اِبْن‌ِ شاهویه، ابوبکر محمد بن احمد بن علی بن شاهویه (د 362ق/973م)، ریاضی‌دان و فقیه شافعی ایرانی. شاهویه یک نام ایرانی و مرکب از واژهٔ «شاه» و پسنوند «ویه»، همچون سیبویه و امثال آن است (ابن خلکان، 4/211). ابن شاهویه از ابوخلیفهٔ جمحی و یحیی ابن زکریا ساجی استماع حدیث کرد و حاکم ابوعبدالله (خلیفهٔ نیشابوری) از او روایت کرده است (ابن ابی الوفاء، 2/18). وی علاوه بر آگاهی از دقایق مذهب شافعی در زمان خود در محاسبات نجومی، ترسیم اشکال کتاب اقلیدس و علم حساب نیز یگانه بود (صیمری، 170) در و مذهب، آراء مخصوص به خود داشت (ابن خلکان، همانجا). ابن شاهویه مدتی در نیشابور اقامت داشت. پس به بخارا رفت و در مدرسهٔ ابوحفص فقیه به تدریس پرداخت (سبکی، طبقات الشافعیهٔ الکبری، 3/78، حاشیه)، سپس به نیشابور بازگشت و از آنجا به فارس رفت و در آنجا به قضا پرداخت. اما سرانجام در نیشابور ساکن شد و همانجا درگذشت (ابن خلکان، همانجا). بعضی منابع وفات او را سال 361ق/972م دانسته‌اند (مثلاً صیمری، همانجا؛ سبکی، الطبقات الصغری، 45؛ ابن ابی الوفاء، همانجا). از اطلاعات مختصری که دربارهٔ وی در دست است، بر می‌آید که دارای مقام اجتماعی و علمی برجسته‌ای بوده‌است. صیمری (همانجا) می‌نویسدکه‌چون عضدالدوله او را با گروهی از فقیهان به بخارا به رسالت فرستاد، شهرهای خراسان را به احترام او آذین بستند. همو از قول اسماعیل زاهد می‌نوسید که ابوبکر بن فضل بخاری جزوه‌ای که در آن مشکلات کتب را جمع کرده بود نزد ابن شاهویه آورد و او در حال پاسخ آنها را املاء کرد. ابن فضل بوسه بر سر او نهاد و گفت: نمی‌پنداشتم مانند تو بر روی زمین باشد. صیمری و گروهی دیگر به دلیل انتساب ابن شاهویه به طبقهٔ ابوعبدالله حسین متکلم و نیز تدریس او در مدرسهٔ ابوحفص، او را حنفی شمرده‌اند (همانجا؛ ابن ابی الوفاء، همانجا)، اما سبکی این سخن را توهم دانسته است ( طبقات الصغری، 46).