع نویسندگان این کتابها با تمرکز بیش از حد بر روی پیام آیات دانش آموزان را به بیراهه کشانده اند.

بله همینطور است، ساده لوحانه است که تصور کنیم طراحان سوالات کنکور از محتویات این کتابها بی خبر باشند. آنها یک نسخه از این کتب را در اختیار دارند و با تکیه بر معایب و نواقص آن طرح سوال می کنند.

در همین کنکور سراسری امسال ، 5 تست دین و زندگی بگونه ای طراحی شده بودند که اگر کسی پیام آیات فلان کتاب کنکور را خوانده بود همه آن 5 تست را اشتباه می زد.

متأسفانه کتابهای کنکور دانش آموزان را از مفاهیم اصلی طرح سوال توسط طراحان دور کرده اند. همین پیام آیات داخل کتب کنکور نه تنها وقت زیادی از دانش آموزان می گیرد بلکه باعث سردرگمی انها می شود. بجای اینکار دانش آموز نیاز دارد روش صحیح شناسایی مفاهیم اصلی دین و زندگی را بیاموزد. یعنی کاری که طراح سوال کنکور قبلا انجام داده و اگر دانش آموز نیز بتواند چنین کاری را تکرار کند، دیگر برایش مهم نیست که فلان آیه از یک درس خاص به درسی دیگر ربط داده شده و یا پیام فلان آیه چیست؟ زیرا او مفهوم اصلی را می داند و براحتی می تواند تشخیص دهد که طراح به دنبال چه چیزی است. اینکار سرعت تست زنی را نیز بالا می برد بطوریکه دانش آموزان کمپ کنکور درس زندگی ما، 25 تست دین و زندگی را در مدت زمان حداکثر 7 دقیقه پاسخ می دهند حال آنکه مدت زمان استاندارد پاسخگویی به سوالات این درس در کنکورسراسری 17 دقیقه است.

اگر درست فهمیده باشم، دانش آموز شما که روش مطالعه این درس را بکار بسته است، در 25 تست دین و زندگی فقط به دنبال 25 مفهوم اصلی است که مورد سوال واقع شده و با تکیه بر همان مفاهیم هم به دنبال گزینه صحیح می گردد . آیا همینطور است ؟

بله دقیقاً ، رقبای او در حال خواندن دقیق سوال و گزینه ها هستند اما او فقط دنبال مفهومی می گردد که در روش مفهومی مطالعه دین و زندگی آموخته است .

آیا یافتن مفهوم اصلی در سایر دروس عمومی نیز وجود دارد؟

در دروسی نظیر ادبیات بله به وفور اما در دروسی نظیر عربی و زبان انگلیسی، داستان شناسایی مفهوم اصلی شکل دیگری بخود می گیرد. در واقع در این دروس بیشتر مهارت شناسایی گزینه غلط با تکیه بر اطلاعات درسی دانش آموز اهمیت دارد. به عنوان مثال حل تستهای درک مطلب عربی بدون مطالعه درک مطلب یا مطالعه گزینه های تستهای مرتبط با درک مطلب انجام می شود و یا در حل تستهای تحلیل صرفی و شکّل ها نیازی به حفظ نکات انبوهی از قواعدعربی نیست و یا در درس زبان فقط کافی است دانش آموز لغت بلد باشد در اینصورت روش حل حداقل 21 تست زبان که به لغت مرتبط است را به او خواهیم آموخت. ضمن آنکه حل تستهای گرامر هم روش های خاص و سریع خود را دارد. در درس ادبیات هم برای حل سریع تستهای قرابت معنایی ، آرایه ها و زبان فارسی و حتی املاء راهکارهای علمی و ادبی بسیار خوبی وجود دارد.

باید اعتراف کنم حالا می فهمم چرا یکی از رتبه های یک رقمی چند سال پیش گفته بود چهار درس عمومی کنکور را در کمتر از 50 دقیقه پاسخ داده است. یعنی 25 دقیقه وقت اضافه آورده بود. در واقع او خود را درگیر کلمات ادبی تست نمی کرده و سریعاً به دنبال مفهوم اصلی بوده است به همین دلیل هم تستها را سریعتر پاسخ می داده و هم در تله تستی طراحان گرفتار نمی شده. حال این پرسش مطرح است که آیا در دروس اختصاصی نیز تکیه بر مفاهیم اصلی مورد توجه طراحان است؟

بله خوشبختانه در کلیه دروس، طراحان از روی مفاهیم اصلی اقدام به طرح تست می کنند. به عنوان مثال در دروسی نظیر زیست و شیمی بسیاری از مشاورین و دبیران مطرح کنکور تصور می کنند با مطالعه و مرور زیاد این دو درس می توان به سوالات آن پاسخ گفت به همین دلیل اقدام به نوشتن جزوات و یا کتب حجیم می نمایند اما حقیقت امر چیز دیگری است. ما در گروه درس زندگی دانش آموزان را بسوی مسیر شناسایی خطوط فکری طراحان سوق می دهیم مسیری که به آنها کمک می کند تا براحتی یک درس را خلاصه نموده و ارتباط مفاهیم هر درس با درس بعدی را متوجه شوند.

زمانی دوستی می گفت یک سوال زیست شناسی کنکور هرچقدر هم که طولانی باشد و یا گزینه های طولانی داشته باشد در واقع در یک یا دو کلمه خلاصه شده است، آیا این حرفها صحیح است؟

اجازه بدهید برای حفظ اسرار کاری در این مورد اظهار نظر نکنم و فقط به این نکته بسنده کنم که روش مطالعه درس زیست شناسی بسیار شگفت آورتر از دروس دیگر است. در طراحی سوالات زیست کنکور آنچه که در صورت و ظاهر سوال آمده با آنچه که خواسته طراح است تفاوت دارد و اگر دانش آموز بیاموزد که چگونه خواسته اصلی طراح را کشف کند، در اینصورت آن تست براحتی و بسیار سریع حل می شود.

جناب سینا تهرانی شما به روش مطالعه مفاهیم درس شیمی اشاره کردید اما به نظر می رسد حل مسائل این درس در کنکور بسیار زمانبر و طاقت فرساست.

من با شما هم نظر نیستم، به عقیده بنده طراحان سوالات کنکور بسیار زیرک و باهوش هستند زیرا نگاه اولیه به مسائل طرح شده توسط آنها نشان از مواجهه دانش آموزان با سوالاتی سخت و زمانبر را می دهد اما در واقع اینطور نیست. طراح می خواهد بداند که آیا دانش آموز بدون تفکر و صرفا با دیدن برخی داده ها سریعا شروع به حل مساله می کند و یا کمی تامل کرده و با شناسایی ترفندهای طراح اقدام به حل مساله می کند. به عنوان مثال بسیاری از دانش آموزان تصور می کنند سوالات استوکیومتری نیاز به محاسبات پیچیده و زمانبر دارد و یا باید موازنه واکنش های شیمیایی را حفظ باشند حال آنکه تحلیل های ما بر روی مسائل شیمی کنکور در سالهای مختلف نشان می دهد که نیازی به انجام محاسبات پیچیده و یا موازنه واکنش نیست.

کاری که ما با دانش آموزان خود انجام می دهیم این است که متدهای حل سریع کلیه مسائل شیمی از مباحث مختلف را به آنها می آموزیم، جالب است که وقتی دانش آموزی این متدها را فرامی گیرد از اینکه آن مسائل با نگاهی ساده و روشی ساده تر قابل حل بودند متعجب می شود.

عده ای معتقدند در دروس فیزیک و ریاضیات بدون کلاس کنکور نمی توان درصد بالایی کسب کرد، آیا این گفته آنها واقعیت دارد؟  

مشکل دانش آموزان در این دو درس یا ضعف پایه ای است و یا عدم آشنایی با راهبرد حل مساله. وقتی که به دانش آموزی چه قوی چه ضعیف، یک تست یا مساله فیزیک یا ریاضی می دهید بدون کمترین مکثی سریع شروع به نوشتن راه حل می کند و این دقیقا همان چیزی است که طراحان سوالات کنکور می خواهند زیرا بخوبی آنها را در تله های تستی فرو برده و زمانشان را تلف می کنند.

حال آنکه آن دانش آموز ابتدا باید بداند ارتباط مفاهیم و اعداد در آن تست با یکدیگر چیست و چگونه می توان روش حل را یافته و حتی خلاصه نمود. در واقع او باید مهارتهای حل مسائل فیزیک و ریاضی را بارها و بارها در منزل تمرین کرده باشد تا بتواند تیپ سوال طراح را تشخیص و سریعا آنرا حل کند.

متأسفانه بسیاری از دبیران این دو درس ادعا می کنند که بصورت مفهومی درس می دهند اما تدریس شان پر است از فرمول های تستی بی پایه و اساس . بنده به جرات می گویم و حاضرم در این مورد با بهترین دبیران فیزیک و ریاضیات کنکور وارد مناظره زنده تلویزیونی شوم و آن اینکه کلیه تستهای دروس فیزیک و ریاضیات کنکور فقط با تکیه بر مطالب و فرمول های کتابهای درسی در کمترین زمان ممکن حل می شود. شاید متعجب بشوید که بگویم بسیاری از سوالات فیزیک کنکور حتی نیازی به نوشتن راه حل ندارد فقط کافی است دانش آموز مهارت لازم برای درک مفاهیم موجود در هر فرمول کتاب درسی نه تستی را بدست آورده و بکار ببندد.

شاید برایتان جالب باشد که بگویم من و دستیارانم در همین مسیر آماده سازی برای کنکور 94 در درسی مانند فیزیک به شاگردان یکی از گروه هایم که روش مطالعه فیزیک را بخوبی آموخته بودند ، سیصد تست منتخب دادیم و از آنها خواستیم تا به روش گفته شده بارها آن تستها را حل و بررسی نمایند و جالب بود که وقتی آنها از سرجلسه کنکور بیرون آمده بودند پیامک می دادند که ایده و یا خود همه سوالات فیزیک در میان تستهای شما وجود داشت. در دروس دیگر نیز ما با همین قضیه مواجه بودیم.

من این برداشت را از صحبتهای شما کردم که اگر دانش آموز روش مطالعه و درک فرمول های فیزیک یا ریاضیات را ا بداند براحتی می تواند به پرسش های این دروس پاسخ دهد و این وظیفه مدرسین این دروس یا مشاورین تحصیلی است.

بله همینطور است.

جناب تهرانی از اینکه وقت خود را در اختیار ما قرار دادید. سپاسگزاریم .

من هم از شما تشکر می کنم و آرزوی موفقیت برای جنابعالی و سایت خوب آفتاب دارم.