خونريزى از لثه‌ها
خونريزى از حفرهٔ دندان معمولاً پس از کشيدن دندان يا حادثه‌اى که منجر به از دست دادن دندان مى‌شود اتفاق مى‌افتد که در حالت اخير امکان دارد با شکستگى آرواره همراه باشد. خرد شدن يا از جا کنده شدن دندان عموماً ايجاد پارگى در دهان مى‌نمايد.
- عوارض و نشانه‌ها:
خونريزى از حفرهٔ دندان و احتمالاً پارگى لثه در اطراف حفره.
- هدف:
حفاظت از ايمنى تنفس به‌وسيله جلوگيرى از وارد شدن خون به ريه و کنترل خونريزي. اگر دندان بر اثر ضربه لق شده باشد به دندانپزشک مراجعه کنيد.
- درمان:
۱. از مصدوم بخواهيد که بنشيند و سر خود را به‌طرف محل خونريزى خم کند، تا خون از دهان خارج شود.
۲. يک بالشتک ضخيم يا يک تکه پارچهٔ تميز ضخيم روي، نه داخل، محل خونريزى قرار دهيد.
توجه:
بالشتک يا پارچه بايد به اندازهٔ کافى ضخيم باشد تا هنگامى که مصدوم با دندان آن را فشار مى‌دهد، دندان‌هاى وى به‌هم سائيده نشوند.
۳. از مصدوم بخواهيد که بالشتک را روى زخم با انگشت‌هاى خود ميزان کند سپس براى ۱۰ تا ۲۰ دقيقه با دندان آن را فشار دهد و به‌همان حال نگهدارد. و با دست ديگر چانه خود را نگهدارد.
۴. به مصدوم بگوئيد که خون داخل دهان خود را در همان حال که بالشتک را نگهداشته، به بيرون تف کند؛ بلعيدن خون احتمالاً باعث استفراغ خواهد شد.
۵. پس از ۱۰-۲۰ دقيقه بالشتک را بيرون بياوريد به‌طورى که لخته‌هاى خون آسيب نرسد، و محل خونريزى را خوب معاينه کنيد. اگر خونريزى همچنان ادامه داشت، بالشتک را عوض کنيد و از مصدوم بخواهيد که براى ۱۰ دقيقه ديگر هم بالشتک جديد را نگهدارد.
۶. دهان را نشوئيد چون به لخته‌ها آسيب مى‌رسد. و به مصدوم توصيه کنيد که از نوشيدن مايعات گرم براى ۱۲ ساعت خوددارى کند.
۷. اگر خونريزى باز هم بند نيامد يا دوباره شروع شد به مصدوم توصيه کنيد به دندانپزشک مراجعه کنيد.
اگر احتمال مى‌دهيد که فک شکسته باشد آن را به ترتيبى که در مبحث شکستگى صورت و آرواره گفته شده درمان کنيد.
۸. اگر دندان مصدوم از جا درآمد آن را در يک محفظه تميز قرار دهيد. سريعاً همراه مصدوم نزد دندانپزشک بفرستيد.
جراحت دهان
بريدگى زبان، لب‌ها، يا آستر دهان مى‌تواند از زخم‌هاى جزئى تا بزرگ را شامل شود. اين جراحت‌ها معمولاً بر اثر فشار دندان مصدوم به هنگام با صورت به زمين خوردن، يا ضربه به صورت ايجاد مى‌شود. خونريزى اين‌گونه زخم‌ها ممکن است شديد باشد زيرا خون اين ناحيه اصولاً زياد است و پوستى که رگ‌هاى خونى اين ناحيه را مى‌پوشاند بسيار نازک است.
- عوارض و نشانه‌ها:
۱. خونريزى داخل يا اطراف دهان
۲. احساس درد در ناحيه آسيب‌ديده.
- هدف:
حفاظت از تنفس به‌وسيله جلوگيرى از ورود خون به ريه‌ها و کنترل خونريزي.
- درمان:
۱. از مصدوم بخواهيد که بنشيند و سرش را به‌طرف قسمت آسيب‌ديده خم کند و کاملاً جلو بگيرد.
۲. براى کنترل خونريزي، يک تکه پارچهٔ تميز روى زخم بگذاريد و به‌وسيلهٔ شست از يک‌سو و ساير انگشت‌ها از سوى ديگر، مستقيماً روى زخم فشار وارد کنيد.
۳. به مصدوم بگوئيد که خون داخل دهان خود را تف کند، بلعيدن خون باعث استفراغ خواهد شد.
۴. اگر پس از ۲۰-۱۰ دقيقه باز هم خونريزى ادامه يافت، يا اگر زخم بزرگ بود و پوست شکاف عميق برداشته بود، مصدوم را روانهٔ بيمارستان کنيد.
۵. دهان را نشوئيد چون به لخته آسيب مى‌رسد. به مصدوم توصيه کنيد که از آشاميدن مايعات گرم براى ۱۲ ساعت خوددارى کند.
جراحت‌هاى چشم
تمام جراحت‌هاى چشم بالقوه خطرناک هستند حتى يک خراش سطحى مى‌تواند منجر به جراحت سطح چشم يا عفونت آن و احتمالاً همراه با اختلال در بينائى و حتى کورى بشود.
چشم ممکن است بر اثر ضربه، شکستن عينک، براده فلزات، خرده شيشه يا ذرات ريز که در چشم فرو مى‌روند خراش برداشته يا دچار ضرب‌ديدگى بشود. براى درمان اشياء خارجى در چشم به مبحث شيء خارجى در چشم مراجعه شود.
- عوارض و نشانه‌ها:
۱. از دست رفتن قسمتى از بينائى به‌صورت نسبى يا کامل حتى بدون مشاهده هيچ‌گونه زخم مشهود روى چشم.
۲. درد و خون‌گرفتگى چشم که احتمالاً با يک زخم مشهود روى حدقه چشم يا پلک‌ها همراه است.
۳. خونريزى يا جارى شدن يک مايع شفاف از زخم چشم. احتمالاً در اين حالت حدقهٔ چشم حالت گرد خود را از دست داده و مسطح مى‌شود.
- هدف:
محافظت از چشم به‌وسيله جلوگيرى از حرکت آن و مراجعه به پزشک.
- درمان:
۱. مصدوم را به پشت بخوابانيد و سر او را کاملاً آرام و بى‌حرکت نگهداريد.
نبايد کوشش کنيد که جسم خارجى را از چشم خارج سازيد.
۲. از مصدوم بخواهيد که چشم آسيب‌ديده را ببندد و سپس روى آن با ملايمت يک چشم‌بند يا يک باند استريل غير آغشته به دارو بگذاريد و روى آن را شل باندپيچى کرده يا باند را با چسب به اطراف بچسبانيد.
۳. از مصدوم بخواهيد که چشم سالم خود را بى‌حرکت نگاه دارد زيرا حرکت آن باعث حرکت چشم آسيب‌ديده خواهد شد. اگر لازم شد هر دو چشم را باندپيچى کنيد تا از حرکت غيرضرورى چشم‌‌ها جلوگيرى شود. قبل از بستن چشم مصدوم به او اطمينان‌خاطر بدهيد.
۴. مصدوم را با همان چشم بسته به بيمارستان برسانيد.