اِبْن‌ِ شَرْقی، ابوحامد نیشابوری، احمد بن محمد حسین (240- 325ق/854 937م)، محدث شافعی مذهب. از آنجا که وی ساکن محله‌ای در شرق بود، او را ابن شرقی خوانده‌اند (سمعانی، 8/83؛ یاقوت، 3/279). وی در شهرهای مختلف در محضر دانشمندان بسیاری به فراگرفتن حدیث پرداخت و پس از چندی در این علم یگانهٔ عصر خود شد (سمعانی، 8/85؛ ابن جوزی، 6/289). در نیشابور از محمد بن یحیی ذُهلی، عبدالرحمان بن بشربن حکم، احمد بن ازهر، احمد بن یوسف سلمی، احمد بن حفض بن عبدالله و جز آنان حدیث شنید (خطیب بغدادی، 4/426؛ ذهبی، سیر، 15/37، 38). چنانکه از قراین برمی‌آید، بیشتر دانش خود را از مسلم بن حجاج نیشابوری فراگرفته است و از این رو اغلب منابع ازوی به عنوان «شاگرد مسلم» یاد کرده‌اند (سمعانی، یاقوت، همانجاها؛ ابن اثیر، 2/17). ابن شرقی ابتدا به ری مسافرت کرد و از ابوحاتم رازی حدیث شنید. به همین ترتیب در بغداد از محمد بن اسحاق صاغانی، عباس بن محمد دوری، عبدالله بن محمّد بن شاکر و احمد بن ابی خیثمه، در کوفه از ابوحازم احمد بن ابی غرزه و معاصران وی، و در مکه از عبدالله بن ابی مَسّره، استماع حدیث نمود (سمعانی، همانجا؛ ذهبی، تذکره، 3/821). ابن شرقی بسیار به حج می‌رفت و در راه مکه به املای حدیث می‌پرداخت و همراهان می‌نوشتند. افراد متعددی از او روایت کرده‌اند: از جمله ابوالعباس ابن عقده، ابواحمد عَسّال، ابواحمد ابن عدی، ابوعلی نیشابوری، زاهد بن احمد سرخسی، حسن بن احمد مَخلَدی، محمد بن عبدالله جوزقی، ابوالحسن علوی، ابواحمد حاکم و ابوالحسین حجاجی (ابن جوزی، سمعانی، همانجاها؛ ذهبی، سیر، 15/38). او در شناختن حدیثهای صحیح از ساختگی تبحر خاصی داشت، تا آنجا که ابن خزیمه (د 311ق/923م) وی را ملاک و معیار تشخیص حدیث صحیح از دروغین دانسته است (خطیب بغدادی، 4/427). دارقطنی وثاقت و امانت او را در نقل حدیث ستوده و کلام ابن عقده را که در تضعیف ابن شرقی بیان شده، مردود دانسته است (ذهبی، سیر، 15/39، همو، تذکره، 3/822؛ همو، میزان، 1/156). خطیب بغدادی (4/426، 427) نیز وی را توثیق کرده، و ابن عدی گفته که کسی را در حفظ حدیث و بیان آن همانند او نیافته است (ذهبی، تذکره، همانجا). تنها اثر وی احادیث من المسند الصحیح است که فقط 4 برگ آن به صورت دست نوشته‌ای در ظاهریه موجود است (ظاهریه، 402، 403).