جستجوى فعال براى يافتن بيمارى در افرادى که ظاهراً سالم هستند پايه و اساس مفهوم پيشگيرى مى‌باشد. اين موضوع در غربالگرى به‌صورت زير تعريف مى‌شود: جستجوى بيمارى يا نقيصه تشخيص داده نشده در افراد ظاهراً سالم، به‌وسيله تست‌هاى سريع، معاينات يا ديگر روشها.
از قديم، معاينات بهداشتى ساليانه به‌معناى تشخيص زودهنگام بيمارى پنهان بوده است. براى اينکه چنين معايناتي، با حداقل هزينه و وقت در سطح وسيعى از جامعه انجام شود، تعدادى از روش‌هاى جايگزين بايد به‌کار گرفته شوند. اين روشها اساساً وابسته به‌‌وقت پزشکان، براى تشخيص و درمان داشتن تکنسين‌هائى براى به‌کارگيرى تست‌هاى آزمايشگاهى ساده و ارزان و کار با ديگر ابزارهاى اندازه‌گيرى مى‌باشد. اين موضع مايه ايجاد برنامه‌هاى غربالگرى است. اولين برنامه‌هاى غربالگرى براى بيمارى‌هاى خاص مثل سل، سيفليس يا گروه‌هاى انتخاب شده مثل مادران باردار، دانش‌آموزان مدارس و افراد شاغل بوده است. در طى سال‌ها تعداد آزمون‌هاى غربالگرى به‌طور مداوم افزايش يافتند. امروزه غربالگرى يکى از فعاليت‌هاى پيشگيرى محسوب مى‌شود برخى آن را توسعه منطقى مراقبت‌هاى بهداشتى مى‌دانند.
غربالگرى در جنبه‌هاى زير با معاينات بهداشتى دوره‌اى متفاوت است:
۱. در حجم وسيع قابل اجراء است.
۲. نسبتاً ارزان است.
۳ وقت کمترى از پزشک مى‌گيرد. در واقع پزشک تست را انجام نمى‌دهد فقط آن را تفسير مى‌کند.
- پديده کوه يخ بيمارى:
اپيدميولوژيسيت‌ها و کسانى که بر روى بيمارى کار مى‌کنند پى مى‌برند که الگوى بيمارى‌ها در بيمارستان با الگوى آن در جامعه کاملاً متفاوت است. يعنى نسبت بسيار بزرگترى از بيمارى‌ها (مثل ديابت و فشارخون بالا)، نسبت به آنچه که براى پزشکان و جمعيت عمومى ثابت مى‌شود، درجامعه پنهان مى‌باشد. تشبيه کوه يخ که فقط نوک آن از آب بيرون است و ديده مى‌شود براى توضيح وضعيت بيمارى در جامعه به‌کار مى‌رود. مفهوم پديده کوه يخ بيماري براى توضيح پيشرفت بيمارى‌ها از عوامل تحت بالينى به‌شکل کامل و واضح، تصوير بهترى را نسبت به مفهوم طيف بيمارى در ذهن ايجاد مى‌کند. قسمتى از کوه يخ که زير آب قرار دارد نماينده حجم پنهان بيمارى (مثل موارد تحت باليني، حاملين، موارد تشخيص داده نشده) مى‌باشد. نوک کوه يخ نماينده مواردى است که پزشک در کار روزانه خود با آن روبه‌رو مى‌شود. بنابراين قسمت پنهان کوه يخ شامل حجم بيمارى‌هاى تشخيص داده نشده در جامعه مى‌باشد که مشخص کردن و کنترل آن وظيفه خطير فنون نوين علم پزشکى پيشگيرى است.
- ترکيب کردن آزمون‌ها:
براى بالا بردن حساسيت و ويژگى غربالگرى مى‌توان دو يا چند تست را با هم ترکيب کرد. براى مثال تمام کسانى که براى سيفليس غربال مى‌شوند، اول تحت آزمايش RPR قرار می‌گيرند. اين آزمايش بسيار حساسيت بالائى دارد. اما هنوز مثبت‌هاى کاذب نيز نتيجه مى‌شود. از طرفى همه کسانى که براساس آزمايش RPR مثبت شده‌اند تحت آزمايش FTA-ABS قرار مى‌گيرند اين آزمايش ويژگى بسيار بالائى دارد و هر نتيجه مثبتى در اينجا واقعاً سيفليس مى‌باشد.
- ثمره غربالگرى (Yield):
ثمره غربالگري تعداد بيمارانى است که قبلاً تشخيص داده نشده بودند و در نتيجه انجام غربالگرى شناسائى شده‌اند. ثمره غربالگرى به عوامل بسيارى وابسته است از جمله، حساسيت و ويژگى آزمون، شيوع بيمارى و مشارکت افراد در برنامه‌هاى غربالگري. براى مثال با محدود کردن برنامه غربالگرى ديابت به افراد بالاى ۴۰ سال، مى‌توان ثمره آزمون غربالگرى را بالا برد. براى غربالگري، معمولاً جمعيت‌هاى در معرض خطر انتخاب مى‌شوند و اين کار ثمره، غربالگرى را افزايش مى‌دهد.