زمانى‌که حرارت بدن انسان به زير ۳۵ درجه سانتى‌گراد مى‌رسد سرمازدگى به انسان دست مى‌دهد. سرمازدگى‌هاى متوسط را مى‌توان به خوبى درمان نمود، اما زمانى که حرارت بدن به زير ۲۶ تا ۲۴ درجه سانتى‌گراد مى‌رسد شانس بهبودى بسيار ضعيف است.
- توجه:
براى خواندن چنين دماى پائينى درجه‌هاى مخصوص لازم است.
سرمازدگى معمولاً در سرماى خيلى شديد اتفاق مى‌افتد اما ممکن است از سرماى تقريباً بالاى صفر هم شروع بشود. و معمولاً بر اثر اين موارد روى مى‌دهد؛ غوطه‌ور شدن طولانى در آب سرد؛ عدم حفاظت کافى در برابر سرماى محيط، به‌خوص اگر انسان خسته باشد يا لباس خيس به تن داشته باشد يا در ارتفاعات بالا باشد؛ يا به‌طور ساده بر اثر ماندن در خانهٔ سرد به مدت طولاني.
توانائى بدن براى حفاظت خود از سرما بر اثر مصرف الکل يا مواد مخدر کاهش پيدا مى‌کند. بعضى از بيمارى‌ها مانند مرض قند ممکن است توانائى انسان را در برابر سرما افزايش دهند.
انسان ممکن است نسبت به آغاز تأثيرات سرما بى‌توجه باشد. از آنجا که سن و وضعيت فيزيک بدن، توانائى انسان براى مقاومت در برابر سرما را مشخص مى‌سازند بنابراين شدت سرما برحسب سن و وضعيت فيزيکى بدن فرق مى‌کند.
- عوارض و نشانه‌ها:
سرما به‌طور کلى باعث مى‌شود که حرارت داخلى بدن کاهش يافته و مصدوم مراحل مختلفى از ناراحتى و ناتوانى را طى مى‌کند. مرگ احتمالاً پس از چند ساعت و در صورت غوطه‌ور بودن در آب سرد پس از چند لحظه دست مى‌دهد.
مراحل مختلف سرمازدگى به‌ترتيب زير است:
۱. مصدوم اظهار مى‌کند که سرماى بيچاره‌کننده‌اى را احساس مى‌کند.
۲. پوست مصدوم رنگ‌پريده به‌نظر مى‌آيد (در مورد نوزادان پوست کاملاً صورتى به‌نظر مى‌رسد که به‌طور اغفال‌کننده‌اى نشانهٔ سرحالى است).
۳. بى‌اختيار لرزش شديدى به مصدوم دست مى‌دهد.
۴. پس از مدتى لرزش کاهش پيدا مى‌کند و ممکن است به‌جاى آن فقدان هماهنگى ماهيچه‌ها پيش بيايد، و حرف‌هاى مصدوم مبهم مى‌شود.
۵. درک کلى موقعيت مختل مى‌شود و مصدوم ممکن است غيرمنطقى بشود.
۶. نبض و ميزان تنفس پائين مى‌آيد.
۷. بيهوشي: تشخيص تنفس و ضربان قلب مصدوم دائماً مشکل‌تر مى‌شود.
- توجه:
هيچ‌وقت گمان نکنيد که مصدوم سرمازده مرده است حتى اگر ضربان و تنفس وجود نداشته باشد.
- هدف:
جلوگيرى از هدر رفتن بيشتر حرارت بدن و کمک به مصدوم براى به‌دست آوردن دماى عادى بدن به‌صورت تدريجي. رساندن مصدوم به بيمارستان به‌صورت اورژانس.
- درمان:
۱. يک مادهٔ عايق به دور مصدوم بپيچيد به‌طورى که سر و گردن را بپوشاند اما صورت نه، و مصدوم را بخوابانيد.
اگر مصدوم بيهوش بود او را در وضعيت بهبود قرار دهيد.
نبايد دست‌ها يا بازوهاى مصدوم را در تماس مستقيم با بدن وى قرار دهيد زيرا که اين کار باعث مى‌شود حرارت بدن مصدوم به خارج منتقل شود.
۲. مصدوم را از محيط سرد يا ارتفاعات به پناهگاه به اطاق گرم برسانيد.
۳. اگر لباس مصدوم خيس بود و به اندازهٔ کافى لباس در دسترس داشتيد تن‌پوش او را عوض کنيد. اگر هيچ لباس خشکى در اختيار نداشتيد، لباس خيس را از تن وى درآوريد و مصدوم را با يک پوشش واترپروف و پتو بپوشانيد.
۴. اگر مصدوم به هوش بود به او نوشيدنى داغ شيرين بدهيد.
۵. اگر تنفس و ضربان ايستاد يا ايستاده بود بلافاصله روش‌هاى نجات زندگى را شروع کنيد.
- توجه:
مصدومى که دچار سرمازدگى شديد است ممکن است به‌قدرى ضربان قلب وى آهسته شود که رديابى آن کاملاً مشکل گردد و به احتمال زياد تنفس آن نيز نامحسوس مى‌شود. بنابراين هميشه نبض را براى حداقل يک دقيقه قبل از آنکه کمپرس قلب را شروع کنيد چک نمائيد. کمپرس قبل از موقع قلب، به‌خصوص در سرمازدگى‌هاى شديد خطرناک است.
۶. مصدوم را از نظر يخ‌زدگى معاينه کنيد و در صورت لزوم به درمان آن بپردازيد.
۷. مصدوم را روانهٔ بيمارستان کنيد.
نبايد به مصدوم نوشيدنى الکلى بدهيد.
نبايد دست يا پاى مصدوم را ماساژ دهيد يا مصدوم را تشويق کنيد که ورزش کند.
اگر کمک پزشکى در دسترس نباشد مى‌توانيد مصدوم را به آرامى گرم کنيد تا درجهٔ حرارت بدن آن پائين‌تر نيايد. براى اين‌کار يک بطرى آب داغ را در يک حوله يا لباس بپيچيد و روى بالاتنه مصدوم، اما نه روى دست و پاى او، قرار دهيد.
سرمازندگى در نوزادان
کودکان به‌علت اينکه در تنظيم حرارت بدن دچار مشکل هستند ممکن است دچار سرمازدگى بشوند. نوزادى که دچار سرمازدگى شده ممکن است کاملاً سالم به‌نظر برسد به‌طورى که تنها رفتار او مى‌تواند نمايانگر سرمازدگى باشد. کليه درمان‌هائى را که گفته شد دنبال نمائيد.
- عوارض و نشانه‌ها
۱. نوزاد به‌صورت غيرعادى ساکت و خواب‌آلود مى‌شود.
۲. نوزاد از خوردن غذا امتناع مى‌کند. صورت، دست‌ها و پاها صورتى روشن به‌نظر مى‌آيند به‌طورى که انسان فکر مى‌کند نوزاد کاملاً سلامت است.
سرمازدگى در پيرها
بدن اشخاص پير و رنجور و بيمار از نظر تنظيم حرارت دچار مشکل است و نمى‌تواند به‌خوبى با سرما و گرما مقابله نمايد.
در مسن‌ها سرمازدگى ممکن است با سکته يا حمله قلبى اشتباه گرفته شود. آنها را به‌همان ترتيبى که گفته شد درمان کنيد.