ترک اعتیاد با استفاده از برنامه های 12 قدمی

آیا ترک اعتیاد و بهبودی تنها به معنی قطع مصرف است؟

• بسیاری از ما معتادان زمانی که سرانجام تسلیم شده و تصمیم به ترک اعتیاد می گیریم، تصور میکنیم تنها کاری که لازم است انجام دهیم قطع مصرف مواد است. اغلب ما به این نکته آگاه نیستیم که اعتیاد، یک بیماری چند بعدی است که به شدت بر ذهن و بدن ما تاثیر گذاشته است و به همین دلیل ممکن است فقط به سم زدایی و پاک سازی بدنمان از سموم مواد مخدر فکر کنیم. متاسفانه با فراگیر شدن بیماری اعتیاد در جامعه شاهد مکان هایی هستیم که با ادعای "معالجه و درمان سریع اعتیاد" مبالغ زیادی را از معتادان دریافت کرده و برای خود درآمدزایی می کنند. با این حال، حقیقت این است که اعتیاد، یک بیماری غیر قابل درمان بوده و مشابه سایر بیماری های مزمن تنها با استفاده از یک برنامه بهبودی روزانه قابل کنترل شدن است. بسیاری از ما معتادان به امید ترک سریع اعتیادمان به چنین تبلیغاتی اعتماد می کنیم، ولی به زودی متوجه می شویم که علیرغم استفاده از داروهای ترک مواد مخدر، دوباره مصرف خود را ادامه داده ایم و یا حتی اکنون به یک نوع ماده تاثیرگذار بر ذهن دیگر نیز اعتیاد پیدا کرده ایم. در خصوص بیماری اعتیاد باید آگاه باشیم که توجه صرف به جنبه های فیزیکی این بیماری کاری بیهوده است؛ چرا که جنبه های جسمی و فیزیکی اعتیاد به هیچ عنوان مشکل اصلی ما نیست و تنها یک  قسمت کوچک از بهبودی از بیماری اعتیاد است که باید مورد توجه قرار گیرد. نکته ای که باید همواره به یاد داشته باشیم، ماهیت و طبیعت بیماری اعتیاد و نحوه تاثیرگذاری آن بر ابعاد مختلف زندگی ما است. بر اثر بیماری اعتیاد طرز فکر ما ناسالم و غیر طبیعی می شود، عملکرد جسمی ما غیرعادی می شود، اخلاقیات را فراموش کرده، و همه ارتباطات خود با زندگی را از دست می دهیم. در این صورت برای برای بهبودی از جنبه های مختلف این بیماری، به یک برنامه بهبودی موثر و فراگیر نیاز خواهیم داشت.

• ما معتادان برای پر کردن خلاء درونی خود، همواره به دنبال راه حل هایی در بیرون از خودمان هستیم. برخی از ما برای به دست آوردن یک احساس خوب نسبت به خودمان و یا برای کنار آمدن با زندگی به مصرف مواد مخدر پناه می بریم، و برخی دیگر نیز برای فرار از زندگی به اعتیادهای رفتاری چون سکس، قمار و یا پرخوری روی می آوریم. اعتیاد ما به هر شکلی که باشد، صرفا نشانه ای از وجود یک مشکل اساسی در درون ما است؛ مشکلی که می تواند به واسطه طرز فکر نادرست و یا شخصیت معتادگونه ما به وجود آمده باشد. اساسا اگر ما مشکل اصلی خودمان را مورد توجه قرار ندهیم، حتی در بهبودی نیز همواره این احتمال وجود دارد که نوعی دیگر از اعتیاد را برای پر کردن خلاء درونی خودمان جایگزین اعتیاد قبلی کنیم.  به همین دلیل است گاهی برخی از معتادانی که در حال بهبودی از یک ماده مصرفی به سر می برند، برای کنارآمدن و رهایی از مشکلات  زندگی به اعتیادهای رفتاری روی می آورند. با این حال هنوز هم نباید امید خود برای بهبودی از این بیماری چندوجهی که اعتیاد نامیده می شود را از دست داد. تاکنون میلیون ها نفر از برنامه های ١٢ قدمی به عنوان موثرترین روش بهبودی استفاده کرده و از یک زندگی عاری از اعتیاد، در آرامش و آزادی بهره مند شده اند. برنامه های ١٢ قدمی ریشه اصلی مشکل اعتیاد را مورد توجه قرار داده و همزمان ابزارهای متعددی جهت حمایت از معتادان ارائه می دهند که همه جنبه های این بیماری را در بر می گیرد.  این برنامه ها که در سرتاسر جهان به صورت رایگان و در غالب انجمن های گمنام و جهت مقابله با یک نوع اعتیاد خاص برپا می شوند، چگونگی پاک شدن از بیماری اعتیاد و مهمتر از آن، چگونگی حفظ و نگهداری از این پاکی را به صورت  روزمره در اختیار ما قرار می دهند.

• با در نظر گرفتن ابعاد مختلف برای بهبودی از بیماری اعتیاد، اکنون که ما تصمیم به ترک اعتیاد گرفته ایم ممکن است احساس ترس کنیم و از خود بپرسیم  که از اين پس چگونه مي توانم بدون مواد مخدر زندگي كنم؟ بسياری از ما سال ها با اعتياد زندگی كرده ايم. عادت های ما با وجود مخرب بودن در وجود ما ريشه دوانيده و به بخشي از روش زندگی ما تبديل شده اند و ما راه ديگری به جز اعتياد كه سال ها مشغول آن بوده ایم نمی شناسیم. در بسياری از مواقع، حتی تصور زندگی بدون مواد مخدر یا رفتارهای معتادگونه هم لرزه به اندام ما انداخته و همین ترس باعث شده است تا به راه دیگری جر ادامه دادن اعتیاد فکر نکنیم. با خود فكر مي كنيم چگونه خواهيم توانست از چيزی که توان و قدرت لازم برای تحمل زندگی را در اختيار ما قرار داده است دست برداریم. برای مدتی طولانی، اعتیاد ما به ما امر و نهی كرده و تعیین کرده است که چه كار کنیم، چه موقع بخوابيم، چه موقع غذا بخوريم،  چه موقع از خانه بيرون برويم، و با چه كسانی در ارتباط باشيم. ولی اکنون كه تصميم به ترک اعتیاد و بهبودی گرفته ایم، چگونه می توانیم بدون آن  زندگی را ادامه دهیم.

• زمانی که برای ترک اعتیاد و بهبودی از آن به جلسات انجمن های گمنام رجوع می کنیم، به ما گفته می شود كه بر اثر بيماری اعتياد افكار و رفتار ما حالتی غيرعادی و ناسالم پيدا كرده و زندگی مان غیر قابل اداره شده است و اگر قصد رهایی از این بیماری را داریم، نمی توانیم برای پیدا کردن راه حلی برای بهبودی از اعتیاد به افكارمان اعتماد كنيم. به ما پیشنهاد می کنند که برای پاک شدن نیاز داریم تا به یک قدرت برتر و نيرویی بالاتر از خودمان باور پیدا کنیم و با بهره گيری از حمایت و تجربیات معتادانی كه در حال بهبودی هستند براساس برنامه ۱۲ قدم عمل كنيم. رها شدن از شر اعتياد و درک اینکه ديگر مجبور نیستیم خودمان برای درمان بيماری مان راه حل و چاره ای پيدا كنيم نعمت بسيار بزرگی برای ما است؛ چرا که احتمالا سالیان دراز برای خلاص شدن از این بیماری خود را به در و دیوار زده ایم ولی سرانجام راه به جایی نبرده ایم. برنامه های ۱۲ قدمی و جلسات انجمن های گمنام زندگی تازه ای را به ما نويد می دهند. در این جلسات خواهیم فهمید که تنها نیستیم و به این نتیجه می رسیم که نه آدم بدی هستیم و نه ذاتاً مشکلی داریم بلکه انسان بیماری هستیم که قصد بهبود پیدا کردن از بیماری اعتیادمان را داریم. بسیاری از ما زمانی که متوجه می شویم اکثر  رفتارها و عادت های ما از این اعتیاد ریشه گرفته است، بار سنگین احساس شرم و عذاب از دوشمان برداشته می شود.

• جالب توجه اینکه برخی از ما در روزهای اول ترک اعتیاد ممکن است از اینکه دوست داشتنی ترین و در عین حال مخرب ترین عادت خود یعنی اعتیاد را کنار گذاشته ایم دچار حسرت و اندوه شویم. باید به این نکته اعتراف کنیم که اگرچه مواد اعتیاد برای مدتی به ما خدمت کرده است، اما هم زمان به عاملی برای ویران کردن ما تبدیل شده واختیار کل زندگی را از دستمان خارج کرده است. اگر پذیرفته ایم که به آخر خط رسیده ایم و در برابر اعتیاد درمانده و عاجر شده ایم، اکنون زمان آن است که با مواد مخدر و رفتارهای معتادگونه خداحافظی کنیم. ممكن است با خود فکر کنیم: از این پس زندگی بدون اعتیاد را چگونه خواهیم گذراند؟ مطمئن باشید که بسیاری از ما نیز با همین مشکلات و چالش ها روبرو بوده ایم، ولی با کمک برنامه ۱۲ قدم و انجمن های گمنام، روش "فقط برای امروز" را آموخته و توانایی روبرو شدن با مشکلات و مسائل زندگی را بدست آورده ايم و اکنون از چنان آزادی و آرامشی در زندگی برخوردار هستیم که پیش از آن حتی در رویاهایمان نیز نمی توانستیم آن را تصور کنیم

• به خاطر داشته باشید که: "ما انسان های بدی نیستیم، بلکه بیمارانی هستیم که می خواهیم بهبود پیدا کنیم". گاهی کافی است  به خودمان یادآوری کنیم که از یک بیماری مرگبار رنج می بریم تا در برابر وضعیتی که داریم صبور و بردبار باشیم. همانگونه که یک بیمار را به خاطر احساس خستگی و نداشتن توان لازم برای انجام کارهای عادی سرزنش نمی کنیم،  خودمان را نیز نباید به خاطر در عذاب بودن از بیماری اعتیاد سرزنش کنیم. داشتن انتظار بیش از حد و تصور این که می توانیم سریعا اعتیاد را ترک کرده و سلامت خود را بازیابیم از جمله ترفندها و حیله هایی است که بیماری اعتیاد برای ضربه زدن به ميل و اشتياقمان برای بهبودی در پیش می گیرد. در واقع ما باید به خود افتخار کنیم که تصمیم به پاک شده از اعتیاد گرفته و چنین گام بزرگی برداشته ایم.

• به خاطر داشته باشید که بهبودی یعنی فرایند به دست آوردن سلامت. بهبودی تغيير و تحولی است که با عمل کردن به ۱۲ قدم به دست می آید. پذیرفتن این که ما بیمار هستیم، نخستین و مهم ترین گامی است که برای آغاز پاک شدن از اعتیاد به ما کمک می کند. ما در واقع حق انتخاب داریم: می توانیم بپذیریم که بیمار هستیم و با کمک گرفتن از جلسات در راه بهبودی خود گام برداریم؛ یا اینکه با لجبازی و خشم در دام غم و دل سوزی به حال خود گرفتار شده و در نهایت مصرف مواد مخدر را از سر بگیریم. آنچه برای بسیاری از ما معتادان پيش آمده این است كه از سرگیری زندگی جدید و بهبودی از اعتیاد تنها به شرطی امکان پذیر است که واقعیت بیمار بودن خود را پذیرفته و به آن اقرار کنیم.

• خماری زمانی رخ می دهد که ما یک باره مصرف مواد مخدر را قطع یا میزان مصرف آن را کاهش دهیم. به عبارت دیگر، بدن ما دچار شوک شده و به علت نرسیدن مواد شیمیائی که برای کارکرد عادی خود شدیدا به آن عادت کرده است؛ واکنش نشان می دهد. به همین علت است که نشانه های خماری در ما ظاهر می شود. گرچه همه ما دچار خماری نخواهیم شد اما خماری ناشی از ترک یا کاهش میزان مصرف مواد مخدر در بین کسانی که  تریاک و سایر مواد افیون دار را مصرف می کنند یا انواع مواد مخدر را با یکدیگر ترکیب کرده و مصرف می کنند؛ شايع است. درست است كه خماری شبیه نوعی شکنجه روانی و جسمی است، اما معمولاً خطر جانی به همراه نداشته و در افراد مختلف بسته به نوع ماده مصرفی متفاوت است و البته با توجه به مدت زمان و شدت اعتیاد پس از مدتی فروکش می کند. با این حال توصیه می شود چنانچه در خلال ترک اعتیاد و سم زدايی بدن خود از مواد مخدر دچار کرختی و سستی جسمانی و درد شدید شد ايد؛ حتما با پزشک مشورت کنید چراکه خماری یا کرختی جسمی می تواند خطرناک باشد.

• حقیقتی که به شما کمک می کند تا با خماری مقابله کنید؛ پذیرفتن این موضوع است که بدن شما به مواد مخدر عادت کرده است و در واقع خماری نشانه تلاش جسم بیمار شما، برای بازیابی مجدد سلامت خود می باشد. سپری کردن این دوره به یک اراده راسخ، صبر و شکیبائی زیاد، و همچنین تعهد به تحمل کردن سختی ها و عوارض خماری نیاز دارد. باید به یاد داشته باشیم که خماری برای همیشه دوام نمی آورد؛ بدن ما به تدریج خود را با وضعیت جدید سازگار کرده و به حالت عادی باز خواهد گشت. شاید دانستن این نکته که بیشتر اعضای انجمن های گمنام همین حالت ها و مشکلات را تجربه کرده و اکنون سلامت خود را به دست آورده اند برای شما دلگرمی باشد تا بدانید شما نیز باید این روزها را پشت سر بگذارید.

• تقریباً همه ما در روزهای اول ترک اعتیاد تغییر حالات شدید را تجربه کرده ایم. علت اصلی تغییر حالت ما این است که از رساندن مواد مخدر به بدن خود که به آن وابسته شده است خودداری کرده ایم. گرچه دچار شدن به چنین وضعیتی چندان خوشایند نیست، اما گام بزرگ برای شروع بهبودی ما محسوب می شود. مصرف مواد مخدر بر ذهن و مغز ما تاثیرات روانی و بیولوژیکی زیادی بر جای می گذارد و به همین علت است که ناچار هستیم افت و خیز و فراز و نشیب های شدید روحی و روانی را تحمل کنیم تا به تدریج تعادل لازم را به دست آوریم.

• در برخی از مواقع در دوران خماری وضع روحی و روانی ما آنچنان دچار نوسان می شود که نمی توانیم از عهده زندگی روزمره خود برآییم. ممکن است گاهی احساس بیش فعالی به ما دست دهد، زمانی بیش از اندازه احساس شادمانی کنیم، یا به شدت غمگین شده و هر لحظه دچار حالتی کاملاً متفاوت با لحظه قبل شویم. برخی از اوقات حالت روحی روانی ما باعث می شود قوای بدنی ما به شدت تحلیل رفته و دچار چنان کرختی و فرسودگی شویم که حتی قادر به بیرون آمدن از  رختخواب خود نیز نباشیم. لازم است به اين نكته توجه كنيد كه این تغییر حالات شدید با گذشت زمان کاهش می یابد. به خاطر داشته باشید همانگونه که هنگام مراقبت از یک کودک بیمار با مهربانی و عطوفت با وی رفتار می کنید،  باید با خود مهربان بوده و در برخورد و ارزیابی خود صبور و بردبار باشید و بدانید که برای رهابی از چنگ اعتیاد به مهربانی و صبر نیاز دارید. به خود و برنامه ۱۲ قدم امید داشته باشید. گرچه یک جدول زمانی قطعی برای پایان یافتن تغییر حالات شدید روحی روانی و برگشتن به حالت عادی وجود ندارد، اما تجربه اکثر ما نشان می دهد که با رفتن به جلسات انجمن های گمنام و کارکرد ۱۲ قدم، معمولاً در پایان سال اول قطع مصرف مواد مخدر، این گونه حالات آزار دهند نیز از بین می رود و زندگی ما به روال معمول برمی گردد.

• نكته مهم اين است كه بدانيد تغيير شدید حالت روحي و رواني نيز همانند سایر احساسات ما گذرا بوده و هميشگي نیست. بسياري از ما معتادان زمانی كه دچار حالت احساسی خاصی مي شويم نگران شده و مي ترسيم؛ چراکه به دلیل استفاده مداوم از مواد مخدر، برای مدتی طولانی با چنین احساساتی رو به رو نشده بودیم. به همين علت زمانی كه دوره بهبودی را مي گذارانيم از دچار شدن به این گونه احساسات ناراحت مي شويم و اين احتمال وجود دارد كه بخواهيم از روشی كه به آن عادت كرده ايم يعني مصرف مواد مخدر استفاده كنيم؛ چراکه افكار معتادگونه راحت ترین راه یعنی مصرف مواد مخدر برای فرار از احساسات دردناک است را پیش پای ما می گذارند. با این حال بهتر است که در طی دوران خماری تلاش كنيم تا با در ميان گذاشتن اين گونه افكار و احساسات با سایر اعضای انجمن از شر آنها خلاص شويم و احتمال رجوع کردن به مواد مخدررا کاهش دهیم.

• در صورتی که بتوانيم احساسات خود را کنترل کنیم يا به بيان ديگر بتوانیم هر چند وقت يكبار به وجود اين احساسات اعتراف کرده و با آنها کنار بیاییم، در آن صورت گام بسيار بلندی در جهت بهبودی برداشته ایم. گاهی تنها با بيان کردن یک احساس و گفتن اینکه آری من غمگین، خشمگین یا وحشت زده ام، متوجه خواهیم شد به محض به زبان آوردن نوع احساسی که دچار آن هستیم آن احساس از میان می رود. بسیاری از ما با بازگو کردن احساسات خود به کسانی که همانند ما در دوران بهبودی هستند یا در جلسات شرکت دارند احساس آرامش می کنیم. تنها با گفتن اینکه در چه وضعیت روحی و روانی هستیم احساس آرامش به ما دست می دهد و یاد می گیریم که برای رها شدن از شر این احساسات لازم نیست که به مواد مخدر پناه ببریم. در واقع از این که توانسته ايم همانند انسان های سالم احساسات خود را بروز دهیم احساس لذت می کنیم. هر چند این احساسات در ابتدا شدید و آزار دهنده هستند، ولی معجزه ای که رخ داده آن است که ما دیگر تحت کنترل مواد مخدر نیستیم و به همین علت چنین احساساتی را تجربه مي کنیم. افزون براین، عمل کردن به برنامه ۱۲ قدم به ما این قدرت و توانایی را می دهد تا با هر احساسی مقابله کنیم. اکنون حق انتخاب داریم که در برابر هر احساسی چه واکنشی از خود نشان دهیم. می توانیم با مصرف مواد مخدر یا با رفتاری ویرانگر واکنشی منفی از خود نشان دهیم یا اینکه با کنترل کردن احساسات خود و ارزیابی و پذیرفتن این احساسات و در میان گذاشتن آنها با سایر کسانی که دوران بهبودی را سپری می کنند واکنش و رفتاری مثبت در برابر احساسات خود در پیش بگیریم. امروز ما می توانیم بین دو گزینه مثبت و منفی یکی را انتخاب کنیم.

• پیشنهادات بهبودی بر مبنای برنامه های ۱۲ قدمی رهنمودهای روزمره مفیدی در اختیار ما معتادان  قرار می دهند تا با استفاده از این اصول بتوانیم با افکار و اندیشه های مخرب که در روزهای اول ترک اعتیاد گریبان گير ما می شوند مقابله کنیم. به خاطر داشته باشید که بیماری ما در جسم، ذهن و روانما اثر گذاشته و ریشه دوانیده است. جنبه روانی بیماری اعتیاد ماهیتی پیچیده و قوی دارد و در روزهای نخست ترک اعتیاد تلاش می کند تا کنترل و اختیار زندگی ما را بار دیگر به دست گرفته و ما را مجددا به سمت اعتیاد و بدبختی بکشاند.

• جلسات انجمن های گمنام مکانی است که در روز های اول بهبودی از اعتیاد لازم است ما آنجا را خانه جدید خود به شمار آوریم. بدون برخورداری از حمایت سایر کسانی که دوره بهبودی را طی می کنند احتمال اینکه فریب اعتیاد را بخوریم ، یا به بیان دیگر جنبه روانی بیماری اعتیاد (وسوسه) ما را متقاعد کند که بار دیگر مصرف مواد مخدر را از سر بگیریم وجود دارد. بیماری اعتیاد در انزوا و تنهایی شدت پیدا می کند و به همین علت بهترین راه برای مقابله با این بیماری مشارکت و حضور در جلسات است. با حضور در جلسه در واقع در کنار کسانی قرار خواهیم گرفت که آنها نیز به بیماری اعتیاد مبتلا بوده اند و برای مشکل خود راه حلی یافته و به سوی بهبودی پیش می روند. اینجا مکانی است که می توانیم با کمک افرادی همانند خودمان از پس بیماری هایی به مراتب شدید تر از آنچه ما به آن مبتلا هستیم نیز برآئیم. با حضور در جلسه به آینده و بهبودی خود امیدوار شده و متوجه خواهیم شد که ما نیز می توانیم بهبود پیدا کنیم و همین موضوع است که ما را تشویق خواهد کرد تا به تلاش خود ادامه دهیم. بهترین مکان برای دست یافتن به این حمایت، جلسات انجمن های گمنام است و به همین علت است که برخی از انجمن ها توصیه می کنند که کسانی که به تازگی اقدام به ترک اعتیاد کرده اند، در نود روز اول قطع مصرف به طور مستمر هر روز در یک جلسه شرکت کنند. جلسات مکانهايی هستند که ما در آنجا پیام بهبودی را می شنویم. در آنجا به ما یادآوری می شود که در مسیری که برای بهبودی در پیش گرفته ایم تنها نیستیم و مي توانيم بر وسوسه های که به سراغمان می آیند غلبه کنیم.

• هیچ یک از ما معتادان یک شبه معتاد نشده ایم و به همین دلیل نباید انتظار داشته باشیم که یک شبه بهبود پیدا کنیم. به احتمال زیاد سال ها طول کشیده است تا جسم و ذهن ما به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا کرده اند؛ در نتیجه مدت ها طول خواهد کشید تا جسم و فكر ما بتوانند حالت قبلی و سلامت خود را مجددا به دست آورند. التیام و بهبود یافتن از آسیب های جسمی و روانی ناشی از اعتیاد به زمان نیاز دارد. باید صبور بوده و با خود رفتاری آرام و محتاطانه داشته باشیم. باید به فرایند بهبودی اعتماد و اطمینان داشته باشیم و بپذیریم که برای پاک شدن از اعتیادمان و زندگی در بهبودی، باید به خودمان فرصت بدهیم. هدف اصلی برنامه های ۱۲ قدمی فراهم آوردن ابزارها و امکانات لازم برای دستیابی افراد مبتلا به بیماری اعتیاد به سلامت، شخصیت کامل و انسانیت از دست رفته خود می باشد.اما برای تحقق این هدف باید صبر داشته باشند و روزانه به این برنامه عمل کنند. همان گونه که در جلسات گفته می شود، با کارکرد ۱۲ قدم و استفاده از حمایت انجمن معجزه ای در زندگی ما رخ خواهد داد که فراتر از همه انتظارات مان است. بنابراین از معجزه غافل نباشید. یاس و نا امیدی به خود راه نداده و جلسات و برنامه ۱۲ قدم را رها نکنید چراکه سرانجام در سایه تلاش هایتان از چنگ بیماری اعتیاد رهایی خواهید یافت.

بدانید که تاکنون هزاران معتاد در سراسر جهان در سخت ترین شرایط و با گذراندن مصیبت های بیشمار توانسته اند با استفاده از ۱۲ قدم یک زندگی جدید برای خود رقم بزنند و به صورت روزمره در یک زندگی عاری از اعتیاد و سرشار از امید و آسایش به سر می برند.