پانسمان يک پوشش محافظتى است که روى زخم گذاشته مى‌شود تا به بند آمدن خون کمک کند، از عفونت جلوگيرى نمايد، و مايعات روى زخم را جذب کند.
باند پانسمان بايد به اندازهٔ کافى باشد تا محل زخم و به اندازهٔ ۵/۲ سانتى‌متر فراتر از زخم را بپوشاند. باند پانسمان بايد حتى‌الامکان استريل باشد تا ايجاد عفونت نکند. باند پانسمان هم‌چنين بايد جذب‌کننده باشد چون اگر عرق پوست نتواند بخار شود پوست اطراف زخم مرطوب و باند پانسمان چروکيده خواهد شد، اين کار باعث مى‌شود که محيط مناسبى براى رشد باکترى به‌وجود آيد که از خوب شدن زخم جلوگيرى مى‌کند.
پانسمان به لخته شدن خون کمک مى‌کند و باعث مى‌شود که زخم زودتر خوب شود. اگرچه ممکن است باند پانسمان به زخم بچسبد به‌طورى که کندن آن از روى زخم دشوار شود، اما فايده‌هاى پانسمان از آسيبى که هنگام کندن پانسمان بر زخم وارد مى‌آيد بيشتر است. اگر باند پانسمان بلافاصله به خون آغشته شد آن را برنداريد بلکه روى آن را با باند يا باندهاى ديگر بپوشانيد.
قاعده‌هاى عمومى پانسمان
۱. دست‌هاى خود را قبل از پانسمان خوب بشوئيد.
۲. اگر زخم خيلى بزرگ نيست و خونريزى تحت کنترل است زخم و پوست اطراف آن را قبل از پانسمان تميز کنيد.
۳. از دست زدن به زخم يا آن قسمت از پانسمان که در تماس مستقيم با زخم است خوددارى کنيد.
۴. هيچ‌وقت در حاليکه دهان شما نزديک زخم يا پانسمان قرار دارد صحبت يا سرفه نکنيد.
۵. اگر لازم شد، روى باند پانسمان بالشتک نخى بدون چسب بگذاريد تا به بند آمدن خون کمک کند و مايعات روى زخم را جذب کند (اين بالشتک‌ها بايستى به اندازهٔ کافى بزرگ باشد تا روى باند پانسمان و فراتر از آن را بپوشاند. با گاز آن را ببنديد تا سر جاى خود روى زخم ثابت بماند (مبحث باندپيچي).
۶. اگر باند پانسمان قبل از آنکه بتوانيد آن را سر جاى خود محکم کنيد لغزيد، باند را عوض کنيد - باند اولى احتمالاً باکترى‌ها را از پوست اطراف خود به‌خود جذب کرده است.
۷. هميشه باند را مستقيماً روى زخم بگذاريد، هيچ‌گاه آن را از اطراف به روى زخم نلغزانيد.
چسب زخم
يکى از موادى است که براى پانسمان زخم به‌کار مى‌رود و تشکيل شده است از يک قطعه گاز جذاب يا بالشتک سلولزى که پشت آن به يک لايهٔ چسب‌دار، چسبيده است. انواع مرغوب چسب زخم‌ها داراى لايهٔ چسب‌دار عبوردهندهٔ آب هستند که اجازه مى‌دهند رطوبت روى پوست بخار شود و بيرون برود. چسب‌زخم‌هائى که داراى اين خاصيت نيستند. بايد روى زخم کسانى که با مواد غذائى و اغذيه سروکار دارند گذاشته شود و نبايد بيش از چند ساعت روى زخم باقى بمانند.
تمامى چسب‌زخم‌ها به‌صورت آماده در يک لفاف استريل بسته‌بندى شده و در انواع و اندازه‌هاى مختلف عرضه مى‌شوند.
هميشه اول پوست اطراف محل زخم را تميز و خوب خشک کنيد و بعد چسب‌زخم را بچسبانيد.
- روش کار:
۱. لفاف بيرونى را پاره کنيد و چسب زخم را به‌صورتى که گاز و پوسته‌هاى حفاظتى روى آن، به‌طرف پائين باشد آن را از لفاف خارج کنيد.
۲. پوسته‌هاى حفاظتى را کمى به عقب بکشيد تا از روى گاز کنار برود و سپس بدون آنکه به گاز دست بزنيد آن را روى زخم بگذاريد.
۳. پوسته‌ها را کاملاً بکشيد و دو سر لايهٔ چسبنده و گوشه‌هاى آن را روى پوست فشار دهيد تا خوب بچسبد.
